Το «κανόνι» του κολοσσού Thomas Cook... ακούστηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, από τα αεροδρόμια και τα ξενοδοχεία έως τα διεθνή χρηματιστήρια, με παρενέργειες που περνούν και μέσω της πολιτικής.
Δεν είναι υπερβολική η εκτίμηση ότι αναμένονται αναταράξεις σε ολόκληρη την παγκόσμια τουριστική αγορά, καθώς η χρεωκοπία του βρετανικού κολοσσού οδηγεί σε αναδιάταξη των βασικών παιχτών στην τουριστική «σκακιέρα», αλλάζοντας το σκηνικό στην Ευρώπη και, φυσικά, στην Ελλάδα - κάτι που φάνηκε ήδη χθες με την απογείωση των μετοχών των ανταγωνιστικών εταιρειών.
Και την ίδια στιγμή, η δραματική αυτή εξέλιξη προκαλεί προβληματισμό για τον τρόπο με τον οποίο αποκαλύπτεται πόσο ευάλωτος είναι ο τουρισμός απέναντι στις ραγδαίες αλλαγές που επιτελούνται σε επίπεδο τεχνολογίας, με άμεση επίπτωση στη σύγχρονη αγορά, με την ευρεία χρήση του διαδικτύου, τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών - όπως οι πρόσφατοι καύσωνες στην Ευρώπη που άλλαξαν τα σχέδια πολλών ταξιδιωτών - αλλά και το ρευστό πολιτικό σκηνικό τόσο στη Βρετανία όσο και παγκοσμίως, παράγοντες που έβαλαν την «ταφόπλακα» στην Thomas Cook. Κυρίαρχος ήταν και ο ρόλος της αβεβαιότητας του Brexit, με τους Βρετανούς να εμφανίζονται επιφυλακτικοί να ξοδέψουν μέσα σε αυτή την ανασφάλεια για τις διακοπές τους, την ώρα που η τσέπη τους γινόταν όλο και πιο ελαφριά εξαιτίας του... «καρδιοχτυπιού» της στερλίνας.
Σε πολιτικό επίπεδο ο απόηχος είναι άμεσος, καθώς μένει να αξιολογηθεί η αντίδραση των πολιτών στην απόφαση του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον να μη δώσει το «φιλί της ζωής» στον ταξιδιωτικό κολοσσό, με το σκεπτικό ότι, αν έδινε τα 150 εκατομμύρια λίρες που ζητούσε η εταιρεία για το κρατικό σχέδιο διάσωσης, θα άνοιγε τον «ασκό του Αιόλου», αφού και άλλες επιχειρήσεις που θα βρίσκονταν στο χείλος της χρεωκοπίας θα ζητούσαν από την κυβέρνηση να πράξει το ίδιο με τα χρήματα των φορολογουμένων. Στην κοινωνία της Βρετανίας το σοκ είναι ισχυρό, καθώς η Thomas Cook αποτελούσε ένα μεγαθήριο ιστορικών διαστάσεων, όντας ο παλαιότερος παγκοσμίως τουριστικός οργανισμός... με «βιογραφία» 178 χρόνων.
Οι φωτογραφίες της τελευταίας πτήσης, των άδειων γκισέ, των κλειστών check in στα αεροδρόμια και του λιτού «αποχαιρετιστήριου» μηνύματος στις ιστοσελίδες του οργανισμού κατακλύζουν τα διεθνή ΜΜΕ, που καταγράφουν τις ραγδαίες εξελίξεις. Οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης έχουν κατακλυστεί από αναρτήσεις είτε εργαζομένων που βρέθηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη στον δρόμο, είτε τουριστών που ζουν με την αγωνία του τι μέλλει γενέσθαι, ενώ ο Τύπος σχολιάζει τα υπέρογκα μπόνους που έλαβαν την τελευταία πενταετία, παρά τα σήματα κινδύνου που εκπέμπονταν, κορυφαία στελέχη του οργανισμού.
Συγκινητικές ήταν οι στιγμές που εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας πτήσης της Thomas Cook, λίγο πριν προσγειωθεί στο αεροδρόμιο του Μάντσεστερ, ενώ μέλος του πληρώματος ανακοίνωνε προς τους επιβάτες τη χρεωκοπία της εταιρείας. «Ήταν απρόσμενο, δεν ήταν αναγκαίο. Σας ευχαριστούμε πολύ, είστε θαυμάσιοι», ακούστηκε από τα μεγάφωνα του αεροσκάφους, με τους επιβάτες να χειροκροτούν τον πλήρωμα.
Πώς «βούλιαξε»
Οι ανησυχίες για τον ταξιδιωτικό κολοσσό, που διαχειριζόταν ξενοδοχεία, θέρετρα και αεροπορικές εταιρείες με 19 εκατομμύρια πελάτες ετησίως σε 16 χώρες και κύκλο εργασιών 9,6 δισεκατομμύρια στερλίνες, είχαν ενταθεί από τις αρχές της άνοιξης, όταν άρχισαν να πυκνώνουν τα «μαύρα σύννεφα» πάνω από τον ορίζοντα. Το «βουνό» του χρέους που είχε συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια, εμποδίζοντας την Thomas Cook να αντιδράσει στον ευέλικτο online ανταγωνισμό, είχε προκαλέσει την ανησυχία του βρετανικού Τύπου ήδη από την άνοιξη, όταν ο επικεφαλής του ομίλου ανακοίνωνε ζημίες ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου λιρών για το πρώτο εξάμηνο, με το 1,1 δισ. από αυτά να προέρχεται από την απόφαση απομείωσης της αξίας της “My Travel”, της επιχείρησης με την οποία συγχωνεύτηκε το 2007. Ο οργανισμός προειδοποίησε για περαιτέρω «αντίξοες συνθήκες» στο υπόλοιπο του έτους και δήλωσε πως «δεν υπάρχει πλέον ιδιαίτερη αμφιβολία» ότι το Brexit ωθεί τους πελάτες να αναβάλλουν τα σχέδια των διακοπών.
Τα προβλήματα των τελευταίων μηνών οδήγησαν στην κατάρρευση της μετοχής του ομίλου στο χρηματιστήριο και στις προσπάθειες διάσωσης. Η Thomas Cook ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε προχωρημένες συζητήσεις με τις τράπεζες και τον μεγαλύτερό της μέτοχο, την κινεζική Fosun. Ο δοκιμαζόμενος κολοσσός έλπιζε να εξασφαλίσει μια συμφωνία διάσωσης με επικεφαλής τη Fosun, στα πλαίσια του πακέτου αναχρηματοδότησης ύψους 900 εκατομμυρίων λιρών, από το οποίο είχε καταβάλει το ήμισυ. Όμως οι πιστώτριες τράπεζες εξέδωσαν μια απαίτηση της τελευταίας στιγμής για την εύρεση πρόσθετων κεφαλαίων ύψους 200 εκατ. στερλινών, τα οποία δεν κατάφερε να συγκεντρώσει.
Μετά και την άρνηση της βρετανικής κυβέρνησης να προσφέρει την τελευταία σανίδα σωτηρίας, το μοιραίο ήταν αναπόφευκτο. Η «ληξιαρχική πράξη θανάτου» ανακοινώθηκε τα ξημερώματα χθες, προκαλώντας παγκόσμιο σοκ. Σημειώνεται ότι, υπό τους αρχικούς όρους της συμφωνίας, η Fosun - η κινεζική μητρική της οποίας ελέγχει την ταξιδιωτική εταιρεία Club Med - θα χορηγούσε κεφάλαια 450 εκατ. στερλινών, σε αντάλλαγμα για τουλάχιστον το 75% της ταξιδιωτικής δραστηριότητας και το 25% των αεροπορικών υπηρεσιών.
Με ιστορία 178 χρόνων
Η Thomas Cook αποτελούσε το «παιδί» του ανθρώπου που της έδωσε το όνομά του, ενός γόνου φτωχής οικογένειας, γιου εργάτη και εγγονού ενός βαπτιστή ιεροκήρυκα, ο οποίος εγκατέλειψε το σχολείο σε ηλικία 10 ετών, έκανε διάφορες δουλειές, κατέληξε βαπτιστής ιεροκήρυκας και «όργωσε» Πτώχευση Thomas Cook: Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου τη Βρετανία με τα πόδια. Ο ίδιος πίστευε ότι όλα τα προβλήματα της Βικτωριανής Εποχής οφείλονται στο αλκοόλ, διακήρυξε την «εγκράτεια» και άρχισε να αποκτάει οπαδούς. Η ιδέα του να ναυλώσει ένα τρένο για να ενθαρρύνει ανθρώπους, που πίστεψαν στο κήρυγμά του, να συναντηθούν, αποδείχτηκε πρωτοπόρα. Πεντακόσιοι άνθρωποι συμμετείχαν στο πρώτο εκείνο ταξίδι, στα 1841, με προσυμφωνημένη ενιαία ταρίφα, ένα σελίνι το άτομο, που αποτελούσε και το πρώτο οργανωμένο ταξίδι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, ακολούθησε το Παρίσι, και μέχρι το 1860 έκανε εξορμήσεις στην Ελβετία, την Ιταλία, την Αίγυπτο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τα θεμέλια για την αλλαγή του παγκόσμιου χάρτη τουρισμού είχαν μπει και τα επόμενα χρόνια η φράση «οργανωμένες διακοπές» θα αποκτούσε νόημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στα 1972, ο Τόμας Κουκ οργάνωσε και συμμετείχε και ο ίδιος στο πρώτο ταξίδι για τον γύρο του κόσμου σε γκρουπ, όχι σε 80, όπως ήθελε ο Ιούλιος Βερν στο ομώνυμο μυθιστόρημά του, αλλά σε 222 ημέρες.
