Την ώρα που οι Ρώσοι σφυροκοπούν χωρίς έλεος τις ουκρανικές πόλεις με το αίμα να ρέει ποτάμι και τους πρόσφυγες να κατακλύζουν κατά εκατομμύρια τις όμορες χώρες, μια νέα πινελιά προστίθεται πλάι στην ανθρωπιστική αλλά και ενεργειακή κρίση, η ραδιενεργή.
Ένας παλιός γνώριμος στους εφιάλτες της Ευρώπης επέστρεψε στην επικαιρότητα την Τετάρτη 9 Μαρτίου, καθώς οι Ρώσοι αποσύνδεσαν τον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ από το δίκτυο, όπως ανακοίνωσε η κρατική επιχείρηση διαχείρισης ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Μια κίνηση που κατά την Energoatom, την κρατική πυρηνική εταιρεία της Ουκρανίας, θα μπορούσε να οδηγήσει στην απελευθέρωση ραδιενεργών ουσιών από το εργοστάσιο και μάλιστα μέσα σε λιγότερες από 48 ώρες, όσος ο χρόνος κατά τον οποίο μπορούν να παρέχουν ρεύμα οι εφεδρικές γεννήτριες ντίζελ στον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ.
«Ο άνεμος μπορεί να μεταφέρει το ραδιενεργό σύννεφο σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, της Ρωσίας και της Ευρώπης. Εάν συνεχιστεί η κατάσταση, όλο το προσωπικό θα δεχτεί μια επικίνδυνη δόση ακτινοβολίας», προσθέτει η ανακοίνωση. Τις εύλογες ανησυχίες ήρθε, ωστόσο, να καθησυχάσει η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), η οποία μόλις ενημερώθηκε από τις ουκρανικές Αρχές για το πρόβλημα της διακοπής της ηλεκτροδότησης στον πυρηνικό σταθμό ανακοίνωσε ότι αυτή «δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ασφάλεια». Ακόμα και έτσι όμως, κανείς δεν μπορεί να εφησυχάζει, με δεδομένο ότι στην Ουκρανία λειτουργούν 15 πυρηνικοί σταθμοί, αρκετοί από τους οποίους βρίσκονται στα πεδία των μαχών, όπως εκείνος της Ζαπορίζια, που επίσης κινητοποίησε τη διεθνή κοινότητα όταν κατελήφθη από τους Ρώσους.
Δεδομένου του χρόνου που έχει περάσει από το δυστύχημα του Τσέρνομπιλ του 1986, «το θερμικό φορτίο της πισίνας εναπόθεσης του χρησιμοποιημένου πυρηνικού καυσίμου και ο όγκος του ύδατος ψύξης είναι ικανά για να διασφαλίσουν την απελευθέρωση της θερμότητας χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα», εξηγεί στο Twitter η IAEA. Από την πλευρά του, το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας κατηγόρησε τον ουκρανικό στρατό ότι έπληξε τις γραμμές ηλεκτροδότησης και έναν υποσταθμό που τροφοδοτούν με ηλεκτρική ενέργεια τον πυρηνικό σταθμό του Τσέρνομπιλ, κάνοντας λόγο για «επικίνδυνη προβοκάτσια», όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters επικαλούμενο το Interfax.
Στα πεδία των μαχών το αίμα ρέει ποτάμι, με τις πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας να προκαλούν σοκ. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κατήγγειλε τον βομβαρδισμό νοσοκομείου παίδων και μαιευτηρίου στη Μαριούπολη, με βίντεο και δορυφορικές φωτογραφίες να δίνουν το στίγμα της νέας τραγωδίας, με τις πληροφορίες για νεκρούς ως αργά χθες να είναι συγκεχυμένες. Αναφορές έκαναν λόγο για 17 τραυματίες, ανάμεσά τους γυναίκες που εργάζονταν εκεί, ενώ ο περιφερειακός κυβερνήτης της Μαριούπολης ανέφερε ότι το χτύπημα έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια μιας συμφωνημένης κατάπαυσης του πυρός με τη Ρωσία, η οποία επρόκειτο να διαρκέσει μέχρι τις 9 μ.μ. τοπική ώρα (7 μ.μ. GMT).
Νωρίτερα, αντιδήμαρχος της Μαριούπολης είχε υποστηρίξει ότι τουλάχιστον 1.200 Ουκρανοί έχουν σκοτωθεί από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς από τότε που ξεκίνησε η εισβολή πριν από 14 ημέρες, με τον ίδιο να εκτιμά ότι ο πραγματικός αριθμός των νεκρών είναι πιθανό να είναι «τρεις ή τέσσερις φορές μεγαλύτερος». Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Σέρχι Ορλόφ, από αυτούς, «47 θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο σήμερα (σ.σ. χθες)». Ακόμα πιο σοκαριστικό κάνει το σκηνικό η πληροφορία ότι βλήματα όλμου έπεσαν στο νεκροταφείο προχθές Τρίτη, οδηγώντας σε προσωρινή διακοπή των μακάβριων εργασιών για τη διάνοιξη των ομαδικών τάφων.
«Άνθρωποι είναι χωρίς νερό, θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα και αέριο, οι κάτοικοι λειώνουν το χιόνι για να πιουν νερό», συμπλήρωσε την ανατριχιαστική περιγραφή του ο αντιδήμαρχος.
Ως γνωστόν, η Μαριούπολη είναι από τις μεγάλες πόλεις της Ουκρανίας που έχει περικυκλωθεί από ρωσικά στρατεύματα και εδώ και μέρες έχει γίνει τόπος σφοδρών βομβαρδισμών. Από την πλευρά του, το γραφείο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανακοίνωσε ότι έχει επαληθεύσει 1.424 απώλειες αμάχων από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία πριν από δύο εβδομάδες. Κατά την ίδια πηγή, 516 σκοτώθηκαν και 908 τραυματίστηκαν. Η Υπηρεσία προσθέτει ότι ο αριθμός των θυμάτων είναι σημαντικά μεγαλύτερος.
Σε διπλωματικό επίπεδο, αυτό που κυριαρχεί είναι το νέο άνοιγμα της ουκρανικής πλευράς προς τη Ρωσία. Όπως δήλωσε ο Ιχόρ Ζόβκα, κορυφαίος σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Ουκρανού προέδρου Βολοντιμίρ Ζελένσκι, «η Ουκρανία είναι ανοιχτή στο να συζητήσει το αίτημα της Ρωσίας για ουδετερότητα, εφόσον της δοθούν εγγυήσεις ασφαλείας, αν και δε θα παραδώσει ούτε μία ίντσα εδάφους». Ο ίδιος ενίσχυσε το αίτημα της Ουκρανίας για εγγυήσεις ασφαλείας «από τις ΗΠΑ, από τη Μεγάλη Βρετανία, από τη Γερμανία» και άλλους, λέγοντας ότι «μόνο οι εγγυήσεις ασφαλείας από τη Ρωσία δε θα είναι αρκετές».
Προϋποθέσεις για συνομιλίες με τον πρόεδρο Πούτιν είναι η κατάπαυση του πυρός και η αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων, όπως ανέφερε ο Ζόβκα. Μένει να φανεί η αντίδραση της ρωσικής πλευράς στον επόμενο γύρο συνομιλιών, που ωστόσο δεν είχε ως αργά χθες καθοριστεί.
Την Τετάρτη 9 Μαρτίου, συνομίλησαν ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, εστιάζοντας στη διάνοιξη ανθρωπιστικών οδών για την απομάκρυνση αμάχων, οι οποίες, σύμφωνα με την ουκρανική πλευρά, ήταν επιτυχείς στη βορειοανατολική πόλη Σούμι και στο Ενέρχονταρ, αλλά δεν ήταν δυνατές από τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, το Χάρκοβο. Παράλληλα, αναφέρεται ότι είχαν μερική επιτυχία στην περιοχή του Κιέβου. Ωστόσο, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας ισχυρίζεται ότι οι Ρώσοι κρατούν «ομήρους» 400.000 πολίτες στη Μαριούπολη, καθώς συνεχίζουν να τη βομβαρδίζουν. Ο ισχυρισμός αυτός δεν είχε ως αργά χθες επαληθευτεί από άλλες πηγές. Σύμφωνα με πληροφορίες, στη συνομιλία με τον Πούτιν ο Σολτς εξέφρασε την ελπίδα να βρεθεί λύση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας μέσω της διπλωματικής οδού, τονίζοντας ότι δεν έχει νόημα μια στρατιωτική λύση. Χθες επίσης, η Κομισιόν επέβαλε περιοριστικά μέτρα σε 160 άτομα, συμπεριλαμβανομένων ολιγαρχών σε βασικούς οικονομικούς τομείς και μελών του Συμβουλίου της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Η Ρωσία άρχισε ήδη να βιώνει τις συνέπειες από τις βαριές κυρώσεις που επιβάλλει η Δύση, με ελλείψεις κυρίως σε φάρμακα. Σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει πάντως τους Ρώσους, ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν παρουσίασε μέτρα στήριξης της εγχώριας οικονομίας, δηλώνοντας ότι η χώρα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στις προμήθειες σιτηρών στις εγχώριες αρτοβιομηχανίες σε σχέση με τις εξαγωγές. Ως γνωστόν, η Ρωσία και η Ουκρανία είναι και οι δύο μεγάλοι εξαγωγείς σιταριού και η στρατιωτική σύγκρουση απειλεί την παγκόσμια παραγωγή σιτηρών και τον εφοδιασμό των εξαγωγών με βρώσιμα έλαια και λιπάσματα, εκτοξεύοντας τις τιμές των εμπορευμάτων. Και δεν είναι μόνο τα σιτηρά και τα έλαια. Την ανηφόρα συνεχίζουν να παίρνουν οι τιμές των καυσίμων, ειδικά μετά και το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο που εξήγγειλαν ΗΠΑ και Βρετανία.
Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του Γάλλου υπουργού Οικονομίας Μπρουνό Λεμέρ, ότι η τωρινή ενεργειακή κρίση που χαρακτηρίζεται από εκτόξευση των τιμών είναι «συγκρίσιμη σε ένταση και σε βαναυσότητα με το πετρελαϊκό σοκ του 1973». Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η κρίση, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) έκανε γνωστό ότι θα εκπονήσει σχέδιο για μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου, ενώ σήμερα αναμένεται να συνεδριάσουν οι υπουργοί Ενέργειας της G7, των επτά ισχυρότερων οικονομιών του πλανήτη, για να συζητήσουν τι περισσότερο μπορεί να κάνει η Δύση για να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Ουκρανικό, ενέργεια και άμυνα στη Σύνοδο Κορυφής
Η κατάσταση στην Ουκρανία, η άμυνα και η ενέργεια θα είναι τα βασικά θέματα της άτυπης Συνόδου Κορυφής που θα πραγματοποιηθεί σήμερα 10 και αύριο Παρασκευή 11 Μαρτίου στις Βερσαλλίες, στο Παρίσι. Σύμφωνα με την καθιερωμένη, προ των Συνόδων Κορυφής, επιστολή-πρόσκληση προς τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Ε.Ε. Σαρλ Μισέλ τονίζει ότι η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι συνέπειες της σύγκρουσης θα βρεθούν στο επίκεντρο της άτυπης Συνόδου που θα φιλοξενήσει ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν.
«Η Ουκρανία είναι μέρος της ευρωπαϊκής μας οικογένειας», τονίζει, μεταξύ άλλων, ο Σαρλ Μισέλ στην επιστολή του. Υπογραμμίζει, επίσης, ότι η Ε.Ε. έδειξε ενότητα και δύναμη, ως απάντηση στην επιθετικότητα της Ρωσίας. «Επιβάλαμε στη Ρωσία τις αυστηρότερες κυρώσεις που έχουν εγκριθεί ποτέ. Η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της παρέχουν συντονισμένη ανθρωπιστική, πολιτική, οικονομική και υλική υποστήριξη στην Ουκρανία. Τα κράτη-μέλη επιδεικνύουν, επίσης, τεράστια αλληλεγγύη, φιλοξενώντας αμέτρητους ανθρώπους που φεύγουν από τον πόλεμο», αναφέρει η επιστολή.
Εκτός από το Ουκρανικό, η άτυπη Σύνοδος Κορυφής θα εστιάσει σε τρία παρεμφερή θέματα: στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ε.Ε., στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ε.Ε., ιδίως από το ρωσικό αέριο, το πετρέλαιο και τον άνθρακα και στην οικοδόμηση μιας πιο ισχυρής οικονομικής βάσης.
«Τα τελευταία χρόνια, αντιμέτωποι με πολλαπλές κρίσεις και προκλήσεις, δεσμευτήκαμε μαζί σε μια φιλόδοξη στρατηγική ατζέντα. Υπό το πρίσμα των πρόσφατων γεγονότων, είναι πιο επείγον από ποτέ να λάβουμε αποφασιστικά βήματα προς την οικοδόμηση της κυριαρχίας μας, τη μείωση των εξαρτήσεών μας και τον σχεδιασμό ενός νέου αναπτυξιακού και επενδυτικού μοντέλου», τονίζει ο Σαρλ Μισέλ.
Η Σύνοδος Κορυφής θα ξεκινήσει σήμερα στις 6:30 μ.μ. (ώρα Ελλάδας), με ανταλλαγή απόψεων με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Την πρώτη ημέρα θα συζητηθεί η κατάσταση στην Ουκρανία, καθώς και το θέμα της άμυνας και της ενέργειας. Αύριο Παρασκευή 11 Μαρτίου, οι “27” θα συζητήσουν για το «νέο αναπτυξιακό και επενδυτικό μοντέλο», παρουσία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του προέδρου του Eurogroup.
Η μεγάλη έξοδος κορυφώνεται
2,1-2,2 εκατομμύρια οι πρόσφυγες από την Ουκρανία μέχρι στιγμής, σύμφωνα με την αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ
Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία από την έναρξη της ρωσικής εισβολής έχει πιθανώς φτάσει τώρα τα 2,1-2,2 εκατομμύρια, όπως δήλωσε χθες ο επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Ο Φιλίπο Γκράντι σημείωσε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε σε επίσκεψή του στη Στοκχόλμη ότι «τώρα είναι ώρα να προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε στα σύνορα», παρά να έχουμε συζητήσεις για την κατανομή των προσφύγων ανάμεσα στις χώρες.
Ο Γκράντι πρόσθεσε ότι ιδιαιτέρως η Μολδαβία, η οποία δεν είναι χώρα-μέλος της Ε.Ε., είναι πολύ ευάλωτη στην τρέχουσα κατάσταση.
Από την πλευρά της, η Ευρώπη προσπαθεί να διαχειριστεί τη μείζονα κρίση, με την επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον να δηλώνει ότι «πρέπει να αναγνωρίσουμε το μέγεθος της πρόκλησης και να αποφασίσουμε σαν να είμαστε ένας για να κάνουμε ό,τι χρειάζεται».
Μιλώντας στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο για την επιδείνωση της κατάστασης που αφορά στους πρόσφυγες ως συνέπεια της ρωσικής επιθετικότητας κατά της Ουκρανίας, η Γιόχανσον σημείωσε: «Μην πιστεύετε τα ψέματα του Πούτιν (...). Εάν φεύγετε από τον πόλεμο του Πούτιν, είστε ευπρόσδεκτοι εδώ (στην Ε.Ε.)». Παράλληλα, αναφέρθηκε στην οδηγία για την προσωρινή προστασία όσων φεύγουν από τον πόλεμο της Ουκρανίας και οι οποίοι έχουν δικαίωμα να μείνουν στην Ε.Ε., οι ενήλικοι να εργαστούν και τα παιδιά να πάνε στο σχολείο. Υπογράμμισε ότι πρόκειται για μια οδηγία, η οποία υπάρχει εδώ και περίπου 20 χρόνια, ωστόσο είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται μετά από «ομόφωνη απόφαση» των κρατών-μελών και έκανε λόγο για «ιστορική στιγμή».
«Είναι ξεκάθαρο ότι όποιος φεύγει από τον πόλεμο πρέπει να μπορεί να μπει στην Ε.Ε.», επισήμανε η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων. Τέλος, εξήρε την ενότητα που έχει επιδειχτεί μέχρι τώρα.
Την ίδια στιγμή, ο διευθυντής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ Ντέιβιντ Μπίσλεϊ δήλωνε ότι ο οργανισμός στοχεύει να προσφέρει βοήθεια σε τουλάχιστον 3 εκατομμύρια Ουκρανούς με δωρεές τροφίμων. Ο Μπίσλεϊ μίλησε σε συνέντευξη Τύπου στη Βαρσοβία μαζί με τον Πολωνό υπουργό Εξωτερικών Ζμπίγκνιου Ράου για τις προσπάθειες στήριξης των προσφύγων που φεύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και φτάνουν στην Πολωνία.
(φωτογραφία ΑΠΕ-ΜΠΕ)
