Η Κρήτη είναι έτοιμη, με την ίδρυση του Ινστιτούτου Αστροφυσικής (Ι.Α.) στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), να πάρει τη θέση που της αξίζει στο παγκόσμιο στερέωμα και στον τομέα της αστροφυσικής, όπου έχει ήδη δυνατές βάσεις και διεθνή καταξίωση, χάρη στις δράσεις που αναπτύσσει χρόνια με επίκεντρο κυρίως το Αστεροσκοπείο του ΙΤΕ και του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Σκίνακα του Ψηλορείτη.
Πρόκειται για το μοναδικό Ινστιτούτο στο συγκεκριμένο τομέα για την Ελλάδα και το 7ο παιδί για το ΙΤΕ, που παίρνει “σάρκα και οστά” μετά από την ψήφιση της σχετικής διάταξης νόμου στη Βουλή, στις 26 Φεβρουαρίου. Η εξέλιξη αυτή είχε προαναγγελθεί από σχετικό δημοσίευμα της “Νέας Κρήτης” και αποτελεί το επιστέγασμα μιας μεγάλης προσπάθειας που διεξάγεται εδώ και χρόνια, έχοντας τη διεθνή καταξίωση από τους επιστήμονες που αναζητούν από την Κρήτη τα μυστικά του σύμπαντος, έχοντας στο βιογραφικό τους σημαντικές επιτυχίες.
Με το νέο αυτό Ινστιτούτο η όλη προσπάθεια αποκτά νέα δυναμική, αφού η Κρήτη και η Ελλάδα μπορούν πλέον να ανταγωνιστούν ισάξια με όρους αριστείας και καινοτομίας τις “υπερδυνάμεις” στο συνεχώς αναπτυσσόμενο τομέα έρευνας της Αστροφυσικής, προσελκύοντας παράλληλα αξιόλογους Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού. Το έβδομο “παιδί” στη μεγάλη οικογένεια του ΙΤΕ μπορεί έτσι να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό παγκοσμίως ρόλο σε περιοχές αιχμής της Αστροφυσικής, τον οποίο ήδη έχει κατοχυρώσει με τις εντυπωσιακές ακαδημαϊκές επιδόσεις τόσο στον ελληνικό όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο, καθώς οι ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις από το 2008 μέχρι σήμερα από “Marie Curie” και ERC ανέρχονται σε 5 εκατομμύρια ευρώ. Σε αυτά προστίθενται και άλλες χρηματοδοτήσεις από πηγές εκτός και εντός Ελλάδας, ενώ η ίδρυση του Ινστιτούτου Αστροφυσικής θα μεγιστοποιήσει την επιτυχή διεκδίκηση χρηματοδοτήσεων από πηγές, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και τα Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά Προγράμματα.
Είναι γνωστές οι επιτυχίες της επιστημονικής ομάδας που δρα με επίκεντρο το Αστεροσκοπείο στο Σκίνακα, αλλά και η διεθνής αναγνώριση από κορυφαίους αστροφυσικούς του πλανήτη, ανάμεσά τους δύο νομπελίστες, οι οποίοι με επιστολές τους έχουν αναφερθεί με τα πλέον ενθουσιώδη λόγια στο ρόλο που διαδραματίζει και στις προοπτικές της Ελλάδας να ηγηθεί στον τομέα. Η πρόταση δημιουργίας του Ινστιτούτου Αστροφυσικής στο ΙΤΕ υποστηρίχτηκε ένθερμα από το αρμόδιο υπουργείο, το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας και την Περιφέρεια Κρήτης.
Όπως έγινε γνωστό, τον κύριο κορμό του νέου Ινστιτούτου θα αποτελέσει η Ομάδα Αστροφυσικής Κρήτης, που απαρτίζεται από πέντε εν ενεργεία συνεργαζόμενους με το ΙΤΕ καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης, έναν ερευνητή του ΙΤΕ και επτά μεταδιδακτορικούς ερευνητές. Οι βασικές ερευνητικές υποδομές για τη λειτουργία και την επιτυχημένη πορεία του Ινστιτούτου Αστροφυσικής λειτουργούν ήδη στην Κρήτη, στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, που ιδρύθηκε το 1986 από κοινού από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ινστιτούτο Εξωγήινης Φυσικής “Μαξ Πλανκ” της Γερμανίας.
Το Αστεροσκοπείο βρίσκεται στην περιοχή του Ψηλορείτη, στο δήμο Ανωγείων, σε υψόμετρο 1.750 μέτρων και διακρίνεται για τις εξαιρετικές συνθήκες παρατήρησης που προσφέρει. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ευκρίνεια της ατμόσφαιρας στο Σκίνακα είναι η καλύτερη που μέχρι σήμερα έχει μετρηθεί σε αστεροσκοπείο της ευρωπαϊκής ηπείρου. Το κύριο τηλεσκόπιο των 1,3 μέτρων είναι εξοπλισμένο με τα πλέον σύγχρονα αστρονομικά όργανα, από τα οποία έχουν προκύψει σημαντικές ανακαλύψεις, ενώ ενδεικτικό είναι ότι έχουν ήδη δημοσιευτεί 200 εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές, βασισμένες σε αποτελέσματα από την ανάλυση παρατηρήσεων του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα.
Οι ερευνητικές προοπτικές του Ινστιτούτου Αστροφυσικής διαγράφονται λαμπρές, ιδιαίτερα μετά και την απόκτηση του πολωσιμέτρου “Pasiphae”, το οποίο ήδη βρίσκεται στο στάδιο της κατασκευής, με χορηγία ύψους 1,3 εκατ. ευρώ του Ιδρύματος “Σταύρος Νιάρχος”.
Μια μεγάλη επιτυχία και επιδίωξη ετών
Την ικανοποίησή του για τη σημαντική αυτή εξέλιξη εξέφρασε ο πρόεδρος του ΙΤΕ, καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης, σημειώνοντας ότι η δημιουργία του νέου Ινστιτούτου Αστροφυσικής «επισφραγίζει την εξαιρετικά επιτυχημένη μέχρι σήμερα πορεία των ερευνητικών δραστηριοτήτων της Ομάδας Αστροφυσικής και της διεθνούς αναγνώρισης του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα.
Το Ινστιτούτο Αστροφυσικής θα δώσει στην Ελλάδα το συγκριτικό πλεονέκτημα, ώστε να αποκτήσει περίοπτη θέση στην Ευρώπη και σε αυτόν τον ερευνητικό τομέα. Για το ΙΤΕ αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία και επιδίωξη πολλών ετών, καθώς και ένα σημαντικό βήμα για τον επαναπατρισμό κορυφαίων επιστημόνων».
«Το Ινστιτούτο Αστροφυσικής είναι ένα σημαντικό απόκτημα τόσο για το ΙΤΕ όσο και για το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η αγαστή συνεργασία μεταξύ των δύο Ιδρυμάτων έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα», δήλωσε από την πλευρά του ο ομότιμος καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενος ερευνητής του ΙΤΕ κ. Νίκος Κυλάφης.
«Σήμερα είναι μια μεγάλη μέρα για την ελληνική επιστήμη - μια λαμπρή μέρα για την Κρήτη», αναφέρει, τέλος, σε δήλωσή του ο ομότιμος καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενος ερευνητής του ΙΤΕ, ιδρυτής του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα κ. Γιάννης Παπαμαστοράκης.
