Σε μια εποχή που η Κρήτη δεν είχε αναδυθεί ακόμα από τη θάλασσα, τα βουνά της κυοφορούνταν στις εσχατιές της γης, ο άνθρωπος υπήρχε απλά στα μακρινά "σχέδια" της εξέλιξης στα βάθη της θάλασσας και το "ρολόι" της φύσης έδειχνε 80 εκατομμύρια χρόνια πριν, ο βυθός της περιοχής, όπου μετά από 55 εκατομμύρια χρόνια θα εμφανιζόταν το νησί μας, "έβραζε" από τη λάβα υποθαλάσσιων ηφαιστείων.
Η παρουσία τους μπορεί να είναι γνωστή στους ειδικούς, όμως για τους περισσότερους από μας μοιάζει με μια απρόσμενη ανακάλυψη, σαν εκείνη των "σκουριασμένων" κατακόκκινων βράχων της Βιάννου και της ευρύτερης περιοχής και των αντίστοιχων πράσινων σε άλλα σημεία της Κρήτης, που όσο και αν ακούγεται απίστευτο είναι ό,τι απέμεινε από εκείνες τις αρχέγονες ηφαιστειακές εκρήξεις. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη περίπτωση στη γεωλογία της περιοχής, όπως μας εξήγησε ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης δρ. Χαράλαμπος Φασουλάς.
Σύμφωνα με το γνωστό γεωλόγο του ΜΦΙΚ, η λάβα που ξεχυνόταν από τα σωθικά της γης με το που έφτανε στην επιφάνεια πάγωνε λόγω του ψυχρού θαλασσινού νερού, με αποτέλεσμα να δημιουργεί σφαίρες.
Τα παγωμένα εξωτερικά στρώματα άνοιγαν ή "έσκαγαν" υπό την πίεση του υπέρπυρου υλικού που υπήρχε στο εσωτερικό τους, σχηματίζοντας νέες σφαίρες που εναποτίθονταν η μία στην άλλη, σχηματίζοντας "μαξιλαροειδείς στρώσεις" ή πολύ απλουστευμένα "φούσκες" πάνω στις "φούσκες".
Η φύση, σε ρόλο καλλιτέχνη, ανέλαβε να ολοκληρώσει το "έργο" της με τη βοήθεια μικροοργανισμών αντίστοιχων με το πλαγκτόν, που επικάθονταν πάνω στα πετρώματα ιζημάτων, όπως λάσπη, και άλλων οργανισμών που αποσυνθέτονταν, αφήνοντας τα κελύφη τους πάνω στην παγωμένη λάβα. Καθώς τα πετρώματα αυτά ήταν εκτεθειμένα στις ατμοσφαιρικές συνθήκες, οξειδώνονταν, δηλαδή σκούριαζαν, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν αυτό το κόκκινο χρώμα. Και όταν άρχισαν να σχηματίζονται τα βουνά της Κρήτης μετά φυσικά τη "γέννηση" του νησιού μας, πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια, μαζί με την Πίνδο και την Πελοπόννησο, τα πετρώματα αυτά ανυψώθηκαν και έφτασαν στο υψόμετρο που βρίσκονται σήμερα. Παρόμοια με τους κόκκινους αυτούς βασάλτες της Βιάννου και της ευρύτερης περιοχής είναι εκείνα που συναντιόνται στο Γαϊδουρονήσι και τα νότια των Αστερουσίων.
Αντίστοιχη διαδικασία είναι αυτή που δημιούργησε τα πράσινα πετρώματα που κυριαρχούν στο τοπίο στο Μαλεβίζι, το Σπήλι, τις Γωνιές και τα δυτικά Αστερούσια.
Η διαφορά έγκειται στο υλικό - καθώς δεν πρόκειται για απομεινάρια λάβας, αλλά για το υλικό που υπήρχε κάτω από αυτήν, ιζήματα και λάσπη του βυθού - και στο χρόνο, καθώς δημιουργήθηκαν πριν από 140 εκατομμύρια χρόνια και σε πολύ μεγαλύτερα θαλάσσια βάθη. Τα πετρώματα αυτά, σύμφωνα με τον κ. Φασουλά, ονομάζονται "σερπεντίτες" και ήταν διάσημα από την αρχαιότητα, καθώς από αυτό το ορυκτό έχει κατασκευαστεί το φημισμένο μινωικό ρυτό του ταύρου από τη Ζάκρο.
Το παρελθόν της Κρήτης
Η Κρήτη δεν ήταν πάντα αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Η εμφάνισή της είναι σχετικά πρόσφατη, σύμφωνα με το... γεωλογικό "ρολόι" στην περιοχή. Πριν από 80 εκατομμύρια χρόνια, η ίδια η Ελλάδα ήταν μια μακρινή ανάμνηση από το... μέλλον, καθώς υπήρχε μόνο η οροσειρά της Ροδόπης. Πριν από 40 εκατομμύρια χρόνια εμφανίστηκαν οι Κυκλάδες, ο Όλυμπος και η κεντρική Μακεδονία. Η Κρήτη είναι σχετικά νεαρή σε ηλικία, καθώς αναδύθηκε πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια, μαζί με την οροσειρά της Πίνδου και την Πελοπόννησο.
Ρεπορτάζ:Σταύρος Μουντουφάρης
