Απαντήσεις σε μικρά και μεγάλα «γιατί»

Κόσμος
Απαντήσεις σε μικρά και μεγάλα «γιατί»

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί το STOP είναι οκτάγωνο και γιατί οι αεροπορικές θέσεις πρέπει να είναι πάντα όρθιες;

Η περιέργεια αποτελεί το δομικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ύπαρξης. Χωρίς αυτήν θα ήταν αδύνατον να υπάρξει πρόοδος και εξέλιξη. Έτσι, η λέξη «γιατί» βρισκόταν, βρίσκεται και θα βρίσκεται πάντα στα χείλη των ανθρώπων, καθώς αναζητούν απαντήσεις σε όλο και περισσότερες ερωτήσεις. Άλλωστε το αιώνιο “παιχνίδι” των ερωταπαντήσεων μοιάζει λίγο με τις ρωσικές κούκλες, τις μπαμπούσκες. Κάτω από κάθε μία βρίσκεται μια καινούργια...

Μόνο που το “παιχνίδι” δεν τελειώνει ποτέ. Οι ερωτήσεις από τις πιο σύνθετες έως τις πιο απλές θα βρίσκονται συνεχώς στο διάβα του ανθρώπου καθώς διασχίζει τη δική του χρονοσειρά, περιμένοντας τις απαντήσεις τους.

Αυτό το «γιατί;» αναζητούμε σε αυτό το ρεπορτάζ, προσπαθώντας να δώσουμε εξηγήσεις σε κάποιες από τις απορίες μας για πράγματα που συναντάμε μπροστά μας και ανάβουν τη σπίθα της περιέργειάς μας. Ορισμένα απλά, κάποια σύνθετα. Άλλα με απλή εξήγηση και κάποια με πιο περίπλοκη...

ΠΡΟΣΓΕΙΩΣΗ-ΑΠΟΓΕΙΩΣΗ

ΓΙΑΤΙ το κάθισμα πρέπει να είναι όρθιο;

Δεν μπορεί, πάντα θα είχατε την απορία στο γιατί οι αεροσυνοδοί μεταξύ των μέτρων ασφαλείας που επιδεικνύουν και ζητούν να εφαρμόσουν οι επιβάτες των πτήσεων κατά την απογείωση και την προσγείωση, δηλαδή κατά τα πιο επικίνδυνα σημεία ενός αεροπορικού ταξιδιού, σας καλούν να βάζετε το κάθισμά σας σε όρθια θέση. Λογικό δεν είναι να απορείτε, αφού φαινομενικά το μόνο που κάνει αυτή η κίνηση είναι σας ξεβολέψει από τη θέση σας;

Κι όμως υπάρχει η εξήγηση, που δεν είναι άλλη από την ασφάλειά σας. Ή μάλλον περισσότερες από μία. Πρώτα απ’ όλα όταν το κάθισμα είναι σε όρθια θέση ο επιβάτης μπορεί ευκολότερα να κρατήσει τη στάση ασφαλείας, σκυμμένος μπροστά. Επίσης, όπως αναφέρει το περιοδικό “Condé Nast Traveler”, σε περίπτωση ατυχήματος κάθε δευτερόλεπτο είναι πολύτιμο. Έτσι ένα κάθισμα γερμένο προς τα πίσω μπορεί να στερήσει πολύτιμα δευτερόλεπτα από τους άλλους συνεπιβάτες στην προσπάθεια να φτάσουν στον διάδρομο. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που το τραπεζάκι πρέπει να είναι κλειστό, ώστε να μην εμποδιστεί η όσο το δυνατόν ταχύτερη εκκένωση του αεροσκάφους. Τέλος, το κάθισμα σε όρθια θέση διευκολύνει το πλήρωμα να έχει καλύτερη οπτική επαφή από τα παράθυρα, ώστε να κατευθύνει τους επιβάτες στην περίπτωση που εκδηλωθεί πυρκαγιά.

ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΛΕΥΡΑ

ΓΙΑΤΙ οι Βρετανοί οδηγούν ανάποδα;

Εύλογη η απορία για τον λόγο που έχει οδηγήσει τους Βρετανούς αλλά και τους κατοίκους των πάλαι ποτέ αποικιών του Ηνωμένου Βασιλείου να οδηγούν στην αντίθετη πλευρά του δρόμου από τον υπόλοιπο κόσμο. Ποιος αρμοδιότερος για να δώσει την απάντηση από τους ίδιους τους Βρετανούς;

Σύμφωνα λοιπόν με την “Telegraph”, οι ρίζες της συνήθειας αυτής χάνονται στα βάθη των αιώνων... όταν δεν υπήρχαν αυτοκίνητα, αλλά άλογα και κάρα. Σε εποχές που οι μετακινήσεις ήταν επικίνδυνες και οι διαβάτες μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να πέσουν θύματα κλοπής, έπρεπε να έχουν ελεύθερο το δεξί τους χέρι για να πιάσουν το ξίφος και να αμυνθούν, είτε βρίσκονταν σε άμαξα είτε σε άλογο είτε πήγαιναν με τα πόδια. Καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι είναι δεξιόχειρες, έπρεπε να βρίσκονται στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Το ενδιαφέρον είναι ότι η πρακτική αυτή ήταν διαδεδομένη και εκτός Ηνωμένου Βασιλείου. Όπως, όμως, αναφέρει η βρετανική εφημερίδα, έβαλε το... χεράκι του ο Μεγάλος Ναπολέοντας, ο οποίος ήταν υπέρμαχος της οδήγησης στη δεξιά πλευρά και κατάφερε να επιβάλει τη συνήθεια αυτή τόσο στη Γαλλία όσο και στις περιοχές που κατέκτησε.

Έχουν ενδιαφέρον ορισμένες ακόμα πληροφορίες που μεταφέρει η “Telegraph”. Η Σουηδία άλλαξε... πλευρά προς τα δεξιά το 1967, ενώ στον αντίποδα τα νησιά Σαμόα το 2009 από τα δεξιά έκαναν... στροφή και αποφάσισαν να οδηγούν στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Στην αριστερή λωρίδα οδηγούν εκτός από τη Μεγάλη Βρετανία και σε πολλές από τις πρώην αποικίες της, όπως στην Κύπρο ή την Ταϊλάνδη, ενώ σκέψεις για να αλλάξουν τη συνήθεια αυτή έχουν γίνει και στη Βρετανία, χωρίς ωστόσο να έχει υπάρξει κάποια απόφαση.

ΓΙΑΤΙ η πινακίδα του STOP είναι οκτάγωνη;

Ίσως να μην έχετε αναρωτηθεί ποτέ για τον λόγο που η πινακίδα του STOP είναι οκτάγωνη. Ίσως μάλιστα αν μη γνωρίζετε ότι δεν έχει όλος ο πλανήτης το ίδιο σήμα που υποχρεώνει τους οδηγούς να σταματήσουν σε μια διασταύρωση ή μπροστά σε έναν κυκλικό κόμβο.

Η ιστορία ξεκινά στις αρχές του 20ού αιώνα και πιο συγκεκριμένα στα 1915, στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, όπου έκανε την εμφάνισή του το πρώτο σήμα STOP, το οποίο δεν είχε καμιά σχέση με το σημερινό. Ήταν μικρό, τετράγωνο και λευκό, με αποτέλεσμα να μην είναι ορατό από μακριά. Έτσι, για να αποφευχθούν δυστυχήματα και να μπει μια τάξη στο χάος των δρόμων, η αρμόδια επιτροπή των αυτοκινητόδρομων επέλεξε το σημερινό με βάση την εξής συλλογιστική: Όσες περισσότερες πλευρές είχε μια πινακίδα, τόσο πιο επικίνδυνο ήταν το τμήμα του δρόμου που ακολουθούσε ο εκάστοτε οδηγός. Τα πιο επικίνδυνα συμβολίζονταν από τον κύκλο. Και αν αναρωτιέστε το γιατί, η απάντηση είναι ότι ο κύκλος θεωρείται ότι έχει άπειρες πλευρές. Ακολουθούσαν οι οκταγωνικές πινακίδες, οι ρομβοειδείς και τέλος οι ορθογώνιες, που απλώς παρείχαν πληροφορίες.

Το STOP αυτό, με την αναγραφή στα Λατινικά, χρησιμοποιείται σήμερα στους δρόμους των ΗΠΑ αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Υπάρχουν όμως και άλλες παραλλαγές, όπως καθορίστηκαν στη Σύμβαση της Βιέννης για τις σημάνσεις των δρόμων και τις πινακίδες, του 1968. Έτσι, σε ορισμένες χώρες τα STOP είναι ένας κόκκινος κύκλος με ένα ανάποδο κόκκινο τρίγωνο και την αναγραφή STOP σε λευκό ή κίτρινο φόντο, ενώ σε χώρες κυρίως της Καραϊβικής και της Νοτίου Αμερικής, αντί για την αγγλική λέξη, υπάρχει η αντίστοιχη στα Ισπανικά ή Πορτογαλικά, δηλαδή «PARE». Επίσης στο Μεξικό και τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής χρησιμοποιείται η λέξη «ALTO» που επίσης σημαίνει «STOP».

ΓΙΑΤΙ ρίχνουμε κέρμα στα σιντριβάνια για να πιάσει η ευχή;

Αν νομίζετε ότι μόνο στη φημισμένη Φοντάνα ντι Τρέβι, την πιο γνωστή της Ρώμης και μία από τις πιο διάσημες ολόκληρου του κόσμου, υπάρχει το έθιμο να ρίχνουν οι επισκέπτες ένα κέρμα στο νερό με ένα συγκεκριμένο τελετουργικό, κάνετε λάθος. Το έθιμο αυτό συναντάται σε πολλές περιοχές του κόσμου, όπου βεβαίως υπάρχουν σιντριβάνια, ή κρήνες, ή οποιοδήποτε μνημείο έχει κάποια σχέση με το νερό. Οι ρίζες αυτής της πρακτικής βρίσκονται στα βάθη της αρχαιότητας.

Αυτό που σήμερα θεωρείται δεδομένο στο δυτικό κόσμο, δηλαδή η πρόσβαση σε πόσιμο, καθαρό νερό, δεν ήταν πάντα έτσι. Έτσι στην Ευρώπη θεωρούταν δώρο από τους Θεούς και ως τέτοιο έπρεπε να αντιμετωπιστεί. Για να τιμήσουν λοιπόν τους Θεούς που τους προσέφεραν αυτό το πολύτιμο αγαθό, οι άνθρωποι “θυσίαζαν” τα κέρματά τους ώστε να επιτρέψουν στο νερό να ρέει άφθονο. Σε κάποιες περιπτώσεις η ρίψη νομισμάτων είχε και την έννοια τάματος, ειδικά αν το νερό θεωρούταν ιαματικό. Η σχετική παράδοση με προσφορές σε πνεύματα των νερών (όχι μόνο κέρματα αλλά και πολύτιμα υλικά, ακόμα και τροφές) έχει βαθιές ρίζες στις παραδόσεις των σκανδιναβικών χωρών αλλά και των λαών της Κεντρικής Αμερικής.

Για την ιστορία, το έθιμο στο πιο διάσημο σιντριβάνι της Ρώμης, τη Φοντάνα Ντι Τρέβι, θέλει όποιον επισκέπτη ρίχνει ένα κέρμα (με την πλάτη γυρισμένη στην εντυπωσιακή κρήνη) να επιστρέφει στη Ρώμη κάποια στιγμή. Το αν η ευχή υλοποιείται... δεν έχετε παρά να το δοκιμάσετε αν ο δρόμος σας βγάλει ως την “Αιώνια Πόλη”. Άλλωστε, όπως λέει και η ιστορική έκφραση, «όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη».

ΓΙΑΤΙ σβήνουμε κεράκια στα γενέθλιά μας;

Η απάντηση σε πρώτη ανάγνωση είναι απλή, καθώς σβήνοντας τα κεριά γυρίζουμε σελίδα στον χρόνο παραπέμποντας στη δύναμη του φωτός ως συμβόλου της ζωής. Όπως όταν σβήνουμε τα φώτα στις 12 το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς για να αποχαιρετήσουμε την προηγούμενη χρονιά και να υποδεχτούμε τη νέα. Η αλήθεια φαίνεται, όμως, ότι είναι διαφορετική και ανάγεται πολύ πίσω στον χρόνο...

Σύμφωνα με κάποιους ερευνητές, το έθιμο ανάγεται στην αρχαία Ελλάδα, όταν οι άνθρωποι έφτιαχναν γλυκά στολισμένα με αναμμένα κεριά τα οποία αφιέρωναν στον ναό της Αρτέμιδος, ώστε να φωτίζουν τη νύχτα σαν το σύμβολό της, το φεγγάρι. Παράλληλα και οι Έλληνες, όπως πολλοί άλλοι λαοί, πίστευαν ότι ο καπνός από τα κεριά (όπως από τα σφάγια των θυσιών ή το λιβάνι) έφτανε ως τους ουρανούς όπου βρίσκονταν οι θεοί. Για κάποιους άλλους η γενέθλια παράδοση με τα κεριά και τις ευχές ξεκίνησε από τη Γερμανία.

Αναφέρεται ότι στα 1746 ο κόμης Λουδοβίκος βον Ζινζιντόρφ γιόρτασε τα γενέθλιά του με ένα ξεχωριστό τρόπο: ένα κέικ- “μαμούθ”, το οποίο είχε τόσες τρύπες, όσα τα χρόνια του, με ένα κερί μέσα στην καθεμία από αυτές. Μια ακόμα εκδοχή θέλει το έθιμο να προέρχεται πάλι από τη Γερμανία, αλλά αυτή τη φορά από την Kinderfest, τη γενέθλια γιορτή των παιδιών, που στα 1700 συνοδεύονταν από ένα μόνο κερί στην τούρτα, το οποίο συμβόλιζε το φως της ζωής. Στα τέλη του 18ου αιώνα προστέθηκαν στη Γερμανία τα επιπλέον κεριά, ένα για κάθε χρόνο που είχε περάσει, συν ένα επιπλέον για την επόμενη, καθώς και το σβήσιμό τους από τον εορτάζοντα με την απαραίτητη ευχή..!

ΓΙΑΤΙ χρησιμοποιούμε τη λέξη ΟΚ;

Μπορεί σήμερα το «ΟΚ» να θεωρείται ένα παγκόσμιο σύμβολο και να μην αναρωτιόμαστε για την προέλευσή του, όμως στην πραγματικότητα το θέμα είναι αρκετά περίπλοκο και έχει προβληματίσει αρκετά τους ειδικούς. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η χρήση του έγινε δημοφιλής στα μέσα του 19ου αιώνα στις ΗΠΑ και από εκεί απέκτησε παγκόσμιες διαστάσεις. Οι περισσότερες από τις ερμηνείες είναι απλές εικασίες, καθώς δε βασίζονται σε συγκεκριμένες αποδείξεις.

Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, οι ρίζες του ΟΚ βρίσκονται στη σκοτσέζικη έκφραση «och aye» που αντιστοιχεί στο ελληνικό «όλα καλά», ή σε εκείνη της φυλής των Ινδιάνων Choctaw «oke» ή «okeh», που ερμηνεύεται «είναι έτσι». Άλλη εκδοχή θέλει το ΟΚ να προέρχεται από το «au quai», δηλαδή «στην αποβάθρα», λέξη που χρησιμοποιούσαν οι Γάλλοι στο λιμάνι της Αϊτής. Επισήμως, πάντως, η πρώτη αναγραφή του ΟΚ εντοπίζεται στα 1839 ως συντομογραφία της φράσης «oll korrect», δηλαδή της έκφρασης «all correct». Τη λέξη γραμμένη με αυτόν ακριβώς τον τρόπο την “ανακάλυψε” ο λεξικογράφος Άλεν Γούλκερ Ριντ σε μια εφημερίδα στη Βοστόνη των ΗΠΑ το 1839. Ερευνώντας, ανακάλυψε ότι σε εκείνη την εφημερίδα υπήρχε ένας αρχισυντάκτης ο οποίος “έπαιζε” με τις λέξεις, ακολουθώντας αντίστοιχη με τη δική μας εποχή τάση.

Ένα χρόνο μετά, το 1840, το ΟΚ αναφέρεται σε ένα σύνθημα του Δημοκρατικού Κόμματος ενόψει των αμερικανικών προεδρικών εκλογών. Ο υποψήφιος πρόεδρος του κόμματος, ο Μάρτιν Βαν Μπούρεν, είχε ως παρατσούκλι το «Old Kinderhook», από τον γενέθλιο τόπο του στη Νέα Υόρκη, και οι υποστηρικτές του δημιούργησαν το «ΟΚ Κλαμπ». Τώρα ποια από όλες αυτές τις εκδοχές οδήγησε το ΟΚ να φτάσει ως εμάς και να γίνει τόσο δημοφιλές... μένει στους ιστορικούς του μέλλοντος να το ανακαλύψουν. Αν βεβαίως συμφωνήσουν σε κάποια από τις θεωρίες...

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News