Με έναν από τους πιο κρίσιμους για τα τελευταία χρόνια διπλωματικό μαραθώνιο ξεκινά η εβδομάδα, καθώς αρχίζει στη Γενεύη ο Στρατηγικός Διάλογος ΗΠΑ-Ρωσίας για την ασφάλεια. Το σκηνικό είναι γεμάτο μαύρα σύννεφα, που συνθέτουν απειλές, τελεσίγραφα, αλλά και ακτίδες από... καλές προθέσεις, με σημείο αναφοράς τις εξελίξεις στην Ουκρανία, αλλά και τα πρόσφατα γεγονότα στο Καζακστάν.
Οι προσδοκίες παραμένουν μικρές, όπως τουλάχιστον τις περιέγραψε ο Αμερικανός υπουργός Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος δήλωσε ότι δεν αναμένει σημαντική πρόοδο, εκφράζοντας ωστόσο την ελπίδα ότι θα υπάρξουν τομείς στους οποίους οι δύο πλευρές θα μπορέσουν να συμφωνήσουν.
«Υπάρχει μια οδός διαλόγου και διπλωματίας για να προσπαθήσουμε να επιλύσουμε ορισμένες από αυτές τις διενέξεις και να αποφύγουμε την αντιπαράθεση. Η άλλη οδός είναι αυτή της αντιπαράθεσης και των μαζικών συνεπειών για τη Ρωσία, αν ανανεώσει την επίθεσή της στην Ουκρανία. Βρισκόμαστε στο σημείο να δούμε ποια οδό είναι έτοιμος να πάρει ο πρόεδρος Πούτιν», δήλωσε ο Μπλίνκεν προς το CNN.
Το Ουκρανικό
Ουάσινγκτον και Μόσχα καλούνται να ανοίξουν τα χαρτιά τους, με το ρίσκο μιας γενικότερης ανάφλεξης στην περίπτωση που ο Πούτιν ακολουθήσει τη διαφαινόμενη από τις δηλώσεις Ρώσων αξιωματούχων σκληρή γραμμή στο Ουκρανικό, με το ΝΑΤΟ επί ποδός και την Ευρωπαϊκή Ένωση να παρακολουθεί με έκδηλη αγωνία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ συνομίλησε με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν για το ζήτημα της συγκέντρωσης στρατευμάτων της Ρωσίας στα σύνορα της Ουκρανίας παραμονή της έναρξης των συζητήσεων στη Γενεύη, υπογραμμίζοντας ότι «οποιαδήποτε περαιτέρω στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας θα έχει τεράστιες συνέπειες και σοβαρό κόστος».
Το “τελεσίγραφο”
Ο στρατηγικός διάλογος των δύο πλευρών ξεκινάει στη σκιά του τελεσιγράφου που επέδωσε η Μόσχα στις 15 Δεκεμβρίου με τη μορφή δύο σχεδίων διεθνών συνθηκών, στις οποίες αποτυπώνονται σε νομικά δεσμευτική γλώσσα οι ρωσικές “κόκκινες γραμμές” περί μη επέκτασης του ΝΑΤΟ και των δυνάμεών του προς Ανατολάς - πρώτιστα στην Ουκρανία. Αν και ο Πούτιν εμφανίζεται να κρατάει πιο χαμηλούς τόνους, Ρώσοι αξιωματούχοι, ανάμεσά τους ο επικεφαλής της διπλωματίας της Μόσχας Σεργκέι Λαβρόφ, χρησιμοποιούν σχεδόν σε καθημερινή βάση σκληρή γλώσσα απέναντι στη Δύση, γεγονός που δεν περνάει απαρατήρητο από την Ουάσινγκτον, που καλείται όχι μόνο να ικανοποιήσει τις χώρες της Βαλτικής, που εύλογα ανησυχούν, αλλά και να απαντήσει στις αγωνίες της Ευρώπης για την ασφάλεια και το Μεταναστευτικό, μετά τα πρόσφατα τεκταινόμενα στη Λευκορωσία, όπου κατηγορήθηκε η Ρωσία ως ενορχηστρωτής της κρίσης στα σύνορα με την Πολωνία. Ένα σκηνικό που θυμίζει παρτίδα σκάκι, όπου όλοι οι παίχτες έχουν παρατάξει τα πιόνια τους, περιμένοντας από την άλλη πλευρά την επόμενη κίνηση, με τη Γαλλία και προσωπικά τον πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος αυτό το εξάμηνο προεδρεύει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, να βάζει όλο και πιο ψηλά στην ατζέντα το θέμα της αμυντικής ανεξαρτητοποίησης της Γηραιάς Ηπείρου.
Το Καζακστάν
Ενδεικτικό της περιπλοκότητας της κατάστασης αλλά και της αποφασιστικότητας της Μόσχας είναι τα όσα συνέβησαν τις προηγούμενες μέρες στο Καζακστάν, όπου μετά την αιματηρή καταστολή των διαδηλώσεων ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά στα χρονικά ο Οργανισμός Συλλογικής Ασφάλειας, πραγματοποιώντας κοινή αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων σε κράτος-μέλος του, υπόθεση που προφανώς προϋποθέτει υφιστάμενη προεργασία, με την επίκληση «τρομοκρατικής απειλής τροφοδοτούμενης έξωθεν».
Ο χωρίς προσχήματα ρόλος της Ρωσίας σε αυτή την αποστολή, παρά το “περιτύλιγμα” του Οργανισμού και το αίτημα της κυβέρνησης του Καζακστάν, που δικαιολόγησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού, δεν περνάει απαρατήρητος. Ως γνωστόν, Ρώσοι αλεξιπτωτιστές βοήθησαν στην ανακατάληψη του αεροδρομίου του Αλμάτι, σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας στη Μόσχα, το οποίο ανέφερε ότι 75 αεροσκάφη μετέφεραν τις δυνάμεις τους στο Καζακστάν μετά την έκκληση του Καζάκου προέδρου, Τοκάγιεφ, για βοήθεια.
Η Ρωσία τοποθέτησε επίσης έναν αξιωματικό, που ηγήθηκε των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Συρία και την Ουκρανία, ως υπεύθυνο για την ανάπτυξη στρατευμάτων από τον Οργανισμό, ο οποίος περιλαμβάνει επίσης την Αρμενία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν.
Στο ίδιο το Καζακστάν, εκτός από τους νεκρούς και τραυματίες, περίπου 5.800 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων αλλοδαπών, έχουν τεθεί υπό κράτηση από τότε που ξέσπασαν οι διαδηλώσεις και οι Αρχές επιβολής του νόμου πραγματοποιούν επιδρομές σε ολόκληρη τη χώρα, σύμφωνα με την προεδρική διοίκηση του Καζακστάν. Οι δε αριθμοί που δίνονται για τους νεκρούς - 164, κατά την κυβέρνηση - θεωρούνται πολύ μικροί σε σχέση με την πραγματική εικόνα.
Υπενθυμίζεται ότι οι διαμαρτυρίες, που πυροδοτήθηκαν από τον διπλασιασμό της τιμής ενός δημοφιλούς καυσίμου κινητήρα σε μια πετρελαιοπαραγωγική περιοχή στο δυτικό Καζακστάν, γρήγορα εξελίχθηκαν σε πανεθνικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, το πιο φονικό ξέσπασμα βίας στα 30 χρόνια της ανεξαρτησίας του Καζακστάν, που συνοδεύτηκαν από εκτεταμένες λεηλασίες και βία. Χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους και κατέλαβαν κυβερνητικά κτήρια και αεροδρόμια στη χώρα των 19 εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία είναι τόσο μεγάλη όσο η Δυτική Ευρώπη και είναι πλούσια σε πετρέλαιο και ορυκτά. Οι Αρχές του Καζακστάν ανακοίνωσαν ότι σταθεροποίησαν την κατάσταση σε όλη τη χώρα, ενώ στρατεύματα από μία υπό τη Ρωσία στρατιωτική συμμαχία φρουρούν «στρατηγικές εγκαταστάσεις».
Στο μεταξύ, για μια ακόμη φορά η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδίκασε «σθεναρά την εκτεταμένη βία» στο Καζακστάν και κάλεσε σε αποκλιμάκωση. Σε ανακοίνωση που υπογράφει ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ, η Ένωση εκφράζει την ετοιμότητά της για την παροχή βοήθειας, ώστε να επιλυθεί ειρηνικά η κρίση, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «η εξωτερική στρατιωτική υποστήριξη θα πρέπει να σέβεται την κυριαρχία και την ανεξαρτησία του Καζακστάν, καθώς και τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των πολιτών».
Επίσης, ο Πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε χθες τον «οδύνη» του για τα θύματα των ταραχών στο Καζακστάν και έκανε έκκληση για «διάλογο», για να αποκατασταθεί η ειρήνη στη μεγαλύτερη χώρα της κεντρικής Ασίας.
Οι συνομιλίες - Πυκνό διπλωματικό δύσβατο μονοπάτι
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ξεκινά σήμερα ο στρατηγικός διάλογος ΗΠΑ-Ρωσίας, τη δε Τετάρτη θα συνεδριάσει στο ίδιο πλαίσιο, για πρώτη φορά από το 2019, το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας στις Βρυξέλλες, ενώ ο γ.γ. της Ατλαντικής Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, θα έχει ήδη δεχτεί από τις αρχές της εβδομάδας τον Ουκρανό υπουργό Εξωτερικών, Ντμίτρο Κουλέμπα. Στις 14 του μήνα, η συζήτηση μεταφέρεται στη Βιέννη, στα αρμόδια όργανα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, με αντικείμενο το καθεστώς ασφάλειας της Ουκρανίας και συνολικά των πρώην σοβιετικών κρατών, ενώ την ίδια στιγμή οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. θα ξεκινούν τη διήμερη άτυπη σύνοδό τους στη Βρέστη της προεδρεύουσας Γαλλίας.
Όλα αυτά στο πλαίσιο των δύο βιντεοδιασκέψεων που πραγματοποίησαν στις αρχές και στα τέλη Δεκεμβρίου οι πρόεδροι των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, σε ένα κλίμα που προσδιορίζεται από τις καταγγελίες της Δύσης για ανησυχητική συσσώρευση στρατιωτικών δυνάμεων της Ρωσίας κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, αλλά και από τη δεδομένη πεποίθηση του “ρεαλιστή” ενοίκου του Λευκού Οίκου, ότι μεταξύ μεγάλων δυνάμεων η απευθείας επαφή των ηγετών είναι απαραίτητη.
(Φωτογραφία Αρχείου IN TIME)
