Η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας εντείνεται, δημιουργώντας «κρίσεις χαμηλής έντασης». Το επεισόδιο, όπως έλαβε χώρα το πρωί της Δευτέρας, στο ακριτικό νησί Ρω μάς υπενθύμισε για άλλη μια φορά πως η Τουρκία είναι ένας απρόβλεπτος γείτονας.
Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τον αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης Δημήτρη Ξενάκη, ο οποίος μας μίλησε για τις επιδιώξεις της γείτονος, ενώ μίλησε για ένα νέο “ψυχρό πόλεμο”.
«Υπάρχει μια συστηματική προσπάθεια να υποβαθμιστεί το γεγονός, το οποίο εντάσσεται στην ευρύτερη πολιτική κατευνασμού που ακολουθεί η κυβέρνηση και τη βαφτίζει “αποτροπή”. Η αποτροπή έχει πολλές παραμέτρους. Επειδή υπάρχουν ευρύτερες εξελίξεις, όπως είναι το Συριακό, η στάση αναμονής μπορεί αυτή την περίοδο να μας “βολεύει” σε κάποιο βαθμό. Αλλά δεν μπορεί να ακολουθηθεί μακροπρόθεσμα σε σχέση με αυτά που διεκδικεί η Τουρκία. Εντούτοις, το ευρύτερο πλαίσιο, το Συριακό και η ανάμειξη μεγαλύτερων και πολύ ισχυρών δρώντων σε μια ευρύτερη σύγκρουση στην περιοχή είναι κάτι που πρέπει να εξεταστεί πολύ προσεκτικά προτού κάνει κάποια κίνηση η ελληνική πλευρά», είπε ο Δημήτρης Ξενάκης, σχολιάζοντας τις δηλώσεις του Μεγάρου Μαξίμου.
«Η Τουρκία είναι ένας περιφερειακός δρων και έχει τη δυνατότητα και την τάση να επιδιώκει πολλούς στόχους, τόσο νότια όπου διακυβεύεται το τεράστιο ζήτημα της δημιουργίας του κουρδικού κράτους, όσο και στα ανατολικά και συγκεκριμένα στο Αιγαίο, που διεκδικεί εμφανώς κομμάτι από τα κοιτάσματα και από τον ενεργειακό πλούτο. Ταυτόχρονα, έχει και ένα τεράστιο ζήτημα στο εσωτερικό της, που αφορά τη διακυβέρνηση Ερντογάν και την προσπάθειά του να διατηρηθεί στην εξουσία, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι φωνές του εθνικισμού. Αυτό είναι κάτι που ενδεχομένως έχει περιπλέξει την Τουρκία σε μια περιπέτεια στη Συρία, όπου για δεύτερη φορά στην ιστορία του τουρκικού κράτους ο στρατός εξέρχεται των συνόρων, και αυτό είναι κάτι που ενδεχομένως έχει βάλει τη χώρα σ’ ένα παιχνίδι πολύ ισχυρότερων δρώντων και κυρίως στην πλατφόρμα της Μέσης Ανατολής και κυρίως των συγκρούσεων της Μέσης Ανατολής, που είναι διαρκείας και δε διαφαίνεται στο μεσοπρόθεσμο διάστημα μια επίλυσή τους».
Συνεχίζοντας ο κ. Ξενάκης λέει πως, «αντιθέτως, βλέπουμε την κλιμάκωση σε αυτήν την περιοχή με τις απειλές που έχει εξαπολύσει ως απάντηση στον Άσαντ. Οπότε η Τουρκία έχει ανοίξει δύο μέτωπα στο εσωτερικό της: ένα στα ανατολικά και ένα νοτίως, με το ζήτημα των Κούρδων και της Συρίας και το μισό στο Αιγαίο, με την έννοια ότι δεν αποτελεί προτεραιότητα στην ατζέντα της Τουρκίας. Όλα αυτά επιδιώκει η Τουρκία. Η Τουρκία είναι μια χώρα που έχει δυνατότητες αλλά έχει και περιορισμούς».
Κάνοντας εκτιμήσεις από τα συνεχόμενα θερμά επεισόδια Ελλάδας-Τουρκίας, ο κ. Ξενάκης αναφέρει: «Θα δημιουργηθούν κύματα προσφύγων, κάτι το οποίο είναι ένα πιθανό σενάριο σε περίπτωση κλιμάκωσης στη Συρία. Εάν επιτεθούν οι Αμερικανοί και υπάρξει μια ευρύτερη εμπλοκή με τη Ρωσία και την Τουρκία, τότε θα δούμε σίγουρα ένα νέο κύμα προσφύγων. Εξάλλου, τα στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2018 είναι πολύ ανησυχητικά. Είχαμε 33% αύξηση αφίξεων από παράνομους μετανάστες και πρόσφυγες στα ελληνικά νησιά σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2017. Προφανώς, εάν δούμε μια κλιμάκωση εχθροπραξιών στη Συρία, αυτό θα δημιουργήσει ένα νέο κύμα προσφύγων. Η Τουρκία, ανάλογα με τις διαθέσεις της και ανάλογα με την πίεση που θέλει να ασκήσει στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, θα ανοίξει την κάνουλα των μεταναστών. Είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο».
Όσον αφορά στην απάντηση που πρέπει να δώσει η ελληνική πλευρά, ο κ. Ξενάκης δηλώνει: «Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να είμαστε πολύ περισσότερο δραστήριοι σε όλα τα επίπεδα. Διότι η Τουρκία δεν είναι ένας απλός γείτονας. Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στα ανατολικά μας σύνορα. Είναι ένας δρων ο οποίος χρησιμοποιεί στρατηγικές, τις οποίες φαίνεται να μην μπορούμε να αντιμετωπίσουμε. Είναι αυτές οι “χαμηλής έντασης κρίσεις” που δημιουργεί. Και, εκτός από την πολιτική κατευνασμού, θα πρέπει να αξιοποιηθούν στοιχεία αποτροπής, τα οποία υπάρχουν σε πάρα πολλά επίπεδα. Οι συντελεστές αποτροπής εμφανίζονται σε πάρα πολλά επίπεδα και όχι απλώς σε επίπεδο δηλώσεων. Δηλαδή, όχι απλώς να ενεργοποιήσουμε τους διπλωματικούς διαύλους, αλλά και συμμαχίες που δεν έχουμε χρησιμοποιήσει, όπως στα Βαλκάνια, στα οποία και άλλες χώρες έχουν αντίστοιχα προβλήματα, ή στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ο κ. Ξενάκης συνεχίζει λέγοντας πως «πρέπει να αντικατασταθεί η πολιτική κατευνασμού από μια πιο ενεργή στρατηγική, η οποία δε θα περιλαμβάνει μόνο ενεργοποίηση των διπλωματικών ερεισμάτων της χώρας, αλλά και στοιχεία αποτροπής με συνεργασίες τόσο στα Βαλκάνια όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο, με σκοπό να δημιουργηθεί μια ισχυρότερη στρατηγική προβολή της ισχύος μας στην περιοχή σε σχέση με την Τουρκία. Έχοντας ως πρώτη βάση αυτό, σε συνδυασμό με την ενεργό συμμετοχή μας στη νατοϊκή συμμαχία - και δεδομένης της ψυχρολουσίας που υπάρχει για την Τουρκία στο νατοϊκό στρατόπεδο αυτήν την περίοδο - νομίζω πως η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα την Τουρκία, που αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε μια στρατηγική περιδίνηση».
Προς... ένα νέο “ψυχρό πόλεμο”
Ο κ. Ξενάκης καταλήγοντας κάνει λόγο για την πολιτική κρίση στη Συρία: «Να περιμένουμε μέχρι πού θα το πάει ο Τραμπ, αλλά και η Γαλλία, η οποία φαίνεται πως έχει πάρει ενεργό ρόλο στο ζήτημα της Συρίας. Είναι προφανές πως κλιμακώνεται με ραγδαίους ρυθμούς η σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας, η οποία, όπως και στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, δε γίνεται μεταξύ αυτών των δυνάμεων, αλλά γίνεται σε άλλες χώρες, που χρησιμοποιούνται ως πεδία μάχης. Τέτοια είναι και η Συρία σήμερα. Εντούτοις, σήμερα υπάρχει μια περίπλοκη κατάσταση σε αυτή τη σύγκρουση, καθώς εμπλέκονται ακόμα και το Ιράν με το Ισραήλ, το οποίο έχει διεισδύσει σημαντικά στη Συρία. Και το Ισραήλ αυτό προσπαθεί να αποτρέψει τη διείσδυση του Ιράν στη Συρία, κάτι που θα φέρει το Ιράν - τον παραδοσιακό εχθρό του Ισραήλ - πιο κοντά στη Συρία, δηλαδή πιο κοντά στο Ισραήλ. Η Σαουδική Αραβία, από την άλλη, δεν επιθυμεί την ενίσχυση του στοιχείου του Ιράν στην περιοχή. Σε αυτούς όλους έρχεται η Τουρκία, η οποία προσπαθεί να διεκδικήσει ρόλο ανάμεσα στις παραδοσιακές υπερδυνάμεις που συγκρούονται στη Μεσοποταμία, προσπαθώντας η ίδια να προστατεύσει τα εδάφη της σε σχέση με το ευρύτερο ζήτημα των Κούρδων, αλλά και να διεκδικήσει το ρόλο που αυτή πιστεύει στην περιοχή.
Αυτές οι εξελίξεις σηματοδοτούν ένα νέο “ψυχρό πόλεμο”, που φαίνεται πως έχει μια θερμή εστία στη Συρία και, δεδομένου ότι μέσα στην επόμενη πενταετία αναμένεται να έχουμε εξάπλωση των πυρηνικών στην περιοχή, αυτό καθιστά την περιοχή μας εξαιρετικά επικίνδυνη και επιβάλλει μια περίοδο αναμονής πολύ μεγάλων εξελίξεων με πολύ πρωτοφανείς επιπτώσεις σε όλους τους στρατιωτικούς τομείς».
