Μία από τις μεγαλύτερες και αρχαιότερες εορτές της εκκλησίας μας, η οποία θεσπίστηκε το 2ο αιώνα μ.Χ. και αναφέρεται στη φανέρωση της Αγίας Τριάδας κατά τη βάπτιση του Ιησού Χριστού, τα Άγια Θεοφάνεια, εορτάζουμε το Σάββατο 6 Ιανουαρίου.
Η μεγάλη αυτή εορτή αναμένεται να εορταστεί με τη δέουσα τιμή και ευλάβεια και φέτος στο νησί της Κρήτης. Με τις καιρικές συνθήκες σύμφωνα με τους μετεωρολόγους να ευνοούν τον αγιασμό των υδάτων και όσους τολμηρούς θα πέσουν στα νερά για να πιάσουν το σταυρό.
Ηράκλειο, Μαλεβίζι, Βιάννος αλλά και Χερσόνησος, έχουν ήδη ξεκινήσει τις προετοιμασίες για τον εορτασμό των Θεοφανείων
Το πρόγραμμα εορτασμού των Θεοφανείων στο Δήμο Χερσονήσου διαμορφώνεται ως εξής:
? 13:00 μ.μ. Αγιασμός των υδάτων στo Eνυδρείο Κρήτης - Cretaquarium από τον Σεβασμιότατο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης κ.κ. Ειρηναίο.
? 11:00 π.μ. Αγιασμός των υδάτων στο λιμάνι των Γουρνών, στην πρώην αμερικανική βάση Γουρνών.
? 11:00 π.μ. Αγιασμός των υδάτων στην περιοχή Κοκκίνη Χάνι, κάτω από την ταβέρνα του Χατζή.
? 11:00 π.μ. Αγιασμός των υδάτων στον Ανισσαρά, μπροστά από το ξενοδοχείο SERITA.
? 12:00 Αγιασμός των υδάτων στο Φράγμα του Αποσελέμη.
? 11:00 π.μ. Αγιασμός των υδάτων στο Λιμάνι Χερσονήσου, μπροστά από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο.
? 11:00 π.μ. Αγιασμός των υδάτων στα Μάλια, στην παραλία «Ποταμός».
Αναλυτικά τα προγράμματα:
Αλλάζει τοποθεσία ο Αγιασμός των Υδάτων στο Ηράκλειο:
Από τον Οργανισμό Λιμένος Ηρακλείου ανακοινώνεται ότι εφέτος η τελετή για τον καθαγιασμό των υδάτων στο λιμένα Ηρακλείου, θα πραγματοποιηθεί στην βορειοανατολική πλευρά της προβλήτας μικρού Κούλε (έμπροσθεν του Κεντρικού Λιμεναρχείου Ηρακλείου) λόγω εκτέλεσης τεχνικού έργου, στο χώρο που γινόταν μέχρι σήμερα.
Όλα είναι έτοιμα για τον εορτασμό των Θεοφανίων στο Δήμο Μαλεβιζίου:
• Αμμουδάρα, ώρα 10:30 (πισίνα Bravo)
• Λυγαριά, ώρα 11:00
• Κρουσώνας, ώρα 11:00
• Λιμανάκι Παντάνασσας, ώρα 11:00
• Παλαιόκαστρο, ώρα 12:00
• Αγία Πελαγία, ώρα 12:00
• Φόδελε, ώρα 12:00
• Μαδέ, ώρα 12:30
Ενώ, το πρόγραμμα εορτασμού των Θεοφανείων στον Δήμο Βιάννου διαμορφώνεται ως εξής:
10:00 π.μ.: Αγιασμός των υδάτων στην παραλία Ψαρής Φοράδας.
10:15 π.μ.: Αγιασμός των υδάτων στην παραλία Κερατόκαμπος.
10:30 π.μ.: Αγιασμός των υδάτων στο Λιμάνι της Άρβης.
10:30 π.μ.: Αγιασμός των υδάτων στην παραλία Τέρτσα.
12:15 π.μ.: Αγιασμός των υδάτων στο λιμάνι του Καστρίου, από το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη της Ιεράς Μητροπόλεως Αρκαλοχωρίου Καστελίου και Βιάννου κ.κ. Ανδρέα.
Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι των περιοχών που θα τελεστούν οι Αγιασμοί των Υδάτων θα πραγματοποιήσουν την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας τους, ενώ παράλληλα θα φιλοξενήσουν με κέρασμα όλους όσους θα παραβρεθούν στις εκδηλώσεις.
Τι εορτάζουμε τα Θεοφάνεια
Το όνομα των Θεοφανείων προήλθε από τη φωνή του θεού ακούστηκε στη Γη. Δηλαδή προκύπτει από την φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας που συνέβη σύμφωνα με τρεις σχετικές ευαγγελικές περικοπές.
Η εορτή των Θεοφανείων λέγεται επίσης και Επιφάνια και Φώτα ή Φωτά (ή Εορτή των Φώτων).
Φώτα ονομάζονται επειδή όπως λέει στο τέλος το Απολυτίκιο της Εορτής, ήλθε ο Χριστός για να φωτίσει τον κόσμο, μπολιάζοντάς τον και πνευματικά δια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος.
Σε αυτή την εορτή γιορτάζουν τα ονόματα Φωτεινή,Φώτης (Φώτιος), Ουρανία, Ιορδάνης, Θεοφάνης και Θεοχάρης.
Πότε καθιερώθηκε η εορτή των Θεοφανείων;
Το πότε καθιερώθηκε να εορτάζεται η μνήμη του γεγονότος της Βάπτισης του Ιησού δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα.
Κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους η εορτή του Δωδεκαημέρου ήταν μόνο μια: τα Άγια Θεοφάνεια, τα οποία και αποτελούν την παλαιότερη Δεσποτική εορτή.
Ωστόσο, από τον 4ο αιώνα αρχίζουν και υπάρχουν περιπτώσεις χωριστού εορτασμού των εορτών των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων, σύμφωνα τόσο με τον Μέγα Βασίλειο, όσο και με τον Γρηγόριο τον Θεολόγο.
Κατά τις ευαγγελικές περικοπές στις αρχές του 30ου έτους της ηλικίας του Ιησού, ο Ιωάννης (ο Πρόδρομος), γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, ο επιλεγόμενος στη συνέχεια Βαπτιστής, που ήταν 6 μήνες μεγαλύτερος του Χριστού, και διέμενε στην έρημο, ασκητεύοντας και κηρύττοντας το βάπτισμα μετανοίας, βάπτισε με έκπληξη και τονΙησού στον Ιορδάνη ποταμό.
Κατά δε τη στιγμή της Βάπτισης κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα υπό μορφή περιστεράς στον Ιησού και ταυτόχρονα από τον ουρανό ακούσθηκε φωνή που έλεγε ότι: Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκησα". Η φράση αναφέρεται στα ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά, ενώ απουιάζει από αυτό του Ιωάννη.
Αυτή δε είναι και η μοναδική φορά της εμφάνισης, στη Γη, της Αγίας και ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος υπό του πλήρους «μυστηρίου» της Θεότητας. Τα θεοφάνεια ονομάζονται έτσι επειδή η φωνή του θεού ακούστηκε στη γη. Για αυτό ονομάστηκαν έτσι Θεό+Φάνεια. Ο θεός φάνηκε στην γη, θεός+φάνηκε. Το πότε καθιερώθηκε να εορτάζεται η μνήμη του γεγονότος της Βάπτισης του Ιησού δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα. Φαίνεται όμως ότι αναφάνηκε πολύ νωρίς στη πρώτη Εκκλησιά των Χριστιανών.
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (Στρωμ. βιβλ. α΄) αναφέρει πως κάποιοι αιρετικοί, οι περί τον Βασιλείδη γνωστικοί στις αρχές του Β΄ αιώνα εόρταζαν την ημέρα της Βάπτισης του Κυρίου «προδιανυκτερεύοντες» και ότι η εορτή αυτή γινόταν κατ΄ άλλους μεν στις 6 Ιανουαρίου, κατ΄ άλλους στις 10 Ιανουαρίου.
Κατά δε τον 3ο αιώνα η εορτή φαίνεται κοινότατη σε όλη την Χριστιανική Εκκλησία. Έτσι ενώ ο Gieseler ( Kirchengeschichte I ,376) δέχθηκε ότι πρώτοι οι Βασιλειδιανοί καθιέρωσαν την εορτή των Θεοφανείων ο Neander (Kirchengeschichte I 386) θέτει το ερώτημα: πως από αιρετικούς το δέχθηκε η Εκκλησία;
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος παραδέχεται και περιγράφει την εορτή ως αρχαία πανήγυρης μάλλον στην Αντιόχεια τη Μεγάλη, και ότι από εκεί την παρέλαβαν οι Γνωστικοί Βασιλειδιανοί... Κατά δε τις Αποστολικές Διαταγές (η΄ 38) η εορτή των Επιφανείων «ήγετο δια το εν αυτή ανάδειξιν γεγενήσθαι της του Χριστού θεότητος».
Στο τέλος του 3ου αιώνα προστέθηκε και άλλη έννοια στον εορτασμό αυτό που άρχισε να πανηγυρίζεται και ως ημέρα της «εν σαρκί» φανερώσεως του Κυρίου. Ούτως και στην Αλεξάνδρεια κατά τον Κασσιανό, και στη Κύπρο κατά Επιφάνιο. Από της εποχής λοιπόν αυτής άρχεται, κατά το πιθανότερο, και ο εορτασμός των Χριστουγέννων.
Κατά τον 4ο αιώνα η εορτή των Θεοφανείων γιορτάζεται πλέον με λαμπρότητα σε όλη την ανατολική Εκκλησία ως εορτή του φωτισμού της ανθρωπότητας δια του Αγίου Βαπτίσματος, απ΄ όπου και το όνομα «Τα Φώτα», εορτή «των Φώτων» (Γρηγόριος Ναζιανζηνός λόγος 39, Αστερίου Αμάσ. Λόγος εις «εορτών των Καλανδών»).
Στη Δύση τα Θεοφάνεια απαντώνται στα μέσα του 4ου αιώνα, αλλά από της εποχής αυτής φαίνεται στη Ρωμαϊκή Εκκλησία και άλλη μια εορτή αφιερωμένη στη κατά σάρκα Γέννηση του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου.
Όταν πλέον καθιερώθηκε αυτή η ημερομηνία για τα Χριστούγεννα σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο έγινε και ο διαχωρισμός της εορτής των Φώτων στις 6 Ιανουαρίου, στα μέσα του 6ου αιώνα.
Ως κύριες τελετές των Θεοφανείων θεωρούνται οι παρακάτω:
- Μέγας Αγιασμός (Θρησκευτική τελετή που λαμβάνει χώρα εντός των Εκκλησιών).
- Κατάδυση του Τιμίου Σταυρού (Θρησκευτική τελετή που ακολουθεί του Μεγάλου Αγιασμού και γίνεται η κατάδυση του Σταυρού σε ακτή Θάλασσας, εντός λιμένων, όχθες ποταμών ή λιμνών και στην ανάγκη σε δεξαμενές νερού όπως στην Αθήνα.
- Επίσημη κατάδυση του Σταυρού: Πολιτειακή, Πολιτική και Θρησκευτική (Αρχιερατική) εορτή της επίσημης κατάδυσης του Σταυρού όπου παρίστανται οι Αρχές της Χώρας. Από τις αρχές του 1900 επίσημη κατάδυση ορίστηκε να γίνεται στον Πειραιά έναντι της παλαιάς βασιλικής αποβάθρας ή του παλιού Δημαρχείου, σήμερα μπροστά από τον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Παρόμοιες τελετές γίνονται σε όλους τους Νομούς της Χώρας.
Προπολεμικά απαγορεύτηκε στον Πειραιά η ανέλκυση του Σταυρού από βουτηχτές, ύστερα από θανάσιμη συμπλοκή μεταξύ τους. Σήμερα η ανέλκυση γίνεται με κορδέλα που φέρει ο Σταυρός.
