«Κρέας» θα τρώμε, μα κρέας από ζώα δε θα είναι... Θα «καλλιεργείται» στα εργαστήρια από... ζωικά κύτταρα και θα μας το «σερβίρουν», στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος, του σεβασμού των ζώων αλλά και της δραστικής μείωσης της τρύπας του όζοντος, με τις αγελάδες σήμερα να «ενοχοποιούνται» ιδιαίτερα για τα... αέρια που παράγουν.
Άλλες ονομασίες που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι «κρέας in vitro», «καλλιεργημένο κρέας», «κρέας καλλιεργημένο», «συνθετικό κρέας» ή «καθαρό κρέας».
Ήδη, οι παγκόσμιες οργανώσεις των κτηνοτρόφων λένε κατηγορηματικά «όχι» στην παραγωγή του συνθετικού ή... «καθαρού» κρέατος, ενώ απορρίπτουν δίχως περαιτέρω συζήτηση όλα όσα λέγονται για την «ενοχή» των ζώων, στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος και στην κλιματική αλλαγή!
«Θα βρίσκουμε μπροστά μας τα επόμενα χρόνια και την παραγωγή συνθετικού κρέατος αντί του ζωικού, με την αιτιολογία ότι τα ζώα κάνουν ζημιά στο περιβάλλον»
Παναγιώτης Πεβερέτος, πρόεδρος ΣΕΚ
«Θα βρίσκουμε μπροστά μας τα επόμενα χρόνια και την παραγωγή συνθετικού κρέατος αντί του ζωικού, με την αιτιολογία ότι τα ζώα κάνουν ζημιά στο περιβάλλον, επειδή εκπέμπουν διάφορες ουσίες, όπως μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα όταν χωνεύουν την τροφή τους», κατήγγειλε στη «ΝΚ» πρόσφατα ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας Παναγιώτης Πεβερέτος.
«Όλα αυτά έχουν αρχίσει ήδη οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί και τα εφαρμόζουν πιλοτικά, και στο εγγύς μέλλον θα έρθουν και στα δικά μας τα μαγαζιά εάν δεν ανατραπούν και δε βρουν τις ανάλογες αντιστάσεις».
Και τόνισε ότι στην πραγματικότητα, μέσα από αυτές τις μεθοδεύσεις, η υγεία του ανθρώπου θα επιβαρυνθεί, αφού θα «χτυπηθεί» η παραγωγή φυσικών προϊόντων που θωρακίζουν την ανθρώπινη υγεία.
«Και όλα αυτά, την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων λέει ότι μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της γης θα έχει ξεπεράσει τα 10,5 δισεκατομμύρια και η ζήτηση για τρόφιμα θα υπερβαίνει το 50% των σημερινών τροφίμων».
Διαβάστε ακόμη: «Πονοκέφαλος» η χρωματική σήμανση των ετικετών - Τι προβληματίζει τους παραγωγούς
Η πρώτη έγκριση στη Σιγκαπούρη
Στις 2 Δεκεμβρίου του 2020, το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων δημοσίευσε την είδηση, σύμφωνα με την οποία, για πρώτη φορά παγκοσμίως, εγκρίθηκε η πώληση κρέατος που έχει φτιαχτεί σε εργαστήριο, στη Σιγκαπούρη!
Συγκεκριμένα, η Σιγκαπούρη έδωσε το «πράσινο φως» στην αμερικανική start-up εταιρεία «Eat Just» για την πώληση κρέατος κοτόπουλου που έχει παρασκευαστεί σε εργαστήριο, δίνοντας για πρώτη φορά παγκοσμίως ρυθμιστική έγκριση για την κυκλοφορία στην αγορά του λεγόμενου “καθαρού” κρέατος, που δεν προέρχεται από σφαγμένα ζώα.
Η «Eat Just», η οποία εργάζεται πάνω στο σχέδιο αυτό για την παραγωγή εργαστηριακού κρέατος από ζωικά κύτταρα, ανακοίνωσε ότι το τεχνητό κρέας κοτόπουλου που παρασκευάζει έλαβε άδεια για πώληση από την υπηρεσία διατροφικής ασφάλειας της Σιγκαπούρης.
Το κρέας αυτό, το οποίο θα πωλείται σε μορφή κοτομπουκιών, θα κοστολογηθεί σε τιμές κοτόπουλου υψηλής ποιότητας όταν θα πρωτοκυκλοφορήσει σε κάποιο εστιατόριο της Σιγκαπούρης «στο άμεσο μέλλον», δήλωσε ο συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Τζος Τέτρικ.
Πρόκειται για «μια πρόοδο για την παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων», υπογραμμίζει η «Eat Just» σε ανακοίνωσή της, καθώς πολλές εταιρείες αναζητούν τρόπους παραγωγής κρέατος με μικρότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον.
«Η "Eat Just” είχε υποβάλει αίτημα έγκρισης», επιβεβαίωσε η υπηρεσία διατροφικής ασφάλειας της Σιγκαπούρης, σημειώνοντας ότι το προϊόν της αμερικανικής εταιρείας «κρίθηκε κατάλληλο για κατανάλωση στις προβλεπόμενες ποσότητες και εγκρίθηκε η πώλησή του στη Σιγκαπούρη ως συστατικό των κοτομπουκιών “Eat Just”».
Τα πλεονεκτήματα
Όπως εξηγεί ο Ζαν Φρανσουά Χοκέτ του Πανεπιστημίου Clermont Auvergne, η υπόθεση του συνθετικού κρέατος βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο, όσον αφορά στην έρευνα για την κυτταρική καλλιέργεια. Σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσει τα πλεονεκτήματά του, αναφέρει ότι:
«- Το συνθετικό κρέας πιθανώς να είναι πιο ασφαλές προς κατανάλωση, διότι μεταξύ άλλων απουσιάζουν τα παράπλευρα απεκκριτικά όργανα και οι αντίστοιχες ουσίες που παράγουν. Μπορεί να παράγεται σε ελεγχόμενο, καθαρό από παθογόνα περιβάλλον (όπως σαλμονέλα, Ε. coli κ.λπ.).
- Η απαλλαγή από τις φάρμες ζώων εξαλείφει το ρίσκο εμφάνισης και εξάπλωσης ασθενειών, ενώ καθιστά αχρείαστο τον εμβολιασμό των ζώων.
- Η παραγωγή συνθετικού κρέατος ενέχει, θεωρητικά τουλάχιστον, πολύ μικρότερες εκπομπές ρύπων και κυρίως αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Είναι πραγματικό γεγονός ότι η βιομηχανία του κρέατος παραμένει μια “βρόμικη” υπόθεση. Η παραγωγή βοδινού κρέατος έχει ως συνέπεια την εκπομπή τεράστιων ποσοτήτων μεθανίου. Για την ακρίβεια, οι εκπομπές μεθανίου από τις διαδικασίες εκτροφής και παραγωγής είναι συγκρίσιμες με τους ρύπους της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων.
- Η καλλιέργεια κρέατος στο εργαστήριο δεν απαιτεί τη χρήση τεράστιων εκτάσεων και χρειάζεται πολύ μικρότερη κατανάλωση νερού, σε αντίθεση με τη «συμβατική» κτηνοτροφία».
Τα μειονεκτήματα
Αλλά και τα μειονεκτήματα δεν είναι λίγα: Η θρεπτική σύνθεση του καλλιεργημένου κρέατος δεν είναι ξεκάθαρη ακόμα, ιδίως σε ό,τι αφορά τον σίδηρο και ιχνοστοιχεία. Παράλληλα, δεν είναι γνωστό αν υπάρχει μακροπρόθεσμα επίδραση στον ανθρώπινο μεταβολισμό. Είναι «σχεδόν αδύνατο να αναπαραχθεί η ποικιλία των κρεάτων από διάφορα είδη ζώων, ράτσες και μέρη του ζώου». Η καλλιέργεια απαιτεί τη χρήση ορμονών και αυξητικών παραγόντων. Το ζήτημα της μαζικής, βιομηχανικής τους παραγωγής δεν έχει λυθεί, ούτε και έχει εξακριβωθεί η μακροπρόθεσμη επίδρασή τους στην ανθρώπινη υγεία. Πόσω μάλλον όταν ήδη στη “συμβατική” παραγωγή κρέατος, για παράδειγμα στην Ε.Ε., απαγορεύεται η χρήση αυξητικών ορμονών. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή εναλλακτική για τους χορτοφαγικούς, ούτε και τους υποστηρικτές της ηθικής κτηνοτροφίας, καθώς για την καλλιέργειά του ορισμένες μέθοδοι απαιτούν ορό φτιαγμένο από το αίμα μοσχαριού.
Η παραγωγική διαδικασία
Το πρώτο συνθετικό μπιφτέκι παγκοσμίως ήταν έτοιμο για ψήσιμο στις 5 Αυγούστου 2013, σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια. Επίσης, όπως αναφέρει η ίδια πηγή, «υπάρχουν τρία στάδια στην παραγωγή συνθετικού κρέατος.
Το πρώτο, είναι τα κύτταρα εκκίνησης. Δηλαδή η συλλογή κυττάρων που έχουν ταχύ ρυθμό αναπαραγωγής. Κατάλληλα κύτταρα είναι τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, τα βλαστοκύτταρα ενήλικα και κάποια είδη μυϊκών κυττάρων, όπως οι μυοβλάστες. Τα βλαστοκύτταρα αναπτύσσονται ταχύτερα, αλλά δεν είναι διαφοροποιημένα προς κάποιον συγκεκριμένο τύπο κυττάρων, οπότε απαιτείται προσανατολισμός των κυττάρων προς τον επιθυμητό τύπο. Τα πλήρως ανεπτυγμένα μυϊκά κύτταρα είναι ιδανικά από την άποψη ότι έχουν ολοκληρώσει τη διαφοροποίησή τους προς κύτταρα μυός, αλλά δεν αναπαράγονται πλέον καθόλου. Συνεπώς, προτιμώνται συνήθως οι μυοβλάστες που συνδυάζουν ταχύ ρυθμό ανάπτυξης και διαφοροποίηση από τους άλλους τύπους κυττάρων.
Δεύτερο στάδιο είναι το Μέσο Ανάπτυξης: Τα κύτταρα εκκίνησης συνδυάζονται με μία πρωτεΐνη που προάγει την κυτταρική ανάπτυξη. Στη συνέχεια τοποθετούνται σε ένα μέσο καλλιέργειας, σε ένα βιοαντιδραστήρα, που παρέχει στα κύτταρα τα απαιτούμενα θρεπτικά συστατικά.
Το τρίτο στάδιο λέγεται «Ικρίωμα»: Για την παρασκευή τρισδιάστατου κρέατος, οι ιστοί αναπτύσσονται σε ικριώματα. Το ιδανικό ικρίωμα είναι βρώσιμο ώστε να μην απαιτείται διαχωρισμός από τον ιστό του κρέατος κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής ανάπτυξης.
Εφόσον έχει εκκινηθεί η διαδικασία, θα ήταν θεωρητικά δυνατό να παράγεται συνεχώς απεριόριστα κρέας χωρίς την ανάγκη εισαγωγής εκ νέου κυττάρων από ζωντανό οργανισμό. Έχει υποτεθεί ότι, σε ιδανικές συνθήκες, σε δύο μήνες παραγωγής καλλιεργημένου κρέατος θα παραχθούν έως και 50.000 τόνοι χοιρινού κρέατος από 10 βλαστοκύτταρα μόνο.
Η καλλιέργεια κρέατος χρειάζεται ένα συντηρητικό, όπως το βενζοϊκό νάτριο, για προστασία του αναπτυσσόμενου κρέατος από μύκητες και ζυμομύκητες. Κόνις κολλαγόνου, ξανθανικό κόμμι, μανιτόλη και κοχενίλη είναι ουσίες που χρησιμοποιούνται σε διάφορες φάσεις της διαδικασίας».
Η ιδέα «έρχεται» από το... ’50
Δεν είναι όμως καινούργια η ιδέα αυτή. Ανήκει στον Ολλανδό Ουίλιαμ Βαν Ίλεν, επιστήμονα που ασχολήθηκε με θέματα διατροφικής ασφάλειας σε μια εποχή που ακόμα ήταν νωπή στον κόσμο η ασιτία των χρόνων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ιδέα έγινε πράξη τη δεκαετία του 1970, ώσπου το 2001 κατατέθηκε η πρώτη πατέντα για την παραγωγή κρέατος εργαστηριακής καλλιέργειας. Επρόκειτο για μια διαδικασία εμφύτευσης μυϊκών κυττάρων σε μήτρα κολλαγόνου και θρεπτικό διάλυμα. Οι οπαδοί του συνθετικού κρέατος υποστηρίζουν ότι αποτελεί εξαιρετική εναλλακτική του «κανονικού», ενώ η παραγωγή του υπόσχεται πολύ μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
