Σαν σήμερα, στις 23 Ιανουαρίου του 1556, σημειώνεται ο πιο καταστροφικός σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία.
Από το φονικό χτύπημα του Εγκέλαδου, που έπληξε την επαρχία Σαντζί της Κίνας, βρήκαν τον θάνατο συνολικά 830.000 άνθρωποι!
Ο βιρτουόζος της τζαζ Τζάνγκο Ράινχαρντ
Το ημερολόγιο έδειχνε 23 Ιανουαρίου του 1910 όταν γεννιέται ένας από τους σπουδαιότερους μουσικούς της τζαζ. Ο λόγος για τον Τζάνγκο Ράινχαρντ, ο οποίος ήταν τσιγγάνος με καταγωγή από το Βέλγιο. Ο Ράινχαρντ υπήρξε βιρτουόζος της κιθάρας και θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της τζαζ μουσικής. Πέθανε στις 16 Μαΐου του 1953.
Ο Αϊζενστάιν και το “Θωρηκτό Ποτέμκιν”
Σαν σήμερα, στις 23 Ιανουαρίου του 1898, γεννιέται στη Ρίγα της Λετονίας ένας από τους σπουδαιότερους κινηματογραφιστές όλων των εποχών.
Ο λόγος για τον πρωτοπόρο Σοβιετικό σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν, η επιρροή του οποίου στις κατοπινές γενιές σκηνοθετών θεωρείται ανεκτίμητη. Το magnum opus του μεγάλου Αϊζενστάιν είναι το “Θωρηκτό Ποτέμκιν”. Πρόκειται για ασπρόμαυρο φιλμ, το οποίο θεωρείται εκ των κορυφαίων έργων του παγκόσμιου σινεμά, αλλά και η πιο πλήρης ταινία του βωβού κινηματογράφου.
Το “Θωρηκτό Ποτέμκιν” ήταν παραγγελία της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ στον μεγάλο Σοβιετικό σκηνοθέτη, στο πλαίσιο των εορτασμών της 20ής επετείου από τη ρωσική εξέγερση του 1905 εναντίον του τσαρικού καθεστώτος. Ο Αϊζενστάιν επικεντρώθηκε στην εξέγερση που σημειώθηκε στο θωρηκτό “Ποτέμκιν”, του οποίου οι ναύτες στασίασαν και το οδήγησαν στην Οδησσό. Η ταινία, διάρκειας 65 λεπτών, αποτελείται από συνολικά πέντε επεισόδια: “Άνδρες και σκουλήκια”, όπου οι ναύτες διαμαρτύρονται για το χαλασμένο φαγητό, “Δράμα στο λιμάνι”, όπου οι ναύτες επαναστατούν, “Ένας νεκρός καλεί για Δικαιοσύνη”, όπου ο λαός της Οδησσού κλαίει τον νεκρό αρχηγό, “Τα σκαλιά της Οδησσού”, όπου οι στρατιώτες του τσάρου αιματοκυλούν την Οδησσό, και “Συνάντηση με τη ναυτική μοίρα”, όπου οι τσαρικές δυνάμεις ενώνονται με τους στασιαστές του “Ποτέμκιν”.
Σημειώνεται ότι ο Αϊζενστάιν χρησιμοποίησε ερασιτέχνες ηθοποιούς, προκειμένου να αποδώσουν καλύτερα τους χαρακτήρες της ταινίας. Η κορυφαία στιγμή της ταινίας θεωρείται το μακελειό στα σκαλιά της Οδησσού, όπου οι άνδρες της Λευκής Φρουράς στρέφονται εναντίον του λαού: Το πανικόβλητο πλήθος κατεβαίνει τρέχοντας τα σκαλιά κι αμέσως μετά οι στρατιώτες του τσάρου ακολουθούν πυροβολώντας τον λαό. Η εν λόγω σκηνή λογίζεται ως το καλύτερο δείγμα της θεωρίας του Αϊζενστάιν για το μοντάζ. Πρόκειται για το λεγόμενο “μοντάζ-ατραξιόν” ή “ιδεολογικό μοντάζ”.
Δεν είναι λίγοι οι μεταγενέστεροι σκηνοθέτες που έχουν αποτίσει φόρο τιμής στη συγκεκριμένη σκηνή. «Έργο προπαγάνδας ναι, αλλά με το ευγενέστερο νόημα που μπορεί να έχει αυτή η λέξη. Όπως όλα τα μεγάλα έργα τέχνης του παρελθόντος, που εκφράζουν μια στιγμή της παγκόσμιας συνείδησης, το “Θωρηκτό Ποτέμκιν” παρουσιάζει την εξόρμηση ενός λαού, που είναι συσπειρωμένος γύρω από την ίδια ιδέα, το ίδιο εθνικό αίσθημα.
Ακριβώς όπως υπήρξαν η “Ιλιάδα” και η “Οδύσσεια” για τους Έλληνες ή τα ηρωικά μεσαιωνικά έπη για το Δυτικό Πολιτισμό», είχε πει χαρακτηριστικά για το “Θωρηκτό Ποτέμκιν” ο Γάλλος θεωρητικός του κινηματογράφου Ζαν Μιτρί.
