Όσο παράδοξο κι ακούγεται υπάρχουν ζώα που απαντώνται μόνο στην Κρήτη και πουθενά αλλού στον κόσμο. Μπορεί να είναι μικροσκοπικά ή συχνά άγνωστα στους Κρητικούς αλλά θεωρούνται πολύτιμα αφού αν «χαθούν» από το νησί μας, θα εξαλειφθούν και ως είδος. Ανάμεσα σε αυτά:
Ο σπηλαιόβιος γρύλος της Κρήτης (Dolichopoda paraskevii) ζει σε σπήλαια της Δίκτης, του Μεραμπέλου και στο σπήλαιο Αγίας Παρασκευής Σκοτεινού από όπου και περιγράφηκε για πρώτη φορά.
Το μικροσκοπικό τρωγλόβιο ισόποδο Graeconiscus guanophilus έχει βρεθεί μόνο στο σπήλαιο Σφεντόνη Τρύπα Ζωνιανών και πουθενά αλλού στον κόσμο
Η τρωγλόβια αράχνη (Minotauria fagei) μόνο στον Γεροντόσπηλιο Μελιδονίου και στο σπήλαιο Σφεντόνη Τρύπα Ζωνιανών.
Η πρώτη βάση δεδομένων
Την πρώτη βάση δεδομένων για τα είδη ζώων που ζουν στα ελληνικά σπήλαια δημιουργήθηκε από το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών προσπάθεια που χρηματοδότησε το ίδρυμα MAVA και το WWF ΕΛΛΑΣ. Συνολικά καταχωρίστηκαν περισσότερα από 848 είδη ζώων από 465 σπήλαια της χώρας και αποδελτιώθηκαν 767 επιστημονικές εργασίες. Μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία που έγινε όμως με μεράκι και με το αποτέλεσμα προσβάσιμο σε όλους που μπορούν να αναζητήσουν απαντήσεις στη βάση δεδομένων και τη διεύθυνση https://database.inspee.gr/.
Όπως σημείωσε μιλώντας στο neakriti.gr ο διευθυντής του Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών
Kαλούστ Παραγκαμιάν: «αναζητήσαμε όλα τα είδη ζώων σε όλα τα ελληνικά σπήλαια και τα οποία έχουν δημοσιευτεί και συνολικά οι αναφορές είναι 2.300.Η βάση δεδομένων που διαμορφώσαμε περιγράφει ποια είδη βρίσκονται σε ποια σπήλια και το καθεστώς διατήρησης για κάθε ζώο και κάθε σπήλαιο. Πρόκειται για ένα επιστημονικό εργαλείο μοναδικό αυτού του είδους και δεν υπάρχει άλλο παγκοσμίως. Μπορεί να συμβάλλει στην έρευνα των σπηλαιο-οικοσυστημάτων, αλλά και να χρησιμοποιηθεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς στα Πανεπιστήμια και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παράλληλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών . Είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για τη σπηλαιολογική κοινότητα της Ελλάδας που το υποδέχτηκε με ενθουσιασμό, αλλά και ένα σπουδαίο εργαλείο για κρατικούς φορείς για να γνωρίσουν τη βιοποικιλότητα».
