Ο θάνατος πέρυσι νεαρής Ιρανής, κουρδικής καταγωγής, ενώ τελούσε υπό κράτηση, πυροδότησε μια μη αναστρέψιμη "επαναστατική διαδικασία" στο Ιράν, που θα οδηγήσει εν τέλει στην κατάρρευση της Ισλαμικής Δημοκρατίας, δήλωσε η τιμηθείσα με Νόμπελ Ειρήνης Σιρίν Εμπάντι.
Οι θεοκρατικές αρχές του Ιράν αντιμετωπίζουν εκτεταμένες διαμαρτυρίες μετά τον θάνατο στις 16 Σεπτεμβρίου της 22χρονης Μαχσά Αμινί αφού είχε τεθεί υπό κράτηση από την αστυνομία ηθών, μετά την σύλληψή της για "ακατάλληλη ενδυμασία".
Το Ιράν απέδωσε τον θάνατο της Αμινί σε προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας και κατηγόρησε τις ΗΠΑ και άλλους εχθρούς ότι υποκινούν τις διαμαρτυρίες για να αποσταθεροποιήσουν το θεοκρατικό κατεστημένο.
Όπως έκαναν με τις διαδηλώσεις τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες, οι σκληροπυρηνικοί κυβερνώντες του Ιράν προσέφυγαν και σ' αυτή την περίπτωση σε σκληρή καταστολή. Οι αρχές καταδίκασαν σε θάνατο δεκάδες ανθρώπους που μετείχαν σε διαμαρτυρίες και προχώρησαν σε τουλάχιστον τέσσερις εκτελέσεις δι' απαγχονισμού, κάτι το οποίο, σύμφωνα με υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποσκοπεί στον εκφοβισμό του κόσμου και στην απομάκρυνσή του από τους δρόμους.
Δεινή επικρίτρια του θεοκρατικού κατεστημένου που κυβερνά το Ιράν από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, η Εμπάντι είναι από τους πιο άφοβους υποστηρικτές των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.
Όπως και πολλοί άλλοι επικριτές των θεοκρατικών αρχών του Ιράν, η Εμπάντι πιστεύει ότι το σημερινό κύμα διαμαρτυριών συνιστά την μεγαλύτερη πρόκληση μέχρι σήμερα στην νομιμότητα του κατεστημένου.
"Αυτή η επαναστατική διαδικασία είναι σαν ένα τρένο που δεν θα σταματήσει έως ότου φτάσει στον τελικό του προορισμό", υπογράμμισε η Εμπάντι, η οποία τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 2003 για το έργο της στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βρίσκεται στην εξορία στο Λονδίνο από το 2009.
Η Επανάσταση του 1979 ανέτρεψε τον Σάχη του Ιράν Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί, κοσμικό μονάρχη και σύμμαχο της Δύσης, και οδήγησε στην ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Καθώς οι πρόσφατες διαμαρτυρίες εγκαινίασαν στο Ιράν μια εποχή βαθύτερης κρίσης ανάμεσα στους κυβερνώντες και την κοινωνία εν γένει, ο θάνατος της Αμινί πυροδότησε το ξέσπασμα της οργής που συσσώρευαν χρόνια πολλοί Ιρανοί για θέματα που εκτείνονται από την οικονομική εξαθλίωση και τις διακρίσεις σε βάρος εθνοτικών μειονοτήτων ως τους αυστηρότερους κοινωνικούς και πολιτικούς περιορισμούς.
Επί μήνες, Ιρανοί από όλα τα κοινωνικά στρώματα ζητούν την πτώση του θεοκρατικού κατεστημένου, φωνάζοντας συνθήματα κατά του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Ωστόσο οι διαδηλώσεις κόπασαν σημαντικά όταν άρχισαν οι απαγχονισμοί. Στο απόγειό τους έφτασαν στις σουνιτικές περιοχές του Ιράν και επί του παρόντος περιορίζονται κυρίως σε αυτές.
Βίντεο που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία δεν ήταν δυνατό να επαληθεύσει το Reuters, έδειχναν ανθρώπους να φωνάζουν "Θάνατος στον Χαμενεΐ" από τις στέγες σπιτιών σε κάποιες πόλεις, αλλά τίποτε στην κλίμακα των περασμένων μηνών.
Η οργάνωση υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων HRANA ανακοίνωσε ότι ως την Τετάρτη, 527 διαδηλωτές είχαν σκοτωθεί από τότε που ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες, εκ των οποίων οι 71 ήταν ανήλικοι. Σύμφωνα με την ίδια, 70 μέλη των δυνάμεων ασφαλείας σκοτώθηκαν επίσης και έως και 19.262 διαδηλωτές πιστεύεται ότι έχουν συλληφθεί.
Η χρήση θανατηφόρας βίας από το κράτος θα μεγαλώσει την οργή που αισθάνονται οι απλοί Ιρανοί για το θεοκρατικό κατεστημένο, διότι εξακολουθεί να μην αντιμετωπίζεται η δυσαρέσκειά τους, σημειώνει η Εμπάντι σε συνέντευξη που παραχώρησε τηλεφωνικώς από το Λονδίνο στο Reuters.
"Οι διαμαρτυρίες έχουν λάβει διαφορετική μορφή, αλλά δεν έχουν τελειώσει", τόνισε.
Με την εντεινόμενη οικονομική εξαθλίωση, κυρίως εξαιτίας των κυρώσεων που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ για τις επίμαχες πυρηνικές δραστηριότητες της Τεχεράνης, πολλοί Ιρανοί βιώνουν την δεινή κατάσταση που προκαλεί ο καλπάζοντας πληθωρισμός και η αύξηση της ανεργίας.
Ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε σε πάνω από 50%, το υψηλότερο επίπεδο εδώ και δεκαετίες. Η ανεργία μεταξύ των νέων παραμένει υψηλή με πάνω από το 50% των Ιρανών να βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας, σύμφωνα με αναφορές του Στατιστικού Κέντρου του Ιράν.
Η καταστολή προκάλεσε διπλωματικές εντάσεις την ώρα που οι συνομιλίες για την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 μεταξύ της Τεχεράνης και μεγάλων δυνάμεων βρίσκονται σε τέλμα. Οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους επέβαλαν κυρώσεις σε ιρανικές αρχές και οντότητες για την ανάμιξή τους στην καταστολή κι άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Για την εκδίωξη του θεοκρατικού κατεστημένου από την εξουσία, η Εμπάντι δηλώνει ότι η Δύση θα πρέπει να κάνει "πρακτικά βήματα", όπως να υποβαθμίσει τους πολιτικούς της δεσμούς με το Ιράν, ανακαλώντας τους πρεσβευτές της από την Τεχεράνη, και θα πρέπει να αποφύγει να καταλήξει σε συμφωνία με την Ισλαμική Δημοκρατία, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας για τα πυρηνικά.
