Τα όσα συμβαίνουν στο Ιράν δεν είναι φυσικά αποκομμένα από τη γενικότερη κατάσταση στη Μέση, Εγγύς Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, όπου “το μεγάλο παζάρι” βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Αυτό που κάνει την κρίσιμη διαφορά σε αυτή την κατάσταση είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι βασικοί παίχτες στη σκακιέρα, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Ρώσος ομόλογος του Βλαντιμίρ Πούτιν, που έχουν επιτρέψει με τη στάση τους να γίνει ακόμα πιο περίπλοκο το σκηνικό.
Ο πρώτος, έχοντας διακηρύξει την καταδίκη των “αχρείαστων πολέμων”, προσπαθεί να υλοποιήσει την υπόσχεσή του για απεγκλωβισμό των Αμερικανών στρατιωτών από τις περιοχές κυρίως του Ιράκ και του Αφγανιστάν, με τον Ερντογάν να ξερογλείφεται διεκδικώντας δι' εαυτόν τον ρόλο του εγγυητή στη θέση των ΗΠΑ και ταυτόχρονα να απολαμβάνει τον ρόλο του προνομιακού συνομιλητή του Πούτιν, λειτουργώντας στη λογική μια κρύο, μια ζεστό απέναντι στην Ουάσινγκτον και το ΝΑΤΟ. Μην πάτε μακριά. Θυμηθείτε απλά τα παιχνίδια με τους S400 και την αμερικανική Βάση στο Ινσιρλίκ.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, από την πλευρά του, παίζει το γνωστό παιχνίδι του ροκανίσματος της “καρέκλας” του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή, μη βλέποντας με καλό μάτι την εμφάνιση νέων παιχτών στο ενεργειακό παιχνίδι που αντιβαίνει τα δικά του συμφέροντα. Και φυσικά για μια ακόμη φορά αποκαλύπτεται η διπλωματική γύμνια της Ευρώπης, που δεν καταφέρνει να ορθώσει ανάστημα, με κάθε χώρα-μέλος να κάνει τα του κεφαλιού της με βάση βεβαίως τα συμφέροντά της. Η Ιταλία ξύπνησε από τον λήθαργό της και άρχισε να κινείται στην περίπτωση της Λιβύης ενθυμούμενη το αποικιακό της παρελθόν, η Γερμανία προσπαθεί να μην “τα σπάσει” με την Τουρκία, με την οποία έχει μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, ενώ την ίδια στιγμή εμφανίζεται ενοχλημένη από το γεγονός ότι η Γαλλία εμφανίζεται ως η μόνη ουσιαστικά ευρωπαϊκή χώρα που λαμβάνει τόσο ενεργό ρόλο στα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο στο πλευρό Ελλάδας και Κύπρου για τον αυτονόητο λόγο ότι διεκδικεί ρόλο πολιτικά στην περιοχή, αλλά και οικονομικά σε επίπεδο εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων.
Τον “πιλάτειο” ρόλο της Γερμανίας παίζει και η Ουάσινγκτον, που αν και “καίγεται” για την Ελλάδα δεν είναι διατεθειμένη να... σπάσει αβγά (με την Τουρκία) για να κάνει ομελέτα, όπως λέει η παροιμία. Και το παιχνίδι γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο για ολόκληρη την περιοχή με φόντο και την αντιπαράθεση Ουάσινγκτον-Τεχεράνης, καθώς εμπλέκονται πολλές ακόμα χώρες με μεγάλα συμφέροντα στην περιοχή, όπως το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τα υπόλοιπα κράτη του κόλπου, η Σαουδική Αραβία, καθώς και η Αίγυπτος. Η ούτως ή άλλως περίπλοκη κατάσταση γίνεται ακόμα πιο επικίνδυνη, με δεδομένο το γεγονός ότι, μετά τη Συρία και η Λιβύη, μπαίνει στο κάδρο με την επίσης διεθνοποίηση της σύγκρουσης και τις απόπειρες επίλυσης της κρίσης, που σε μεγάλο βαθμό η ίδια η Δύση δημιούργησε, για να μην ξεχνιόμαστε. Μια κρίση στην οποία και λόγω του τουρκικού ρόλου εμπλέκονται όλες οι χώρες της περιοχής, κάθε μία με ξεχωριστό ρόλο, συμφέροντα και σφαίρες επιρροής. Η πρόσφατη όξυνση των σχέσεων Ουάσινγκτον-Τεχεράνης, με την άμεση ή έμμεση εμπλοκή των χωρών που βρίσκονται είτε στη μία είτε στην άλλη πλευρά, κοντά στο Ιράν ή θανάσιμα εχθρικά απέναντί του, με αφορμή τη δολοφονία του ισχυρού άντρα της Τεχεράνης, του στρατηγού Σουλεϊμανί, χτύπησε “κόκκινο” σε ολόκληρο τον πλανήτη και κατέδειξε τους κινδύνους για το πόσο επικίνδυνο είναι το σκηνικό και πόσο ανεξέλεγκτη θα μπορούσε να γίνει μια οποιαδήποτε ανάφλεξη. Είτε αυτή αφορά στις σχέσεις του Ιράν με τις ΗΠΑ, είτε σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της περιοχής και κυρίως το Αιγαίο, όπου ένα οποιοδήποτε θερμό επεισόδιο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δε θα παρέμενε εύκολα «εντός ελέγχου» και δε θα αποτελούσε, όπως κάποτε, κίνδυνο για μια περιφερειακή απλώς σύγκρουση, αλλά φιτίλι για μια ολόκληρη πυριτιδαποθήκη.
Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και η Τεχεράνη γνωρίζουν τι θα σήμαινε να χαθεί ο έλεγχος πρώτιστα στη μεταξύ τους διαμάχη, λόγος για τον οποίο από την πρώτη στιγμή μετά τη δολοφονία Σουλεϊμανί επιχειρήθηκε να πέσουν οι τόνοι, ενώ και τα αντίποινα του Ιράν προς κατευνασμό της κοινής γνώμης ήταν εντός πλαισίων που δε θα γεννούσαν επιπλέον κινδύνους. Αυτό βεβαίως επουδενί δε σημαίνει ότι η απειλή αποσοβήθηκε, καθότι αυτή τη φορά απουσιάζει ένα ισχυρό αντίβαρο, ένας πυλώνας που θα μπορούσε να λειτουργήσει σταθεροποιητικά και αποτρεπτικά. Ένας απρόβλεπτος Τραμπ, ένας Πούτιν που ελίσσεται για να εκμεταλλευτεί τα πάντα, ένας Ερντογάν που του έχει ανοίξει η όρεξη, και ένας Νετανιάχου αποδυναμωμένος μετά την έναρξη της δικαστικής του περιπέτειας αλλά και ενόψει των νέων εκλογών, έχουν δημιουργήσει μια κινούμενη άμμο που θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να “καταπιεί” τα πάντα. Προσθέστε τώρα στην εξίσωση τις περιπέτειες του Τραμπ με τη διαδικασία καθαίρεσής του, που πήρε ήδη τον χαρακτήρα δίκης στη Γερουσία, τον ολοένα και εντεινόμενο ανταγωνισμό στον μουσουλμανικό κόσμο, την ατολμία της Ευρώπης, που διακηρύσσει ότι θέλει αλλά δεν μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στα γεωπολιτικά, καθώς κάθε χώρα έχει τα δικά της συμφέροντα πάνω από τα “κοινά” ευρωπαϊκά, την αποδυναμωμένη Μέρκελ, που έχει ήδη δρομολογήσει τη διαδοχή της και τους αστάθμητους παράγοντες που θα μπορούσαν να προκύψουν από ένα ατύχημα ή “λάθος”, σαν την κατάρριψη του ουκρανικού Μπόινγκ από την αεράμυνα της Τεχεράνης, για να δείτε πόσο εύκολα μπορεί να χαθεί ο έλεγχος.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι με το “καλημέρα” της νέας χρονιάς ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), Αντόνιο Γκουτέρες, έσπευσε να κρούσει κώδωνα κινδύνου, προειδοποιώντας για «τις γεωπολιτικές εντάσεις που βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδό τους αυτόν τον αιώνα».
Από τη Μεσόγειο ως την Κίνα και τον Αρκτικό
Ο απόηχος των όσων συμβαίνουν στη Μεσόγειο φτάνει σε ολόκληρο τον κόσμο, μια που τα χωρικά ύδατα και η χάραξη και εκμετάλλευση των ΑΟΖ αποτελούν σημεία τριβής μεταξύ πολλών χωρών και κυρίως της Κίνας με τους γείτονές τους, με πολλά επεισόδια να έχουν βρεθεί ένα βήμα από το να μετατραπούν σε θερμά.
Κίνα, Φιλιππίνες, Μαλαισία και Βιετνάμ ερίζουν για τα όριά τους στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, ενώ και η Ρωσία βρίσκεται εδώ και καιρό σε αντιπαράθεση με τη Νορβηγία για αντίστοιχους λόγους. Μην ξεχνάτε και τις σχετικά πρόσφατες τριβές Ιταλίας και Σλοβενίας στην Αδριατική, κυρίως για τις περιοχές αλιείας. Καθώς ό,τι συμβαίνει εδώ έχει αντίκτυπο παντού, εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς τις πολλές παραμέτρους της κατάστασης και των κινδύνων που ελλοχεύουν παγκοσμίως, με ολόκληρο τον πλανήτη να παρακολουθεί τις εξελίξεις με σημείο αναφοράς τις σχέσεις του Ροχανί με τον Τραμπ με δεδομένο και το γεγονός ότι ο Αμερικανός πρόεδρος συνεχίζει να θεωρεί το Ιράν τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για τη χώρα του.
