Πριν φτάσουμε στις κατολισθήσεις, θα μπορούσαμε ως Κρήτη να έχουμε πάρει τα μέτρα μας ώστε σήμερα να είχαμε όσο το δυνατόν τα λιγότερα προβλήματα. Τη βασική αυτή θέση, τονίζοντας πάντως ότι με βάση τις ασυνήθιστες για τα δεδομένα της Κρήτης βροχές της φετινής χρονιάς, τα προβλήματα αυτά που βιώνουμε είναι φυσιολογικά, εκφράζει στη “Νέα Κρήτη” ο αναπληρωτής διευθυντής της Περιφερειακής Μονάδας Κρήτης του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών Κρήτης και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ Γιάννης Κοϊνάκης.
Ο γνωστός γεωλόγος αναλύσει στην εφημερίδα μας τους λόγους για τους οποίους σημειώνονται οι κατολισθήσεις, δίνοντας χρήσιμα στοιχεία για την ενημέρωση της κοινής γνώμης και ταυτόχρονα καλεί τους πολίτες να είναι προσεκτικοί στη διάρκεια αυτών των φαινομένων, στις μετακινήσεις τους στην ύπαιθρο και κυρίως σε περιοχές με μεγάλες κλίσεις εδαφών και σε εδάφη που κάνουν έναν κακό συνδυασμό... Έχουν κλίση, έχουν πετρώματα και είναι αργιλώδη!
Αναλυτικότερα, ο Γιάννης Κοϊνάκης εκφράζει την εύλογη άποψή του, ότι είναι προτιμότερο να λαμβάνουμε μέτρα πρόληψης τέτοιων φαινομένων, πριν αυτά έρθουν στη ζωή μας.
«Για να αντιμετωπίσουμε για παράδειγμα την ξηρασία, πρέπει να μεριμνούμε πριν αυτή έρθει στο νησί μας. Το ίδιο ισχύει και με τα πλημμυρικά φαινόμενα και τις κατολισθήσεις. Αλλά αυτό δεν αναιρεί και τη διαπίστωση πως πρόκειται για προβλήματα που είναι φυσιολογικά με βάση τις βροχές του φετινού χειμώνα στο νησί μας», είπε στην εφημερίδα μας ο αναπληρωτής διευθυντής της Περιφερειακής Μονάδας Κρήτης του ΙΓΜΕ Γιάννης Κοϊνάκης.
Πού οφείλονται οι κατολισθήσεις
Στο ερώτημά μας σχετικά με το φαινόμενο των κατολισθήσεων, ο Γιάννης Κοϊνάκης εξηγεί: «Τα προβλήματα αυτά με τα εδάφη έχουν πολλές παραμέτρους που τα προκαλούν. Είναι πρώτα-πρώτα η φύση των υλικών. Κάποια υλικά είναι πιο επιρρεπή, ενώ κάποια άλλα δεν είναι. Και μετά έχουμε την ανομοιομορφία των διαφόρων σχηματισμών. Δηλαδή, όταν έχουμε ένα πέτρωμα, το οποίο το περνάει το νερό, και έχουμε και ένα άλλο πέτρωμα, το οποίο δεν το περνάει το νερό, έχουμε δύο διαφορετικά πετρώματα, δύο διαφορετικές συμπεριφορές δηλαδή, στον ίδιο παράγοντα, που είναι το νερό. Οπότε έχουμε αυτή τη σημαντική παράμετρο που θα συμβάλλει στη δημιουργία κάποιων προβλημάτων. Και φυσικά μια άλλη σημαντική παράμετρος είναι οι βροχοπτώσεις. Πέραν του ότι προκαλούν αύξηση του βάρους ενός πετρώματος, επειδή εισέρχονται μέσα σε αυτό, προκαλούν και τη διάβρωση του πετρώματος μέσα στο οποίο εισέρχονται. Επίσης, κινούνται σε επιφάνειες διαφορετικών υλικών, κινούνται ανάμεσά τους και πάλι συμβάλλουν στη δημιουργία τέτοιων προβλημάτων»...
Σε ό,τι αφορά την κλίση των πρανών, είναι και αυτός ένας άλλος παράγοντας, όπως επισημαίνει ο Γιάννης Κοϊνάκης. «Δε θα δείτε σε μία πεδιάδα να έχουμε κατολίσθηση. Εκεί θα έχουμε άλλα φαινόμενα. Αλλά θα δείτε εκεί όπου οι κλίσεις των πρανών είναι μεγάλες ότι είναι ευκολότερο να προκληθούν τέτοια φαινόμενα. Επίσης, είναι εύκολο να δημιουργηθούν τέτοια φαινόμενα σε πρανή που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος, είτε σε δρόμους, είτε με αγροτικές παρεμβάσεις»...
Ποια τα πιο επιρρεπή εδάφη;
Ρωτήσαμε τον αναπληρωτή διευθυντή της Περιφερειακής Μονάδας Κρήτης του ΙΓΜΕ Γιάννη Κοϊνάκη σε ποια είδη εδαφών έχουμε μεγαλύτερα προβλήματα.
«Τα πιο μαλακά πετρώματα είναι αυτά που παρουσιάζουν συνήθως τα μεγαλύτερα προβλήματα. Τα πιο σκληρά πετρώματα δεν παρουσιάζουν συνήθως προβλήματα κατολισθήσεων, αλλά μπορεί να έχουν και αυτά αποκολλήσεις και πτώσεις βράχων. Τα μαλακά είναι τα αργιλώδη εδάφη και γενικότερα τα χωμάτινα. Τα σκληρά είναι οι ασβεστόλιθοι, ας πούμε. Βέβαια, και οι ασθεστόλιθοι είναι πιο ανθεκτικοί όταν είναι υγιείς. Γιατί όταν είναι και αυτοί σπασμένοι και είναι σε πρανές απότομο, μπορεί να πέσει ένας βράχος», εξηγεί στην εφημερίδα μας με απλό και κατανοητό τρόπο, για να καταλάβουμε τόσο εμείς όσο και οι αναγνώστες μας, ο Γιάννης Κοϊνάκης.
Στο σημείο αυτό ξεκαθαρίζει πως όλα αυτά συμβαίνουν «συνήθως. Και λέμε συνήθως, διότι η φύση δεν έχει κανόνες αυστηρούς»... Έτσι, συνήθως, όπως λέει, τα αργιλώδη εδάφη έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να υποστούν κατάρρευση όταν είναι επικλινή, καθώς η άργιλος όταν δεχτεί λίγο νερό διογκώνεται. Ταυτόχρονα, λόγω της ολισθηρότητας που έχει, ένα άλλο πέτρωμα σκληρό αν βρίσκεται πάνω σε άργιλο μπορεί να γλιστρήσει και να αποκολληθεί.
«Έχει κορεστεί το έδαφος της Κρήτης»
Πώς απαντάει όμως ο κ. Κοϊνάκης σε αυτό που λένε οι απλοί άνθρωποι, ότι «έχει κορεστεί το έδαφος της Κρήτης, δεν μπορεί να πιει άλλο νερό και γι’ αυτό λιμνάζει το νερό πάνω του»;
«Ναι, κατά κάποιον τρόπο υπάρχει ένας επί μακρόν κορεσμός εδαφικών τμημάτων ή εδαφών στα πετρώματα. Που σημαίνει ότι έχει αυξηθεί το βάρος τους. Και μπορεί το βάρος από μόνο του να είναι ικανό να προκαλέσει ένα φαινόμενο, αλλά καμιά φορά η διαρκής αυτή φόρτιση, συν άλλες παραμέτρους που μπορεί να συνδυάζονται, μπορεί να δημιουργήσει αυτά τα φαινόμενα. Πάντως, για κάθε περίπτωση φαινομένου χρειάζεται να γίνει μια αξιολόγηση για να δούμε τις παραμέτρους που συνετέλεσαν για να έχουμε αυτό το φαινόμενο»...
Επίσης, και τα ίδια τα φυτά παίζουν έναν ρόλο. Αλλού μπορεί να συγκρατούν τα εδάφη και αλλού μπορεί να χαλαρώνουν τμήματα εδαφικά και να τα βοηθούν να πέφτουν γρηγορότερα.
Τεράστιες ζημιές άφησε πίσω της η κακοκαιρία που έπληξε το σαββατοκύριακο το νησί - Αποκλεισμένα χωριά στον Μυλοπόταμο
Τις πληγές της μετράει η Κρήτη μετά τις νεροποντές του σαββατοκύριακου που προκάλεσαν τεράστια προβλήματα και μεγάλες ζημιές, αφήνοντας πίσω ένα κατεστραμμένο οδικό δίκτυο και αποκλεισμένα χωριά, προκαλώντας ακόμα και καταρρεύσεις σπιτιών, πτώσεις δέντρων, κλείσιμο δρόμων αλλά και μεγάλες ζημιές στις αγροτικές παραγωγές. Μόνο ο νομός Λασιθίου κατάφερε να βγει σχετικά αλώβητος από το ισχυρό κύμα κακοκαιρίας που “χτύπησε” τις τελευταίες ημέρες το νησί, αφού σε όλη την υπόλοιπη Κρήτη δημιουργήθηκαν σοβαρά προβλήματα, με τις μεγαλύτερες συνέπειες των καιρικών φαινομένων να σημειώνονται στον νομό Ηρακλείου και στα δυτικά του νησιού.
Συγκεκριμένα, μεγάλη κατάρρευση τείχους σημειώθηκε στην ιστορική Μονή Αγίου Παντελεήμονα στο Φόδελε, την οποία για μια ακόμη φορά έπληξαν τα καιρικά φαινόμενα, ενώ σοβαρές ζημιές έχουν σημειωθεί στο κοιμητήριο των Αϊτανίων, όπου και είχαμε την κατάρρευση ενός τοίχου. Την ίδια ώρα, στο χείλος του γκρεμού βρίσκονται σπίτια στη Λοφούπολη, εξαιτίας κατολίσθησης που σημειώθηκε λόγω της παρατεταμένης βροχόπτωσης.
Στην ενδοχώρα του Ηρακλείου παρατηρήθηκαν αρκετές μικροκατολισθήσεις σε πολλά σημεία του οδικού δικτύου, τις οποίες τα κατά τόπους τεχνικά συνεργεία έσπευδαν μέχρι και χθες να αντιμετωπίσουν, υπογραμμίζοντας στους οδηγούς που κινούνταν στο οδικό δίκτυο ότι οφείλουν να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί. Δήμαρχοι και άλλοι φορείς μάλιστα, συνοδεία τεχνικών συνεργείων, επισκέφτηκαν τις πληγείσες περιοχές και διαπίστωσαν “ιδίοις όμμασι” τις ζημιές και τα προβλήματα που προκλήθηκαν, με στόχο την αποκατάστασή τους. Μεγάλες κατολισθήσεις είχαμε στον δρόμο εξόδου από Βούτες προς Άγιο Μύρωνα, στην επαρχιακή οδό Ηρακλείου-Πραιτωρίων (πριν από το χωριό Προφήτης Ηλίας), επί της οδού Μιχαήλ Παυλάκη (πλησίον της πλατείας Σινάνη), στην οδό Μιλτιάδη Καράτζη (πρώην Μαυσώλου) στη ΒΙΠΕΗ, στο 2ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού Ηρακλείου-Αγίας Βαρβάρας, στον επαρχιακό δρόμο προς Κρουσώνα, στον Προφήτη Ηλία, στα Σπήλια Ηρακλείου, στον δρόμο Ηρακλείου-Μεσαράς λίγο μετά την Αυγενική, όπως επίσης σε περιοχές όπως οι Βασιλειές, ο Άγιος Σίλας, η Φοινικιά, οι Μαλάδες, αλλά και το κέντρο του Ηρακλείου, όπου το Σάββατο κατέρρευσε εγκαταλελειμμένο κτήριο στην οδό Μιχ. Καλογήρου, ενώ κλειστή παρέμεινε χθες και η γέφυρα στο Καστρί Βιάννου.
Ζημιές στις καλλιέργειες
Την καταγραφή των ζημιών που υπέστησαν οι παραγωγοί και την αποκατάσταση των υποδομών ζητά, με ερώτησή του προς τα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Εσωτερικών, και Υποδομών και Δικτύων, ο γραμματέας της Κ.Ο. της Δημοκρατικής Συμπαράταξης και βουλευτής Ηρακλείου, κ. Βασίλης Κεγκέρογλου. Όπως αναφέρει αναλυτικά στο κείμενο της ερώτησής του ο κ. Κεγκέρογλου, «τα πρόσφατα ακραία καιρικά φαινόμενα, και συγκεκριμένα η έντονη βροχόπτωση που εκδηλώθηκε σε διάφορες περιοχές της Κρήτης από τα Χανιά ως το Λασίθι, είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση μεγάλων ζημιών σε ζωικό αλλά και φυτικό κεφάλαιο (ελιές και άλλες καλλιέργειες). Επιπλέον, προκλήθηκαν μεγάλες ζημιές σε υποδομές σε δήμους (οδικό, αρδευτικό, υδρευτικό δίκτυο, δημόσια και ιδιωτικά κτήρια), ενώ παράλληλα σημειώθηκαν κατολισθήσεις στους δρόμους. Επίσης, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα, αιρετοί και πολίτες, πλημμύρισαν ακόμη και σπίτια».
Με βάση λοιπόν όλα αυτά, ο κ. Κεγκέρογλου ρωτά τους αρμόδιους υπουργούς «ποιος είναι ο σχεδιασμός και ποιο το χρονοδιάγραμμα για την άμεση καταγραφή των ζημιών και την εξατομίκευσή τους, ώστε να αποζημιωθούν άμεσα οι πληγέντες αγρότες-κτηνοτρόφοι;» και αν θα χρηματοδοτήσουν «τους πληγέντες Δήμους και την Περιφέρεια Κρήτης για να αποκατασταθούν οι ζημιές στις υποδομές».
Εικόνες καταστροφής
Αποκλεισμένα χωριά στον ορεινό Μυλοπόταμο και το Αμάρι είναι ό,τι άφησε πίσω της η κακοκαιρία, με τον Δήμο Αμαρίου να καταθέτει εμπεριστατωμένο φάκελο στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, αιτούμενος να κηρυχθεί ο δήμος σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Δρόμοι κομμένοι στα δύο από τις καθιζήσεις του οδοστρώματος και ζημιές εκατομμυρίων ευρώ ακόμα και στην αγροτική οδοποιία ήταν το αποτέλεσμα των έντονων βροχοπτώσεων στην ενδοχώρα του Ρεθύμνου.
Ο δρόμος Κράνας-Ζωνιανών είναι άβατος για βαρέα οχήματα. Καθιζήσεις στο οδόστρωμα υπάρχουν και πριν τους Αποστόλους Αμαρίου, στον δρόμο από Ρέθυμνο, ενώ κλειστοί επ' αόριστον παραμένουν οι δρόμοι Καλονυκτίου-Παλαιλίμνου-Σαϊτούρων και Σταυρού-Μπαλίου, λόγω καταπτώσεων και κατολισθήσεων πρανών. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, στον δήμο Ανωγείων και Μυλοποτάμου απαιτούνται 2 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση των ζημιών, 1,5 εκατ. ευρώ στον δήμο Αμαρίου, 1 εκατ. ευρώ στον δήμο Αγίου Βασιλείου και 500 χιλιάδες ευρώ στον μητροπολιτικό δήμο του Ρεθύμνου. Όπως επισήμανε η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου κ. Μαρία Λιονή, τα συνεργεία δουλεύουν ανοίγοντας τους δρόμους, ωστόσο οι κατολισθήσεις συνεχίζονται, με αποτέλεσμα τα προβλήματα να παραμένουν.
Την ίδια ώρα, η Λίμνη του Κουρνά, η στάθμη της οποίας το περασμένο καλοκαίρι είχε υποχωρήσει κατά 10 σχεδόν μέτρα από το φυσιολογικό, όχι μόνο επανήλθε στα συνήθη της μεγέθη, αλλά υπερχείλισε, πλημμυρίζοντας τον δρόμο.
Στα 100 εκατ. οι ζημιές
Κατολισθήσεις, υπερχειλίσεις ρεμάτων και ποταμών, πλημμύρες εκτάσεων και κτηρίων και καταστροφές στο οδικό δίκτυο είναι μεταξύ των προβλημάτων που καταγράφονται στον νομό Χανίων, που βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Στα 100 εκατομμύρια ευρώ φτάνει το ύψος των ζημιών - σε μια πρώτη εκτίμηση - σε μήκος 600 χιλιομέτρων, σε πρωτεύον και δευτερεύον επαρχιακό δίκτυο, σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη Απόστολο Βουλγαράκη, ο οποίος διευκρίνισε ότι αυτό είναι και το ποσό που ζήτησε ο ίδιος από την κυβέρνηση. Τα περισσότερα προβλήματα καταγράφονται στον δήμο Πλατανιά και στο νοτιοδυτικό τμήμα του δήμου Κισσάμου. Σημειώνεται πως κλειστά θα μείνουν, με απόφαση του δημάρχου Πλατανιά, όλα τα σχολεία στη δημοτική ενότητα Μουσούρων, καθώς υπάρχει δυσκολία πρόσβασης εξαιτίας της κατάστασης του οδικού δικτύου στην περιοχή.
Πλατανιάς : Έκτακτη ενίσχυση 600.000 ευρώ
Ωστόσο, το υπουργείο Εσωτερικών, ανταποκρινόμενο στο αίτημα του Δήμου Πλατανιά νομού Χανίων, ενέκρινε έκτακτη οικονομική ενίσχυση ύψους 600.000 ευρώ, για να καλυφθούν άμεσες ανάγκες οι οποίες προέκυψαν από τις ζημιές στις υποδομές, λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που έπληξαν την προηγούμενη εβδομάδα τον νομό Χανίων. Η έκτακτη οικονομική ενίσχυση αποδίδεται στον Δήμο Πλατανιά με χρέωση του λογαριασμού του υπουργείου Εσωτερικών “Πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης ζημιών και καταστροφών που προκαλούνται από θεομηνίες στους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού της χώρας”, που τηρείται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για αυτούς τους λόγους. Τη σχετική απόφαση υπέγραψε ο υπουργός Εσωτερικών, Αλέξης Χαρίτσης
