Ο νέος Ποινικός Κώδικας φέρνει αναταραχές στον χώρο της Εκκλησίας, καθώς καταργήθηκαν ολοσχερώς τα άρθρα (198, 199 και 201) που αφορούν την προστασία του θρησκευτικού αισθήματος, αλλά και την περιύβριση νεκρού.
Είναι άρθρα που ρυθμίζουν συμπεριφορές με μικτό τρόπο, με την έννοια πως και το Εκκλησιαστικό Δίκαιο προστατεύει τα συγκεκριμένα αυτά έννομα αγαθά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα καθύβρισης θρησκεύματος που ήρθε στο φως της δημοσιότητας και προκάλεσε ποικίλες συμπεριφορές ήταν ένα εξώφυλλο στο περιοδικό “Κλικ” το 1999, που έδειχνε τον Τζίμη ντυμένο αρχιεπίσκοπο να δαγκώνει ένα μήλο, κρατώντας την κιθάρα του. Ήταν η αιτία για την κατηγορία αυτού και των εκδοτών του περιοδικού για καθύβριση θρησκεύματος. Ήταν μια ακραία εκδήλωση προσβολής του θρησκευτικού αισθήματος.
Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επιχείρησε να διερευνήσει εάν η κατάργηση των συγκεκριμένων άρθρων προσβάλλει το πρόσωπο της Εκκλησίας και εάν έχουν αντικατασταθεί από άλλα άρθρα. Γι’ αυτόν τον λόγο απευθύνθηκε στον δικηγόρο Ηρακλή Μηλάκη, ο οποίος έδωσε απαντήσεις στα ερωτήματα που του τέθηκαν.
Προσβολή
Στο ερώτημα εάν η κατάργηση των συγκεκριμένων άρθρων προσβάλλει το πρόσωπο της Εκκλησίας, ο Ηρακλής Μηλάκης είπε χαρακτηριστικά: «Πιστεύω πως ναι. Το έννομο αγαθό που προστάτευαν τα άρθρα 198 και 199 ήταν το θρησκευτικό συναίσθημα των πολιτών και της κοινωνικής ειρήνης. Ιδίως το 198 ήταν μικτό έγκλημα που τιμωρείται και από το Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Ορίζει ότι όποιος δημόσια και κακόβουλα βρίζει με οποιονδήποτε τρόπο τον Θεό τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 2 ετών. Και στην παράγραφο β’, όποιος από τα παραπάνω εκδηλώνει δημόσια βλασφημία ή έλλειψη σεβασμού τιμωρείται με φυλάκιση τριών μηνών. Αυτό ήταν το άρθρο 198 που καταργήθηκε ολοσχερώς και δεν αντικαταστάθηκε από τίποτε άλλο.
Η ποινή που επέβαλε από 10 μέρες μέχρι 2 χρόνια για την πρώτη παράγραφο, ενώ για τη δεύτερη επέβαλε από 10 μέρες έως τρεις μήνες φυλάκιση. Η έννοια της βλασφημίας ήταν η προφορική ή η έγγραφη ή με εικόνες ή με χειρονομίες ή μέσα από τη χρήση χυδαίων ή προσβλητικών ή απρεπών εκφράσεων κατά των ιερών αναγνωρισμένης θρησκείας. Αυτό που τιμωρούσαν τα άρθρα 198 και 199 ήταν στην ουσία η προσβολή του θρησκευτικού αισθήματος των πολιτών, η οποία θα μπορούσε να γίνει με σύμβολα, λόγο, δημοσίευμα στην εφημερίδα ή μέσω ραδιοφώνου και τηλεόρασης. Η εγκληματική συμπεριφορά γινόταν δημόσια, δηλαδή σε δημόσιο χώρο ή ενώπιον ενός αόριστου αριθμού ανθρώπων.
Για το θρησκευτικό αίσθημα είναι ένα πλήγμα ότι καταργήθηκαν τα συγκεκριμένα άρθρα εντελώς, δεδομένου ότι τιμωρούνταν κάποιες συμπεριφορές οι οποίες προσέβαλαν τους πιστούς είτε της χριστιανικής θρησκείας, είτε οποιασδήποτε άλλης θρησκείας ανεκτής στην Ελλάδα (π.χ. μουσουλμανισμού)».
Όσον αφορά το άρθρο 201 που αφορά την περιύβριση νεκρών, ο Ηρακλής Μηλάκης ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η περιύβριση νεκρών καταργήθηκε τελείως. Δεν αντικαταστάθηκε από κάτι άλλο. Αλλά ουσιαστικά, το έννομο αγαθό που προστάτευε στον Ποινικό Κώδικα ήταν ο σεβασμός προς τον νεκρό, δηλαδή στον άνθρωπο που έχει πεθάνει. Ήταν έγκλημα όταν έπαιρνε ένα πτώμα και το τεμάχιζε. Ήταν ένα αυτοτελές έγκλημα περιύβρισης νεκρού, δηλαδή παίρνει ένα νεκρό σώμα και το προσβάλλει. Μιλούσε για νεκρό που δεν είχε αποσυντεθεί και διατηρούσε την ανθρώπινη μορφή. Αυτά τα άρθρα δεν ήταν ακραία, γιατί κάποιοι λένε πως τιμωρούσαν κάποιες απαρχαιωμένες συμπεριφορές. Τιμωρούσαν ακραίες συμπεριφορές που σήμερα, όπως θεωρώ, ο μέσος άνθρωπος θεωρεί ότι είναι ποινικά κολάσιμες».
Η Εκκλησία της Κρήτης
Απέναντι σε αυτές τις αλλαγές που έχουν αντίκτυπο στο νομικό και θεολογικό σώμα της Εκκλησίας, η Εκκλησίας της Κρήτης δεν έχει πάρει σαφή τοποθέτηση. Η “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με ιεράρχες του Νησιού, οι οποίοι δε θέλησαν να προβούν σε δηλώσεις, παραπέμποντας στη Συνοδική Απόφαση η οποία ελήφθη τον Απρίλιο του 2019.
Η Συνοδική Απόφαση της Εκκλησίας της Κρήτης, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Η προτεινόμενη κατάργηση των παραπάνω άρθρων θα επιφέρει δυσμενείς αλλαγές με φανερό αντίκτυπο στην κοινωνική ζωή και τις σχέσεις των ανθρώπων.
Επίσης, επισημαίνεται ότι η Θεολογία και η παράδοση της Αγίας μας Εκκλησίας, αλλά και η μακρά Ιστορία της Ελλάδας περιβάλλει πάντοτε με ιδιαίτερη τιμή και σεβασμό το νεκρό ανθρώπινο σώμα. Αυτή είναι η παράδοση του γένους μας από τους αρχαίους χρόνους, κατά τους οποίους η τιμή στον κεκοιμημένο ήταν ιερή υποχρέωση και διέκοπτε ακόμη και πολέμους και εχθροπραξίες. Με αίσθημα ευθύνης, η Εκκλησίας της Κρήτης ορθώνει τον λόγο προς τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας, προς κάθε έναν πιστό μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τονίζοντας την απαραίτητη ανάγκη κυρίως σε αυτούς τους καιρούς, να διαφυλάξουμε όλοι μαζί και με κάθε δυνατό τρόπο την κοινωνική και τη θρησκευτική ειρήνη και να συμπράξουμε στη συνοχή και την ενότητα της κοινωνίας μας.
Έχουμε ευθύνη, σε εποχές κατά τις οποίες εύκολα και άκριτα αποδομούνται στοιχεία του πολιτισμού και της ταυτότητάς μας, να διαφυλάξουμε την πίστη μας στον Τριαδικό Θεό και την Αγία μας Εκκλησία, να προστατεύσουμε τις διαχρονικές αξίες του λαού μας και να διασφαλίσουμε, με κάθε νόμιμο τρόπο, τα ιερά και τα όσια των Πατέρων μας, του Γένους και του Ελληνισμού».
Η συγκεκριμένη απόφαση πάρθηκε στις 12 Απριλίου 2019 από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης. Μένει πλέον να δούμε τις αντιδράσεις της Εκκλησίας της Κρήτης, αφού πλέον δε μιλάμε για πιθανή αλλά ολοσχερή κατάργηση των άρθρων της προστασίας του θρησκευτικού αισθήματος και του νεκρού προσώπου.
Η χούντα... και το σπάσιμο των πιάτων
Τέλος, ο Ηρακλής Μηλάκης αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού του Ποινικού Νόμου, αλλά τον βρίσκει αντίθετο η ολοσχερής κατάργηση των συγκεκριμένων τριών άρθρων.
«Πιστεύω ότι ακόμη και ο Ποινικός Νόμος χρειάζεται να εκσυγχρονίζεται. Υπήρχαν και παλαιότερα άρθρα που τιμωρούσαν το σπάσιμο πιάτων στα μπουζούκια. Αυτό είχε συμβεί επί χούντας. Αυτές οι συμπεριφορές δεν πρέπει να μεταφέρονται ποινικά. Πιστεύω πως πρέπει να εκσυγχρονίζεται, αλλά όσον αφορά τα συγκεκριμένα άρθρα, πιστεύω ότι δεν πρέπει να απαλειφθούν τελείως από τον Ποινικό Κώδικα. Είναι προσωπική μου άποψη. Επειδή πιστεύω πως τα συγκεκριμένα άρθρα προστάτευαν κάποια έννομα αγαθά που δεν ήταν κάτι το απαρχαιωμένο ή το εξωπραγματικό, θα έπρεπε να διατηρηθούν και να μειώσουν τις ποινές, και όχι να τα καταργήσουν τελείως. Και όσον αφορά την προστασία του θρησκευτικού αισθήματος και την ευσέβεια προς τον νεκρό, όπως είχε θεμελιωθεί από τα αρχαία χρόνια, διαφωνώ με την ολοσχερή κατάργησή τους. Αυτή είναι μια καθαρά προσωπική εκτίμηση», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μηλάκης.
