Η Κρήτη έχει το δικό της κεφάλαιο στην ιστορία της πρωτομαγιάς . Στρατής Περγαλίδης, αδελφοί Χατζηγιώργη. Είναι οι ήρωες του νησιού, δολοφονημένοι στο βωμό της διεκδίκησης των εργατικών δικαιωμάτων.
Ο Στρατής Περγαλίδης , γεννημένος το 1908 στην Προύσα της Μικράς Ασίας, ήρθε με την οικογένεια του στην Κρήτη πρόσφυγας της μικρασιατικής καταστροφής, όπως ο Ναπολέων Σουκατζίδης. Διετέλεσε πρόεδρος του ΕΚΗ. Συνελήφθη με την κατηγορία ότι ως πρόεδρος περιφρούρησε μία μεγάλη απεργία των εργατών του Ηρακλείου και εμπόδισε απεργοσπάστες να εργαστούν. (Για δύο μερόνυχτα βασανίστηκε απάνθρωπα. Μαρτύρησε στα μπουντρούμια της ασφάλειας στην οδό Ρούσου Χούρδου. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 14ιουνίου 1947. Στις διαδηλώσεις εκείνων των ημερών δολοφονήθηκαν 2 ακόμη εργάτες. 2 αδέλφια. Ο Κωστής και ο Χρήστος. Οι αδελφοί Χατζηγεωργίου.
Οι πορείες στην Ελλάδα και την Κρήτη δυναμικές. Οι εργαζόμενοι δίνουν ηχηρό παρόν, τιμώντας όλους εκείνους που χάθηκαν και διεκδικώντας τα εργασιακά τους δικαιώματα.
Στην Ελλάδα
Μάιος 1893. Τουλάχιστον 6.000 άνθρωποι συγκεντρώνονται στην Αθήνα και διαδηλώνουν. 1η Μαΐου είναι Σάββατο και είναι εργάσιμη μέρα. Γι' αυτό το λόγο η πορεία γίνεται την Κυριακή 2 Μαΐου. 2 Μαΐου του 1893. Η πρώτη εργατική πρωτομαγιά στην Ελλάδα είναι γεγονός.
Πρωτοστάτης ο Κρητικός Σταύρος Καλλέργης από το Χουμέρι Μυλοποτάμου, με καταγωγή από αρχοντική οικογένεια. Οργανώνει την πρώτη εργατική πρωτομαγιά στην Ελλάδα. Το όνομα του μένει στην ιστορία. Συλλαμβάνεται. Καταδικάζεται σε φυλάκιση. Εκλέγεται πληρεξούσιος της κρητικής πολιτείας. Παντρεύεται. Αποκτά παιδιά και πεθαίνει πάμφτωχος, έχοντας φάει όλη του την περιουσία για τις ανάγκες του σοσιαλιστικού κινήματος.
Ο ματωμένος Μάης του 1936. Οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης αποφασίζουν να κατέβουν σε απεργία για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Μέσα σε λίγες μέρες το απεργιακό κύμα εξαπλώθηκε σε Ξάνθη, Αγρίνιο, Κομοτηνή, Σέρρες και Ελευσίνα και μετατράπηκε σε πανεργατική απεργία θα κατασταλεί με βιαιότητα και με την επέμβαση της χωροφυλακής και του στρατού.
Ο Ι. Μεταξάς είναι απόλυτος: οι Αρχές πρέπει να χτυπήσουν τους διαδηλωτές στο ψαχνό. Η απεργία συνεχίζεται και στις 9 του Μάη στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, από τις σφαίρες των οργάνων της τάξης πέφτει νεκρός ο οδηγός Τάσος Τούσης.
Η μάνα του μοιρολογάει πάνω από το άψυχο κορμί του. Ο Γιάννης Ρίτσος βλέπει τη φωτογραφία της γονατισμένης μάνας στη μέση του δρόμου που θρηνεί για το δολοφονημένο της παιδί και συγκλονίζεται. Επί δύο μερόνυχτα πάνω από μία κόλλα χαρτί. Γράφει εν θερμώ τον Επιτάφιο. Ένα από τα κορυφαία θρηνητικά ποιήματα. Το σπαρακτικό μοιρολόι της μάνας μετατρέπεται σε μήνυμα ζωής.
Τουλάχιστον 12 οι νεκροί και 300 οι τραυματίες συνολικά από τα διαδηλώσεις.
Εργατική πρωτομαγιά 1944. Στην Καισαριανή εκτελούνται άνανδρα 200 έλληνες κομμουνιστές και αριστεροί αγωνιστές. Μεταφέρθηκαν στο σκοπευτήριο Καισαριανής από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής. Η ίδια ημέρα είναι ημέρα ιστορικής τιμής και μνήμης. Ανάμεσα τους και ο Ναπολέων Σουκατζίδης, κομμουνιστής και συνδικαλιστής. Γεννημένος το 1909 στην Προύσσα της Μικράς Ασίας. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκε με την οικογένεια του στην Κρήτη. Στο Αρκαλοχώρι. Πάλεψε, διεκδίκησε, φυλακίστηκε και εξορίστηκε. Έμεινε για πάντα στη μνήμη.
Όλα ξεκίνησαν από το Σικάγο στις ΗΠΑ
1η Μαΐου 1886. Οι εργάτες στο Σικάγο ξεσηκώνονται. Διεκδικούν 8ωρη εργασία και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Οι πορείες τους αιματοβαμμένες: 350.000 εργάτες σε 1200 εργοστάσια των ΗΠΑ συμμετέχουν στην πιο μαχητική πορεία.
Πρωτοστάτης ο αναρχοσυνδικαλιστής Άλμπερτ Πάρσονς. Η γυναίκα του Λούσι και τα 7 παιδιά τους στο πλευρό του. Όλοι μαζί διεκδικούν ένα καλύτερο αύριο. Η επανάσταση αυτή κατέληξε σε αιματοχυσία λίγες ημέρες αργότερα, με την επέμβαση της αστυνομίας και των μπράβων της εργοδοσίας.
Η πρωτομαγιά καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια Ημέρα των εργατών στις 20 Ιουλίου 1889, κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της 2ης διεθνούς στο Παρίσι, ως φόρος τιμής για τους εργάτες του Σικάγο, σε ανάμνηση του Μακελειού του Σικάγο το 1886, όπου η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά εργατών που διαμαρτύρονταν υπέρ της διεκδίκησης της οκτάωρης εργασίας και καλύτερων εργασιακών συνθηκών.
Ετήσια ημέρα με παγκόσμιο χαρακτήρα των ανθρώπων της μισθωτής εργασίας. Με συγκεντρώσεις και πορείες, η εργατική τάξη προβάλλει τα κοινωνικά και οικονομικά της επιτεύγματα. Καθορίζει το διεκδικητικό της πλαίσιο για το μέλλον. Ένας αγώνας πιο επίκαιρος από ποτέ, με τους εργαζόμενους να δίνουν καθημερινή μάχη για τη διαβίωση τους.
Το τραγούδι "Which side are you on? (Με ποιανού το μέρος είσαι;)" γράφτηκε το 1931 από τη σύζυγο ενός Αμερικανού εργάτη σε ορυχεία. Τότε οι μεταλλωρύχοι ήταν σε απεργία. Όμως ο σερίφης της περιοχής μαζί με έναν ακόμα αστυνομικό μπήκε παρανόμως στο σπίτι ενός συνδικαλιστή - εργάτη και άρχισε να ψάχνει. Το ίδιο βράδυ η σύζυγος του μεταλλωρύχου έγραψε το τραγούδι "Which side are you on?", το οποίο έχει γράψει τη δική του ιστορία πλέον παράλληλα με την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος.
Φωτεινή Μαυροματάκη
