Στο έλεος της φθοράς του χρόνου βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Κρήτης, το φρούριο Ιτζεδίν, στο οποίο στεγάζονταν οι ιστορικές φυλακές Καλαμίου.
Η φυλακή λειτούργησε μέχρι το 1974 και μετά την μεταπολίτευση εγκαταλείφθηκε οπότε έμεινε χωρίς συντήρηση. Πέρασε στη δικαιοδοσία του πολεμικού Ναυτικού και πριν από λίγα χρόνια στην ΕΕΤΑ.
Το Φρούριο Ιτζεδίν παραμένει κλειστό για το κοινό και παρά την πρόταση του δήμου Χανίων να συντηρηθεί και να αναδειχτεί μαζί με το Φρούριο της Απτέρας και τη νησίδα της Σούδας, δεν υπάρχει ανταπόκριση από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Τους προηγούμενες μήνες το Ιτζεδίν άνοιξε για να φιλοξενήσει τα γυρίσματα της νέας ταινίας του Παντελή Βούλγαρη «Το τελευταίο σημείωμα».
Το Φρούριο Ιτζεδίν εμπνέει διαχρονικά ανθρώπους της 7ης τέχνης. Οι «Μέρες του '36» του Θεόδωρου Αγγελόπουλου το 1972 και «Τα πέτρινα χρόνια» του Παντελή Βούλγαρη το 1985 γυρίστηκαν στις εγκληματικές φυλακές Καλαμίου.
Ιστορικό το φρούριο
Το Φρούριο χτίστηκε από τους Τούρκους το 1872 και σαν σκοπό του είχε την ενίσχυση της άμυνας του κόλπου της Σούδας γι' αυτό το λόγο τοποθετήθηκαν στη βόρεια πλευρά του 12 κανόνια Κρούπ, πολύ προχωρημένης τεχνολογίας για την εποχή εκείνη.
Λειτούργησε ως Φρούριο μέχρι που αποχώρησαν οι Οθωμανοί από την Κρήτη, απ' την περιοχή και ο Βενιζέλος με διάταγμα του το 1901 μετέτρεψε το Φρούριο σε Φυλακές και μάλιστα σκληρές, αφού ήταν εγκληματικές φυλακές. Ουσιαστικά λειτούργησαν από το 1902 φιλοξενώντας βαρυποινίτες σε σκληρές και δύσκολες για την εποχή συνθήκες.
Οι τελευταίες εκτελέσεις έγιναν με το κλείσιμο της φυλακής το 1971 και πραγματοποιούνταν στο βόρειο χώρο της φυλακής εκεί που τώρα βρίσκεται το νεκροταφείο του Καλαμίου.
«Θα μπορούσε να γίνει μεγάλος χώρος πολιτισμού»
Σύμφωνα με την εκπαιδευτικό, Ειρήνη Καλαϊτζάκη: «Βρίσκονται στη σειρά τρία κάστρα διαφορετικών περιόδων. Θεωρούμε ότι είναι παγκόσμια πρωτοτυπία ξεκινώντας από τη νότια πλευρά που είναι ο Κουλές (κάστρα χτισμένα στην άκρη της θάλασσας) της Απτέρας ή του Σούμπαση του διοικητή όπως είναι γνωστός, φτάνοντας εδώ στη μέση που είναι το τούρκικο φρούριο το Ιτζεδίν και κινούμενοι προς το βορρά η νησίδα της Σούδας οχυρωμένη από τους Βενετούς.
Αυτή την περίοδο δυστυχώς η φυλακή έχει περάσει στην ΕΤΑ. Είναι ένα πολύ σημαντικό μνημείο για το οποίο πολλοί άνθρωποι αγωνίζονται χρόνια τώρα για να αναστηλωθεί και να αναδειχτεί και σαφώς θα πρέπει να ρίξουμε το βάρος μιας και θα μπορούσε να γίνει ένας πολύ μεγάλος χώρος πολιτισμού όπου θα φιλοξενούσε εκδηλώσεις, συνέδρια και νομίζω ότι το αξίζει.»
Ρεπορτάζ: Βίκυ Παπαδογιαννάκη
