Ακόμα αμφιβάλλετε για το ότι ο πλανήτης βρίσκεται μπροστά σε κατακλυσμιαίες κλιματικές αλλαγές εξαιτίας της ανθρώπινης απληστίας και ανευθυνότητας; Η ερώτηση αυτή, αν και με διαφορετικές διατυπώσεις των επιστημόνων, συνοψίζει το όσα συνέβησαν μέσα στο 2021 και “έκρουσαν το καμπανάκι” του κινδύνου με τρόπο δραματικό. Τέσσερις νεκροί στην Κρήτη από τον 11ήμερο καύσωνα στις αρχές Αυγούστου, εκατοντάδες στα νοσοκομεία, συνθήκες ασφυξίας, και ρεκόρ που έσπαγαν το ένα μετά το άλλο συνέθεσαν και σε μας ένα σκηνικό πρωτόγνωρο, τουλάχιστον για τα τελευταία χρόνια...
Και δεν ήταν μόνο η Κρήτη και η υπόλοιπη Ελλάδα. Για τις βορειοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ, κοντά στον Ειρηνικό Ωκεανό, το τέλος Ιουνίου σηματοδότησε έναν από τους χειρότερους καύσωνες στην ιστορία τους. Σε πάρα πολλές περιοχές οι θερμοκρασίες ανέβηκαν σε επίπεδα ρεκόρ. Για παράδειγμα στο Πόρτλαντ του Όρεγκον τα θερμόμετρα έδειξαν 46 βαθμούς Κελσίου στις 28 Ιουνίου, μια θερμοκρασία σχεδόν εξωπραγματική γι’ αυτή την περιοχή.
Λίγο βορειότερα, μια πόλη στον Καναδά, το Λίτον, είχε το οδυνηρό ρεκόρ της υψηλότερης θερμοκρασίας που καταμετρήθηκε ποτέ σε αυτή τη χώρα: 49,6 βαθμοί Κελσίου. Ήταν τέτοια η ζέστη, που σε παραλία του Βανκούβερ μύδια, αστερίες και πολλά άλλα είδη στην κυριολεξία ψήθηκαν ζωντανά, με κατ’ εκτίμηση ένα δισεκατομμύριο θαλάσσια πλάσματα να πλέουν νεκρά, συνεπεία των ακραίων θερμοκρασιών. Στη δε Μόσχα καταγράφηκε η υψηλότερη θερμοκρασία εδώ και 100 χρόνια.
Μαζί με τα κύματα ακραίας ζέστης ήρθαν και οι πρωτοφανείς για την εποχή πλημμύρες. Σε μόλις δύο μέρες έπεσε τον Ιούλιο ειδικά στη Γερμανία το νερό δύο μηνών, με τον βαρύ απολογισμό των 242 νεκρών στις πληγείσες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και τις ζημιές πολλών δισεκατομμυρίων να προκαλούν πολλαπλά σοκ. Φέτος “γράφτηκε” και το απόλυτο ρεκόρ θερμοκρασίας επί της ευρωπαϊκής ηπείρου: στις 11 Αυγούστου ο υδράργυρος έδειξε στη Σικελία της Ιταλίας 48,8 βαθμούς Κελσίου!
Και φυσικά κανείς δεν ξεχνάει τις φωτιές που κατέκαψαν και φέτος την Καλιφόρνια, συνεπεία και της ξηρασίας που έπληξε την πολιτεία, αλλά και τον πρόλογο του φθινοπώρου με φαινόμενα σαν εκείνο της Σικελίας, όπου σε δύο μόλις ώρες, στις 24 Οκτωβρίου, έριξε το νερό μισού χρόνου στο νησί. Αντίστοιχη η εικόνα και στη Βρετανική Κολομβία του Καναδά, το δεύτερο δεκαήμερο του Νοεμβρίου, με τους ουρανούς για δύο μέρες να ρίχνουν νερό-ρεκόρ, που άφησε με ανοικτό το στόμα ακόμα και τους επιστήμονες. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με την εθνική Υπηρεσία Περιβάλλοντος του Καναδά, σε κάποιες περιοχές καταγράφηκε σχεδόν το 95% της μηνιαίας βροχόπτωσης μέσα σε μόλις 24 ώρες.
Δριμύ ψύχος
Τα ρεκόρ ξεκίνησαν από τον χειμώνα, όταν η Ισπανία και η Πορτογαλία γνώρισαν τη σφοδρότερη χιονόπτωση εδώ και έναν αιώνα. Οι διαταραχές της πολικής δίνης γκρέμισαν τον υδράργυρο στις κεντρικές και νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, με τα θερμόμετρα να καταγράφουν ακόμα και στο Τέξας θερμοκρασίες-ρεκόρ ως τους -11οC και τη χώρα να θρηνεί από τα ακραία καιρικά φαινόμενα 223 νεκρούς.
Ο “πυρετός” του πλανήτη χτύπησε και τον Ειρηνικό, με πάνω από 7.600 ανθρώπους στα διάσημα εξωτικά Νησιά Φίτζι να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για να σωθούν από τις πλημμύρες που προκάλεσε ένας κυκλώνας. Τον Μάρτιο, το Πεκίνο έζησε τη χειρότερη αμμοθύελλα της δεκαετίας, που υποβάθμισε δραματικά την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, ενώ η Αυστραλία βίωνε τις χειρότερες πλημμύρες εδώ και έξι δεκαετίες.
Με τραγικό απολογισμό - 11 μέρες καύσωνα έλειωσαν την Κρήτη
Το καλοκαίρι το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου ημισφαιρίου ζούσε καύσωνες άνευ προηγουμένου. Στην Ελλάδα ο 11ήμερος καύσωνας εκτίναξε τη θερμοκρασία ακόμα και πάνω από τους 45 βαθμούς Κελσίου.
Ασφυκτική η κατάσταση και στο νησί μας, που πλήρωσε βαρύ τίμημα. Τέσσερις νεκροί από θερμοπληξία που άφησαν την τελευταία τους πνοή στο Νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου και εκατοντάδες περιστατικά στα νοσοκομεία ολόκληρου του νησιού συνέθεσαν την εικόνα του τρόμου και στην Κρήτη. Ενδεικτικά στη λίστα, μάλιστα, με τις δέκα μέγιστες θερμοκρασίες που σημειώθηκαν από τις 27/7 έως και τις 5/8/2021 συμπεριλαμβάνεται η Κρήτη, με την υψηλότερη θερμοκρασία να καταγράφεται στον Σίβα του νομού Ηρακλείου με 45,3 βαθμούς Κελσίου, ενώ ακολουθούν σε “απόσταση αναπνοής” οι Μοίρες με 45,2 βαθμούς Κελσίου.
Οι μέγιστες θερμοκρασίες
Οι μέγιστες θερμοκρασίες κάθε ημέρας από τις 27/7 έως και τις 5/8/2021 σημειώθηκαν σε: Κόνιτσα (27/7) με 40,5οC, Ωλένη Ηλείας (28/7) με 42,6 βαθμούς, Αρφαρά Μεσσηνίας (29/7) με 42,5, Πλατανούλια Λάρισας (30/7) με 43,3, Αρφαρά Μεσσηνίας (31/7) με 44,6, Ωλένη Ηλείας (1/8) με 43,3, Μακρακώμη Φθιώτιδας (2/8) με 46,3, Λαγκαδά Θεσσαλονίκης (3/8) με 47,1 (η υψηλότερη μέγιστη θερμοκρασία όλου του καύσωνα), Αρφαρά Μεσσηνίας (4/8) με 45,4 και Μακρακώμη (5/8) με 45,2 βαθμούς Κελσίου.
COP26: Πολλά λόγια μικρές προσδοκίες
Μετά από δύο εβδομάδες έντονων διαπραγματεύσεων που είδαν μια μεγάλη “παρέλαση ηγετών” με πολλά λόγια και βαρύγδουπες ατάκες, ολοκληρώθηκε στα μέσα Νοεμβρίου η πολυδιαφημισμένη και πολυαναμενόμενη διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή στη Γλασκόβη της Σκοτίας, η COP26.
Σχεδόν 200 έθνη συμφώνησαν να υιοθετήσουν το λεγόμενο Σύμφωνο της Γλασκόβης, με τον Βρετανό οικοδεσπότη πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον να λέει ότι η συμφωνία αυτή θα διατηρήσει ζωντανές τις διεθνείς ελπίδες για την αποτροπή των χειρότερων επιπτώσεων από την παγκόσμια υπερθέρμανση.
Σύμφωνα πάντως με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, παρά την επίτευξη συμφωνίας, «η κλιματική καταστροφή εξακολουθεί να... χτυπά την πόρτα». Όπως δήλωσε ο ίδιος, «καλοδεχούμενα βήματα προς τα εμπρός, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό». Η συμφωνία αναγνωρίζει ότι οι δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι χώρες μέχρι στιγμής να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που υπερθερμαίνουν τον πλανήτη, δεν είναι αρκετές ώστε να επιτευχθεί ο στόχος αύξησης της θερμοκρασίας το πολύ κατά 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα, οι κυβερνήσεις καλούνται τώρα να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους έως το τέλος του επόμενου έτους (2022) και όχι κάθε πέντε χρόνια, όπως απαιτούνταν προηγουμένως.
Η αποτυχία να τεθούν και να επιτευχθούν αυστηρότεροι στόχοι μείωσης των εκπομπών θα είχε τεράστιες συνέπειες. Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι η υπέρβαση της θέρμανσης του πλανήτη σε επίπεδα άνω του 1,5ο C θα προκαλούσε ακραία άνοδο της στάθμης της θάλασσας και καταστροφές, όπως εξοντωτικές ξηρασίες, τερατώδεις καταιγίδες και πυρκαγιές πολύ χειρότερες από αυτές που ήδη υποφέρει ο κόσμος.
Το σύμφωνο για πρώτη φορά περιλαμβάνει ρητή αναφορά για μείωση της εξάρτησης των χωρών από τον άνθρακα και ανάκληση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, κινήσεις που στοχεύουν τις πηγές ενέργειας, τις οποίες οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν ως κύριους μοχλούς της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, η διατύπωση είναι αμφιλεγόμενη παίζοντας με τις λέξεις, ενδεικτικό της δυστοκίας για δραστικές αποφάσεις. Η συμφωνία σημείωσε κάποια πρόοδο στις απαιτήσεις των φτωχών και ευάλωτων χωρών, τις οποίες χρηματοδοτούν οι πλούσιες χώρες που είναι υπαίτιες για τις περισσότερες εκπομπές βλαβερών αερίων.
Οι διαπραγματευτές σφράγισαν, επίσης, μια συμφωνία που ορίζει κανόνες για τις αγορές άνθρακα, δυνητικά “ξεκλειδώνοντας” τρισεκατομμύρια δολάρια για την προστασία των δασών, την κατασκευή εγκαταστάσεων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και άλλα έργα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Υπήρξε, ακόμη, μια σειρά από αξιοσημείωτες παράπλευρες συμφωνίες, με πιο σημαντική αυτή στην οποία πρωτοστάτησαν ΗΠΑ και Ε.Ε. για μια παγκόσμια πρωτοβουλία μείωσης του μεθανίου, στην οποία περίπου 100 χώρες έχουν υποσχεθεί να μειώσουν τις εκπομπές μεθανίου κατά 30% από τα επίπεδα του 2020 έως το 2030.
