Ανάσταση μέσω... Κρήτης περιμένει ο κατασκευαστικός κλάδος στη χώρα, που παραμένει από το 2008 και μετά εγκλωβισμένος σε ένα κραχ διαρκείας. Τα στοιχεία που έφερε στο φως νέα μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) έρχονται να σκιαγραφήσουν ανάγλυφα το... τούνελ στο οποίο έχει βυθιστεί ο κατασκευαστικός κλάδος στη χώρα μας, αφού είναι ενδεικτικό πως το 2017 η συνολική επενδυτική δαπάνη για κατασκευαστικά έργα δεν ξεπέρασε τα 9 δισ. ευρώ, την ώρα που προ κρίσης, το 2007, ανέρχονταν σε 33,6 δισ. ευρώ!
Το τούνελ αφορά τόσα στα κατασκευαστικά έργα υποδομών, όσο και σε ιδιωτικά έργα κατασκευών, με απόλυτα ενδεικτικό στοιχείο το γεγονός ότι οι οικοδομικές άδειες έπεσαν από 79.000 το 2007 σε μόλις 14.000 το 2017!
Ο κατασκευαστικός κλάδος νοσεί εδώ και χρόνια. Η καθίζηση έχει συμπαρασύρει, πέρα από τους μεγαλοεργολάβους, ένα σωρό μικρότερες τεχνικές εταιρείες και μια πλειάδα επαγγελμάτων που ζουν από τα κατασκευαστικά έργα, είτε πρόκειται για δημόσια έργα είτε για κατασκευές κατοικιών και επιχειρήσεων. Κι όμως υπάρχει στον άμεσο ορίζοντα έξοδος από το σκοτεινό... τούνελ!
Την έξοδο από το τούνελ θα προσφέρει η Κρήτη, με δημόσια έργα άνω των 3 δισ. ευρώ να ξεκινούν μέσα στο 2019!
Η Κρήτη, η αποκαλούμενη διαχρονικά “ναυαρχίδα” του ελληνικού τουρισμού, τα προηγούμενα χρόνια ουσιαστικά απουσίαζε από τον χάρτη των μεγάλων έργων. Οι εργολάβοι είχαν σε δεύτερο ή τρίτο “κάδρο” το νησί μας. Τώρα όμως το βλέμμα όλων είναι “καρφωμένο” στη μεγαλόνησο. Από τους μεγάλους παίκτες του κατασκευαστικού κλάδου μέχρι τους μικρότερους επαγγελματίες που εμπλέκονται σε έργα, μέσω προμηθειών, υπηρεσιών κ.τ.λ., άπαντες περιμένουν τη νέα γενικά μεγάλων έργων της Κρήτης να έρθει να αναθερμάνει - ή πιο σωστά να αναστήσει - τον κατασκευαστικό κλάδο, που μοιάζει “νεκρωμένος” μετά την ολοκλήρωση των μεγάλων ηπειρωτικών οδικών αξόνων της χώρας.
Τα μεγάλα συγκοινωνιακά και ενεργειακά έργα, ο ΒΟΑΚ προϋπολογισμού 1,5 δισ. ευρώ, το νέο αεροδρόμιο Καστελίου με κατασκευαστικό κόστος 480 εκατ. ευρώ, οι δύο ηλεκτρικές διασυνδέσεις της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα ύψους κοντά στο 1,3 δισ. ευρώ, αθροιστικά, συνθέτουν ένα “χρυσό” για τις κατασκευαστικές εταιρείες αναπτυξιακό πακέτο συνολικού ύψους 3,3 δισ. ευρώ.
Βεβαίως, αν πάρουμε ως βάση τον γενικό κανόνα που ισχύει και ορίζει ότι για κάθε ένα ευρώ που δαπανάται στις κατασκευές επιστρέφει στην οικονομία 1,8 ευρώ, τότε όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα της Κρήτης που άργησαν, αλλά τώρα είναι στις ράγες της υλοποίησης, έρχονται να δώσουν μια βαθιά αναπτυξιακή ώθηση ύψους περί τα 6 δισ. ευρώ...
Η καθίζηση στις κατασκευές
Η αναπτυξιακή ώθηση που περιμένουν όλοι μέσω των μεγάλων έργων της Κρήτης μοιάζει αυτή τη στιγμή ως σανίδα σωτηρίας. Τα όσα άλλωστε επισημαίνονται σε σχετική νέα μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών δεν αφήνουν περιθώριο παρερμηνειών. Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, «οι δυσμενείς μακροοικονομικές συνθήκες και η δημοσιονομική προσαρμογή των τελευταίων ετών είχαν καταλυτική επίδραση στην πορεία του κλάδου μετά το 2007.
Ο κατασκευαστικός κλάδος επηρεάστηκε σημαντικά από την ύφεση της ελληνικής οικονομίας, καθώς η μείωση των εισοδημάτων, η αύξηση της φορολογίας και η γενικευμένη αβεβαιότητα οδήγησαν σε δραματική πτώση των επενδύσεων και της κατασκευαστικής δραστηριότητας. Είναι ενδεικτικό ότι η προστιθέμενη αξία της ευρύτερης παραγωγικής αλυσίδας αξίας των κατασκευών μειώθηκε την περίοδο 2007-2016 κατά 55% - από 22,4 δισ. το 2007 σε 10,1 δισ. ευρώ το 2016...
Η προστιθέμενη αξία των κατασκευών παρουσίασε συνεχή και έντονη πτώση την περίοδο 2007-2015, με εξαίρεση το 2009», σημειώνεται χαρακτηριστικά στη μελέτη του ΙΟΒΕ.
Η καθίζηση σε επίπεδο έργων αποτυπώθηκε, όπως ήταν επόμενο, και σε επίπεδο απασχόλησης. Σύμφωνα με τη μελέτη, στις κατασκευές απασχολούνταν το 2016 σχεδόν 200.000 άτομα και στους υπόλοιπους συνδεδεμένους κλάδους άλλα 134.000 άτομα. Έτσι, η συνολική απασχόληση στον ευρύτερο τομέα των κατασκευών προσέγγισε τα 333.000 άτομα.
Το 2008 απασχολούνταν σχεδόν διπλάσια άτομα! Για του λόγου το αληθές, το 2008 η απασχόληση στον ευρύτερο κλάδο κατασκευών έφτανε τα 580.000 άτομα.
“Ανάσταση” για τις τεχνικές εταιρείες
Με βάση λοιπόν τα αποκαρδιωτικά στοιχεία για την τεράστια καθίζηση του κατασκευαστικού κλάδου, δε θα ήταν υπερβολή να πει κανείς πως τα μεγάλα έργα υποδομών της Κρήτης που ετοιμάζονται να ξεκινήσουν να κατασκευάζονται φιγουράρουν ως “καμπή” επανεκκίνησης για τον ελληνικό κατασκευαστικό κλάδο.
Πόσο άμεση είναι, όμως, η ανάσταση που προσμένουν από την Κρήτη οι κατασκευαστές, οι τεχνικές εταιρείες και οι επαγγελματίες;
Ο νέος ΒΟΑΚ, ο αυτοκινητόδρομος που θα έρθει να αποκαταστήσει την παραφωνία του σημερινού φονικού Βόρειου Οδικού Άξονα, έχει ήδη δημοπρατηθεί. Το έργο πέρασε με ιδιαίτερη επιτυχία το πρώτο κρας-τεστ, αφού στην α' φάση του διαγωνισμού εκδήλωσαν επισήμως ενδιαφέρον και για τους δύο επιμέρους διεθνείς διαγωνισμούς (τον διαγωνισμό σύμβασης παραχώρησης για το τμήμα Χανίων-Χερσονήσου και τον διαγωνισμό ΣΔΙΤ για το τμήμα Χερσονήσου-Νεάπολης Λασιθίου) από 5 αντίστοιχα εταιρείες και κοινοπραξίες από Ελλάδα και εξωτερικό. Στο υπουργείο Υποδομών εκτιμούν ότι μπορούν τα δύο επιμέρους έργα του ΒΟΑΚ να αποκτήσουν αναδόχους (ή ενδεχομένως τον ίδιο ανάδοχο) μέσα στο καλοκαίρι και άρα προς τα τέλη του 2019 να έχουμε έναρξη εργασιών του νέου ΒΟΑΚ.
Για το Καστέλι, η έναρξη εργασιών είναι ακόμα πιο κοντά. Η σύμβαση παραχώρησης βρίσκεται εδώ και αρκετό καιρό στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Εντός μηνός αναμένεται να αποφανθεί το Ελεγκτικό και να “πέσουν” οι υπογραφές της σύμβασης παραχώρησης, για να πάει προς επικύρωση στη Βουλή. Εκτός απροόπτου, οι μπουλντόζες στο Καστέλι θα μπουν στις αρχές του 2019, κάτι που, πέρα από την ανάδοχο “ΤΕΡΝΑ” που έχει πάρει το έργο σε σύμπραξη με τον ινδικό όμιλο GMR, περιμένουν πώς και πώς ένα σωρό μικρότεροι εργολάβοι και επαγγελματίες που μπορούν να βρουν δουλειά μέσω υπεργολαβιών, βοηθητικών εργασιών, κατασκευαστικών, χωματουργικών, ηλεκτρολογικών, εξοπλιστικών κ.τ.λ.
Όσο για τα ενεργειακά έργα, η μικρή ηλεκτρική διασύνδεση (Χανιά-Πελοπόννησος), ύψους 330 εκατ. ευρώ, είναι ήδη σε εξέλιξη μετά την πετυχημένη προ μηνών δημοπράτηση και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2020.
Η “μεγάλη” διασύνδεση Ηρακλείου-Αττικής, έργο προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ, αναμένεται να βγει σε διαγωνισμό μέσα στο 2019, με ορίζοντα έναρξης εργασιών το 2020 και ολοκλήρωση το 2022.
