Ως δεδομένες θεωρεί τις μολύνσεις των αμπελιών της Κρήτης από περονόσπορο, μετά τις προχθεσινές βροχές, το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών στο νομό Ηρακλείου, που εξέδωσε νεότερες γεωργικές προειδοποιήσεις, συνιστώντας στους αμπελουργούς, εκτός από τη χολέρα, να προχωρούν σε επεμβάσεις και για τον περονόσπορο, ο οποίος μην ξεχνάμε ότι το 2011 εξελίχθηκε σε επιδημία. Μάλιστα, διευκρινίζεται ότι τα συμπτώματα του μύκητα εκτιμάται να εμφανιστούν στα μέσα του μήνα.
Συγκεκριμένα, οι αρμόδιοι γεωπόνοι αναφέρουν στο δελτίο που εξέδωσαν χθες ότι οι πρόσφατες βροχές (έντονες κατά τόπους) θα δώσουν μολύνσεις. Πιθανόν να εμφανιστούν συμπτώματα σε περιοχές που δεν υπήρχε μέχρι σήμερα ο μύκητας. Τα συμπτώματα (κηλίδες λαδιού, εξανθήσεις) εκτιμάται να εμφανιστούν στα μέσα του Μαΐου.
Οι οδηγίες λοιπόν που δίνουν έχουν ως εξής: «Ελέγχετε συστηματικά τα αμπέλια και κυρίως τα σταφύλια (αυτήν την εποχή μπορεί να χτυπήσει κατευθείαν στα σταφύλια).
Σε περιοχές που εμφανιστούν συμπτώματα να γίνεται αμέσως καταπολέμηση. Σε αμπέλια που έχουν ήδη εμφανιστεί συμπτώματα να γίνονται περιοδικές επεμβάσεις. Επόμενες βροχές ή περίοδοι με έντονες δροσιές πρέπει να βρίσκουν τα αμπέλια με συμπτώματα καλυμμένα».
Παθογόνο αίτιο: Plasmopara viticola
Το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου αναφέρει αναλυτικά για τον περονόσπορο ότι σε πολλές αμπελουργικές χώρες θεωρείται η σπουδαιότερη ασθένεια του αμπελιού. Το παθογόνο αίτιο είναι ο φυκομύκητας (Plasmopara viticola). «Στην Κρήτη κατά κανόνα δε δημιουργεί μεγάλα προβλήματα, χωρίς να λείπουν όμως και οι χρονιές που εξελίσσεται σε επιδημία (2011). Συχνότερες είναι οι τοπικές επιδημίες που εκδηλώνονται σε περιοχές μικρής έκτασης, όπου επικρατούν συχνές, έντονες δροσιές. Είναι από τις ασθένειες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις κλιματικές συνθήκες. Λόγω του επιδημικού χαρακτήρα της απαιτείται έγκαιρη και ορθολογική αντιμετώπιση».
Οι ζημιές
Αναφορικά με τις ζημιές τονίζονται τα εξής: «Προσβάλλει όλα τα πράσινα μέρη του φυτού, με σοβαρότερες τις ζημιές που γίνονται στο φύλλωμα και στα σταφύλια. Τα φύλλα μπορούν να προσβληθούν από το ξεδίπλωμά τους από τον βλαστό μέχρι αργά το φθινόπωρο, με μεγαλύτερη ευαισθησία όταν είναι νεαρά. Τα σταφύλια μπορούν να προσβληθούν από την εμφάνισή τους μέχρι το γυάλισμα, με μεγαλύτερη ευαισθησία κατά τα βλαστικά στάδια: μούρο - άνθιση - καρπόδεση.
α) Στα φύλλα: Σοβαρές προσβολές προκαλούν πρόωρες αποφυλλώσεις. Εξαιτίας της έντονης αποφύλλωσης, η θρέψη του πρέμνου είναι ανεπαρκής με αποτέλεσμα:
• την ατελή ωρίμαση των σταφυλιών και
• την ελλιπή ξυλοποίηση των κληματίδων, με συνέπειες στην παραγωγή και της επόμενης χρονιάς.
β) Στα σταφύλια: Η ζημιά είναι μερική ή καθολική, ανάλογα με τη χρονική περίοδο της προσβολής.
Οι προσβολές των σταφυλιών:
* Όταν γίνονται νωρίς (προανθικά - άνθιση - καρπόδεση) είναι πολύ σοβαρές (επιδημία 2011), διότι προσβάλλονται όλα τα μέρη του σταφυλιού (άνθη, βοτρίδια, άξονες). Μόλυνση πάνω σε άξονα του σταφυλιού ξεραίνει πλήρως το τμήμα κάτω από την προσβολή, προκαλώντας σημαντική μείωση της παραγωγής.
* Όταν γίνονται μετά το βλαστικό στάδιο όπου το σταφύλι “κρεμάει” (παίρνει την κατακόρυφη θέση - μέγεθος ρώγας σαν μπιζέλι), προσβάλλονται και ξηραίνονται μόνο μεμονωμένες ρώγες ή βοτρίδια (όψιμη επιδημία 2015).
- Συμπτώματα στα φύλλα: Κιτρινοπράσινες κηλίδες που μοιάζουν με λαδιές (κηλίδες ελαίου). Διακρίνονται έντονα στο διερχόμενο φως. Σχηματίζονται τόσο στο κέντρο όσο και στην περιφέρεια του ελάσματος. Πολλές φορές συνενώνονται και μπορεί να καταλάβουν το μεγαλύτερο μέρος του φύλλου.
i) Κηλίδες σε φύλλο (λαδιές): Με υγρό καιρό, στην κάτω επιφάνεια των κηλίδων εμφανίζονται λευκές εξανθήσεις (χιονώδες χνούδι). Είναι τα αναπαραγωγικά όργανα του μύκητα, υπεύθυνα για τις νέες μολύνσεις. Τα νεαρά φύλλα είναι πιο ευαίσθητα στις μολύνσεις.
ii) Κηλίδες λαδιού με χιονώδεις εξανθήσεις στην κάτω πλευρά. Στη συνέχεια, οι κηλίδες συνενώνονται και δημιουργούνται μεγάλες νεκρές περιοχές. Τα φύλλα μεταχρωματίζονται, σχίζονται, ξεραίνονται και πέφτουν.
Σημείωση: Μέχρι την πλήρη ξήρανση και την πτώση των προσβεβλημένων φύλλων, οι κηλίδες στην περιφέρειά τους συνεχίζουν να είναι ενεργές και να αναπαράγουν μολύσματα (χιονώδεις εξανθήσεις) κάθε φορά που επικρατούν συνθήκες υψηλής υγρασίας.
iii) Νεκρές περιοχές και σχισίματα: Στα ώριμα φύλλα εμφανίζονται πολυγωνικές κηλίδες διαφόρου χρώματος (πράσινο, κίτρινο, καστανό), που δίνουν την εντύπωση μωσαϊκού. Αναπτύσσονται κυρίως κατά μήκος των νευρώσεων. Στην κάτω πλευρά με υγρό καιρό εμφανίζονται οι εξανθήσεις.
Διάγνωση του μύκητα: Τυχόν ύποπτα φύλλα, με κηλίδες χωρίς εξανθήσεις κλείνονται σε αυτοσχέδιους υγρούς θαλάμους (πλαστικά σακίδια εσωτερικά υγρά) και διατηρούνται σε συνθήκες δωματίου για μια νύχτα. Η εμφάνιση χιονωδών εξανθήσεων την επομένη ημέρα πιστοποιεί την ασθένεια. Οι χιονώδεις εξανθήσεις βγαίνουν μόνο στην κάτω πλευρά των φύλλων. Δημιουργούνται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και σκοτάδι.
- Συμπτώματα στα σταφύλια: Οι προσβεβλημένοι άξονες αρχικά παίρνουν χρώμα σκούρο λαδί, που θυμίζει το χρώμα που έχουν τα βρασμένα χόρτα. Το τμήμα κάτω από την προσβολή ξεραίνεται. Αναλόγως του σημείου της μόλυνσης προκαλείται μερική ή ολική ξήρανση του σταφυλιού».
Προσβολή σε άξονα-ξήρανση σταφυλιού
Όπως αναφέρεται από το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου, «σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, προσβεβλημένα άνθη ή νεαρές ρώγες καλύπτονται από λευκές εξανθήσεις. Τα άνθη στη συνέχεια ξεραίνονται και οι ρώγες παίρνουν χρώμα καστανοπράσινο.
Προσβολές σε νεαρές ρώγες με εξανθήσεις: Ρώγες που προσβάλλονται μετά το μέγεθος του μπιζελιού (σταφύλι σε κατακόρυφη θέση), γίνονται δερματώδεις, χρωματίζονται καστανές, ζαρώνουν και συνήθως πέφτουν. Στις ρώγες αυτές δεν εμφανίζονται εξανθήσεις. Τα συμπτώματα μοιάζουν με τα εγκαύματα από τον ήλιο».
Στρατηγική αντιμετώπισης
«Να αποφεύγονται οι συστηματικές επεμβάσεις»
Σύμφωνα τέλος με το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου, οι συστηματικές επεμβάσεις πρέπει να αποφεύγονται. Ο αριθμός και ο χρόνος επεμβάσεων εξαρτάται από τη χρονιά και την εξελικτική πορεία της ασθένειας. Πολλές χρονιές δε χρειάζεται καμία καταπολέμηση ή ένας μόνο ψεκασμός είναι αρκετός. Στη στρατηγική αντιμετώπισης υπολογίζονται οι μολύνσεις, επωάσεις και σποριογενέσεις της ασθένειας με βάση τα μετεωρολογικά δεδομένα (θερμοκρασία, σχετική υγρασία, διύγρανση φυλλώματος). Επιπλέον, μετά από επιτόπιες παρατηρήσεις, λαμβάνεται υπόψη ο κύκλος της ασθένειας, το βλαστικό στάδιο της καλλιέργειας και η ταχύτητα αύξησης της βλάστησης.
«Τα παραπάνω καθορίζονται επιτυχώς από τις γεωργικές προειδοποιήσεις της υπηρεσίας μας. Οι αμπελουργοί ενημερώνονται έγκαιρα για το πότε και πώς θα καταπολεμήσουν την ασθένεια. Έτσι αποφεύγονται οι άσκοπες επεμβάσεις που δεν παρέχουν καμία προστασία και έχουν μόνο αρνητικές επιπτώσεις σε χρήστες, προϊόν και περιβάλλον».
