Ζούμε την κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα και τον κόσμο, ή έχουμε μια "συμπεριφορά" της φύσης που ελάχιστα επηρεάζεται από τον ανθρώπινο παράγοντα;
Η γενικά παραδεκτή άποψη της επιστημονικής κοινότητας είναι ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον και προκαλούν την κλιματική αλλαγή.
Ωστόσο κάποιοι επιστήμονες διαφοροποιούνται ως προς το βαθμό που θεωρούν ότι ο ανθρώπινος παράγοντας, και όχι τόσο η ίδια η φύση, συμβάλλει στην ύπαρξη του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.
Στο πλαίσιο αυτό, ο μηχανολόγος-μηχανικός και υπεύθυνος Αιολικής Ενέργειας του ΤΕΙ Κρήτης, Δημήτρης Χρηστάκης, τονίζει την ανάγκη να μην επηρεαζόμαστε αρνητικά, αλλά να μάθουμε να ζούμε μέσα στη συνολική "συμπεριφορά" του περιβάλλοντος, πάντα βέβαια με σεβασμό απέναντι σε αυτό.
Η εφημερίδα μας απευθύνθηκε όμως και στον πυρηνικό φυσικό, περιβαλλοντολόγο και πρόεδρο της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου Μιχάλη Προμπονά, που δίνει μεγάλη έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα και, κυρίως, στο μερίδιο ευθύνης που έχει η Ελλάδα στην παραγωγή αερίων που επιβαρύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου!
«Μπορεί ο άνθρωπος να επηρεάσει την κλιματική αλλαγή;». Ο γνωστός καθηγητής του ΤΕΙ Κρήτης και επιστήμονας στο χώρο της αιολογικής ενέργειας, Δημήτρης Χρηστάκης, απαντά χαρακτηριστικά προς την εφημερίδα μας: «Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, τόσο η κλιματική αλλαγή όσο και ο υπερπληθυσμός της Γης έχουν αποτελέσει σημαντικές παραμέτρους διαμόρφωσης της πολιτικής και οικονομικής πραγματικότητας.
Στο όνομα της έλλειψης τροφής, αν πληθύνουμε κι άλλο και με το φόβο της υπερθέρμανσης της Γης λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, έχουν γραφτεί πολλά. Το πώς οι Κινέζοι αντιμετώπισαν τον υπερπληθυσμό και έβαλαν "ταρίφα" στις γεννήσεις και το πώς οι Έλληνες λιγοστεύουμε, δεν είναι το θέμα μας, αλλά καθόλου άσχετο με το πώς επηρεάζει την κοινωνία μας και το μέλλον των παιδιών μας όλη αυτή η συγγραφική έξαρση περί της κλιματικής αλλαγής.
Ομολογώ πως κλιματολόγος επαγγελματίας δεν είμαι. Μηχανολόγος-μηχανικός είμαι. Αλλά ως απλός άνθρωπος γνωρίζω πολύ καλά πως οι νόμοι της φύσης δεν αλλάζουν από επιστήμη σε επιστήμη. Ο αέρας, για παράδειγμα, έχει μια σύσταση σταθερή όταν περνά από επιστήμη σε επιστήμη, και μπορεί ο καθένας σήμερα να τη μάθει ανοίγοντας το κινητό τηλέφωνό του και μπαίνοντας στο πασίγνωστο σήμερα Google ή συμβουλευόμενος όλα τα σχετικά εγχειρίδια Φυσικής ή Χημείας των μαθητών του Γυμνασίου και του Λυκείου. Δε χρειάζεται να πάει κάποιος στο πανεπιστήμιο για να γνωρίζει πως στον πλανήτη αυτό:
- Τα αέρια του θερμοκηπίου (υδρατμοί, CO2 κ.λπ.) αποτελούν περίπου το 2% της μάζας της ατμόσφαιρας και μεταβάλλονται λίγο από περιοχή σε περιοχή, ανάλογα με τη θερμοκρασία και το τοπικό κλίμα.
- Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) αποτελεί το 4% περίπου των αερίων του θερμοκηπίου.
- Το ανθρωπογενές CO2 αποτελεί το 3,5% περίπου του συνολικού διοξειδίου της ατμόσφαιρας, ποσότητα που ανιχνεύεται με στατιστικές μεθόδους και εκατοντάδες σταθμούς μέτρησης της συγκέντρωσης των αερίων της ατμόσφαιρας.
- Αν θέλουμε να γνωρίζουμε πόσο διοξείδιο του άνθρακα έχουμε προσθέσει στην ατμόσφαιρα, αρκεί να κάνουμε τον πολλαπλασιασμό και να βρούμε πως η περιεκτικότητα σε ανθρωπογενές CO2 είναι 100 x 0,02 x 0,04 x 0,035= 0,0028%.
Δε χρειάζεται, θαρρώ, να επιχειρηματολογήσει κανείς περισσότερο για να πείσει κάποιον πως η ατμόσφαιρα μπορεί να απορροφήσει σημαντικά ποσά θερμότητας λόγω αυτού του 0,0028% της μάζας της σε CO2 που οφείλεται στον άνθρωπο. Η απορρόφηση της ακτινοβολίας του Ήλιου γίνεται και στην ξηρά αλλά και στη θάλασσα, που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, και μάλιστα κατακρατεί πολύ μεγαλύτερα ποσοστά θερμότητας λόγω του βάθους της και της σύστασής της».
«Το κλίμα δεν αλλάζει από εμάς»
Τα συμπεράσματα τα οποία μας αναπτύσσει ο Δημήτρης Χρηστάκης αναφέρουν ότι:
* Το κλίμα δεν αλλάζει με τις μέχρι σήμερα γνωστές στον άνθρωπο μηχανές και ούτε είναι αναγκαίο να αλλάξει για να καλυτερεύσει τη ζωή μας.
* Η ζωή μας είναι αρμονικά συνυφασμένη με τις εποχές και με τη φύση στην οποία ζούμε.
* Η αμφισβήτηση της ομορφιάς του κόσμου μας και των νόμων που τον διέπουν οδηγεί μακριά από αυτόν τον όμορφο κόσμο, στην απομόνωση και το θάνατο.
* Η ζωή δε γίνεται παρά να είναι εναρμονισμένη με τον κόσμο που μας κοσμεί.
«Η Ελλάδα συμβάλλει σημαντικά»
Ωστόσο, από την πλευρά του, ο Μιχάλης Προμπονάς κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, κάνοντας λόγο για σημαντική συμβολή της Ελλάδας ως προς την υπερθέρμανση του πλανήτη!
«Παρά τις φωνές εφησυχασμού και μετάθεσης των ευθυνών, στο όνομα τού ότι η χώρα μας, λόγω του μεγέθους της, συμβάλλει κατά ένα μικρό μόνο ποσοστό στην υπερθέρμανση του πλανήτη, γεγονός είναι ότι η Ελλάδα συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, και οι ανά κάτοικο εκπομπές αερίων θερμοκηπίου είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο (στην 15η θέση μεταξύ όλων των αναπτυγμένων χωρών), λόγω: α) της εκτεταμένης χρήσης λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή, και β) του σπάταλου τρόπου χρήσης της ενέργειας στα κτήρια (πάνω από 60% των οποίων δε διαθέτουν μόνωση), στις μεταφορές και στη βιομηχανία (ιδιαίτερα δε στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις)».
Και παρακάτω προσκομίζει τα ακόλουθα στοιχεία που επίσημα ο ίδιος έχει παρουσιάσει και σε πρόσφατες εκδηλώσεις για την κλιματική αλλαγή:
* «Η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου θεωρείται από τις πλέον ευπαθείς στην εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή.
* Οι επιπτώσεις θα επηρεάσουν ποικίλες οικονομικές δραστηριότητες, φυσικά και ανθρωπογενή οικοσυστήματα, και εντέλει τις ζωές εκατομμυρίων πολιτών. Επιπτώσεις στη γεωργία, στον τουρισμό, στις υποδομές, στη βιομηχανική δραστηριότητα, στη δημόσια υγεία και στην ασφάλεια (σε σχέση με περιβαλλοντικούς κινδύνους) αποτελούν ζητήματα αιχμής για την περιοχή μας.
* Πρωταρχικής δε σημασίας αναδεικνύεται το ζήτημα των επιπτώσεων στους υδατικούς πόρους, λόγω των μεγάλων μειώσεων στις βροχοπτώσεις και δεδομένου ότι το νερό αποτελεί κρίσιμο συντελεστή παραγωγής σε όλες σχεδόν τις δραστηριότητες της Μεσογείου.
* Η Ελλάδα διαθέτει ένα ιδιαίτερα σημαντικό δυναμικό μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, το οποίο μπορεί να επιτευχθεί με παρεμβάσεις χαμηλού ή ακόμη και μηδενικού κόστους».
Οι μελλοντικές επιπτώσεις: Τι μέτρα πρέπει να λάβουν οι κυβερνήσεις
Μεταξύ των άλλων, τα στοιχεία που μας έστειλε ο Μιχάλης Προμπονάς αναφέρονται και στις ακόλουθες μελλοντικές επιπτώσεις παγκοσμίως εάν δε λάβουν οι κυβερνήσεις μέτρα:
• Οι συνεχιζόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα προκαλέσουν επιπρόσθετη αύξηση της θερμοκρασίας και μακροπρόθεσμες αλλαγές σε όλα τα συστατικά του κλιματικού συστήματος, καθώς και αύξηση της πιθανότητας σοβαρών και μη αναστρέψιμων επιπτώσεων για τους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα.
• Ο περιορισμός της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει ουσιαστικές και βιώσιμες μειώσεις στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίες μαζί με την προσαρμογή (adaptation) θα μπορέσουν να περιορίσουν τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή.
• Οι συσσωρευτικές εκπομπές CO2 αναμένεται να προκαλέσουν αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης από τα τέλη του 21ου αιώνα και μετά. Οι προβλέψεις διαφέρουν και εξαρτώνται τόσο από την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη όσο και από την πολιτική για το κλίμα.
• Αποτελέσματα: Αύξηση της συχνότητας και διάρκειας κυμάτων καύσωνα, ακραίες περιπτώσεις βροχοπτώσεων με μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα σε ορισμένες περιοχές, οι ωκεανοί θα συνεχίζουν να θερμαίνονται και να γίνονται πιο όξινοι, άνοδος της μέσης στάθμης της θάλασσας και ενίσχυση των κινδύνων για τα φυσικά και ανθρώπινα συστήματα.
Ρεπορτάζ: Χριστόφορος Παπαδάκης
