Ο καιρός της... φωτιάς - Η Κρήτη σε πρωτοποριακό πρόγραμμα

Κρήτη
Ο καιρός της... φωτιάς - Η Κρήτη σε πρωτοποριακό πρόγραμμα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το μοντέλο που θα "προβλέπει" τους "δρόμους της φωτιάς"

Από τη φετινή αντιπυρική περίοδο στη μάχη με τις φλόγες θα ρίχνεται ένα φιλόδοξο πρωτοποριακό προγνωστικό σύστημα, το οποίο θα είναι σε θέση να προβλέπει τις “προθέσεις”, την πορεία και την επικινδυνότητα μιας πυρκαγιάς, ώστε η αντιμετώπισή της να γίνεται πιο αποτελεσματική.

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και επιστήμονες από τη Βουλγαρία και την Κύπρο, “τρέχει” το πρόγραμμα DISARM με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Interreg BalkanMed), έχοντας ήδη τα πρώτα θετικά πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα “στα χέρια”. Το πρόγραμμα, που υλοποιείται για πρώτη φορά στην Ευρώπη, κατά τραγική συγκυρία δοκιμάστηκε στη μοιραία πυρκαγιά του περασμένου καλοκαιριού στο μαρτυρικό Μάτι της Αττικής, αλλά και σε άλλες φωτιές που ξέσπασαν στη χώρα τη διάρκεια του θέρους, με τους επιστήμονες να δηλώνουν αισιόδοξοι για την άμεση, από φέτος, πρακτική εφαρμογή του πιλοτικού μοντέλου.

Όπως μας εξήγησε ο συνεργαζόμενος ερευνητής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κ. Θοδωρής Γιάνναρος, το προγνωστικό σύστημα συνδυάζει ένα κλασικό μετεωρολογικό μοντέλο, που εκτιμά την εξέλιξη του καιρού, με ένα αντίστοιχο, το οποίο ωστόσο προσομοιώνει τον τρόπο εξάπλωσης μιας πυρκαγιάς μέσα από το πρίσμα του λεγόμενου «καιρού της φωτιάς». Οι παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη είναι το σημείο απ’ όπου ξεκίνησε η φωτιά, η καύσιμη ύλη της περιοχής (αν πρόκειται δηλαδή για πευκόδασος, άλλου τύπου δάσους, χορτολιβαδική έκταση κ.λπ.) και οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν.

Τι είναι όμως ο “καιρός της φωτιάς”, ο ρόλος του οποίου αποδεικνύεται καθοριστικός για την εξέλιξη μιας πυρκαγιάς; Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μικροκλίμα το οποίο δημιουργείται στην περιφέρεια μιας φωτιάς λόγω των τεράστιων ποσοτήτων υδρατμών και θερμότητας που παράγονται και τροποποιούν την κατάσταση στην ατμόσφαιρα και κυρίως το πεδίο του ανέμου. Η πυρκαγιά παράγει τον δικό της καιρό, όπως εξήγησε χαρακτηριστικά στην εφημερίδα “Νέα Κρήτη” ο κ. Γιάνναρος, παραπέμποντας στον ισχυρό άνεμο που δημιουργείται από μια φωτιά και σε φαινόμενα σαν αυτά που έχουμε δει να “γεννιούνται” υπό συγκεκριμένες συνθήκες, κυρίως σε μεγάλες πυρκαγιές στο εξωτερικό, στην Καλιφόρνια και την Αυστραλία, με εντυπωσιακούς πύρινους στροβίλους.

Το DISARM αξιοποιεί αυτά τα δεδομένα των μετεωρολογικών συνθηκών και του “καιρού της φωτιάς” μαζί με τα στοιχεία που συνθέτουν την “ταυτότητα” κάθε πυρκαγιάς, επιχειρώντας να βελτιώσει τις μεθοδολογίες και να παρέχει έγκαιρες και έγκυρες προειδοποιήσεις σχετικά με τις συνθήκες και την επικινδυνότητα εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών. Κυρίως όμως αναπτύσσει ένα μοντέλο πρόγνωσης και εξάπλωσης των δασικών πυρκαγιών, το οποίο είναι προσαρμοσμένο στο ελληνικό οικοσύστημα και άρα λειτουργικό και πρακτικό.

Όπως μας εξήγησαν οι επιστήμονες της ομάδας που εργάζεται στο πρόγραμμα, υπό τον μετεωρολόγο-διευθυντή Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου και υπεύθυνο της γνωστής ιστοσελίδας meteo.gr, κ. Κωστή Λαγουβάρδο, η ανάπτυξη αυτού του συστήματος είναι εξαιρετικά καινοτόμα και, σε συνεργασία με την Πυροσβεστική, η υπηρεσία έγκαιρης και έγκυρης προειδοποίησης για δασικές πυρκαγιές θα είναι πλήρως επιχειρησιακή για την αντιπυρική περίοδο του 2019.

Όπως προαναφέραμε, η πρώτη πιλοτική εφαρμογή έγινε το 2018 με αφορμή τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής, στις 23 Ιουλίου, δίνοντας πολύ καλά αποτελέσματα. Το ενδιαφέρον είναι ότι το DISARM είναι καινοτόμο για ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ για την ευρύτερη περιοχή το μόνο αντίστοιχο είναι εκείνο που διαθέτει το Ισραήλ. Το πρόγραμμα, σύμφωνα με τον κ. Γιάνναρο, αναπτύχθηκε κατά βάση στις Ηνωμένες Πολιτείες και μεταφέρθηκε στην Ελλάδα με βαθμονόμηση ελέγχου του μοντέλου στις ιδιαίτερες μεσογειακές συνθήκες.

150.000 στρέμματα στάχτη στην Κρήτη την περίοδο 2000-2017

Στα πλαίσια του DISARM δημιουργήθηκε το καλοκαίρι από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr, σε συνεργασία με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, και ο πρώτος χάρτης που αποτυπώνει τις δασικές πυρκαγιές οι οποίες έχουν ξεσπάσει στην Ελλάδα την περίοδο 2000-2016 κατά τους μήνες υψηλού κινδύνου, Μάιο-Οκτώβριο, και έκαψαν τουλάχιστον 200 στρέμματα η κάθε μία. Ο χάρτης αφορά τους δήμους απ' όπου ξεκίνησε η κάθε δασική πυρκαγιά και είναι εντυπωσιακός.

Ακόμα πιο ενδιαφέροντα είναι όμως τα στοιχεία για τις πυρκαγιές στην Κρήτη, τα οποία επεξεργάστηκε ειδικά για τη “Νέα Κρήτη” η ομάδα του DISARM και παρουσιάζονται για πρώτη φορά σήμερα.

Στατιστικά στο νησί μας κατά την αντιπυρική περίοδο από Μάιο έως Οκτώβριο καίγονται κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, από το 2000, 8.000 στρέμματα δασικής έκτασης. Πιο συγκεκριμένα, 190 δασικές πυρκαγιές που σημειώθηκαν την περίοδο 2000-2017 στην Κρήτη έκαψαν πάνω από 100 στρέμματα η κάθε μία. Συνολικά έγιναν στάχτη 150.000 στρέμματα, έκταση που αναλογεί στο 3% της συνολικής δασικής έκτασης που κάηκε συνολικά στην Ελλάδα την ίδια περίοδο. Και αυτό αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο, με μια πρώτη “ανάγνωση” να το ερμηνεύει στη βάση της γεωμορφολογίας του νησιού μας, όπου απουσιάζουν εκτεταμένα δάση.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr, σε συνεργασία με την Πυροσβεστική στα πλαίσια του προγράμματος DISARM, το 80% της δασικής έκτασης που κάηκε στην Κρήτη αντιστοιχεί στους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο.

Ο νομός Ρεθύμνου υπέστη τη μεγαλύτερη καταστροφή, με τη συνολική καμένη έκταση να ανέρχεται σε 52.000 στρέμματα την περίοδο 2000-2017. Για το 75% της δασικής έκτασης που κάηκε στον νομό Ρεθύμνου ευθύνονται 11 μεγάλες πυρκαγιές, που έκαψαν πάνω από 1.000 στρέμματα η κάθε μία. Η μεγαλύτερη καταστροφή από δασικές πυρκαγιές στην Κρήτη έλαβε χώρα το 2012, οπότε κάηκαν πάνω από 30.000 στρέμματα κατά τη διάρκεια 36 επεισοδίων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1/3 της έκτασης που κάηκε το 2012 αναλογεί σε μία από τις καταστροφικότερες πυρκαγιές που έχουν πλήξει τις τελευταίες δεκαετίες το νησί. Η εν λόγω φωτιά ξέσπασε στις 30 Ιουλίου 2012 στον δήμο Βιάννου και εξαπλώθηκε σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο, καίγοντας συνολικά 12.000 στρέμματα δασικής και χορτολιβαδικής έκτασης. Η πυρκαγιά εκείνη απείλησε κατοικημένες περιοχές, με αποτέλεσμα να εκκενωθούν χωριά στον δήμο Βιάννου.

Όσον αφορά στις μικρές πυρκαγιές - που έκαψαν λιγότερο από 1.000 στρέμματα η κάθε μία - αυτές ευθύνονται για το 30% της συνολικής καμένης έκτασης. Οι μεσαίες πυρκαγιές - που έκαψαν 1.000-10.000 στρέμματα η κάθε μία - ευθύνονται για το 50% της συνολικής καμένης έκτασης.

Τέλος, σημειώθηκαν τρεις μόνο πυρκαγιές που έκαψαν πάνω 10.000 στρέμματα η κάθε μία. Εκτός του επεισοδίου στον νομό Ρεθύμνου τον Ιούλιο του 2012, τα άλλα δύο επεισόδια έλαβαν χώρα στις 28 Ιουλίου 2011 στον δήμο Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου και στις 27 Ιουλίου 2013 στη Μεσαρά.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News