Δεν είναι η πρώτη φορά που αναρωτιόμαστε τι θα σημάνει για την Ελλάδα η εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου. Η απορία αυτή, συνοδευόμενη συχνά από υψηλές προσδοκίες, που κατά κανόνα διαψεύδονται, επιστρέφει σε κάθε κρίσιμη εκλογική κούρσα με αφετηρία το Λευκό Οίκο.
Απλώς στη συγκεκριμένη περίπτωση οι συνθήκες είναι τόσο διαφορετικές, όπως και το γενικότερο κλίμα στον πλανήτη, την Ευρώπη και τη "γειτονιά" μας, οι απαιτήσεις πολύ μεγαλύτερες και οι δύο υποψήφιοι, Χίλαρι Κλίντον από τους Δημοκρατικούς και Ντόναλντ Τραμπ από τους Ρεπουμπλικάνους, αντιφατικοί τόσο όσο και αυτή η εκστρατεία, που στα σίγουρα θα μείνει στην ιστορία όχι βεβαίως με τα κολακευτικότερα των σχολίων.
Ο βασικός κανόνας στην αμερικανική πολιτική, που δεν έχει αλλάξει από την εποχή Μονρόε, είναι η πιστή τήρηση του ομώνυμου δόγματος και, όσον αφορά σε εμάς, η πολιτική των ίσων αποστάσεων στα Ελληνοτουρκικά, πέρα βεβαίως από τα γνωστά ευχολόγια. Η βούληση των Ηνωμένων Πολιτειών να κρατήσουν την Ελλάδα στη σφαίρα επιρροής τους και να μη ρισκάρουν την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη και την Ε.Ε., με ό,τι θα μπορούσε να συνεπάγεται κάτι τέτοιο, όπως αυτή εκφράστηκε από τον Μπάρακ Ομπάμα και τον υπουργό των Οικονομικών του, Τζακ Λιου, δε θεωρείται κατ' ανάγκην ότι θα αποτελέσει και την κορωνίδα της πολιτικής της νέας ηγεσίας του Λευκού Οίκου, που θα εκλεγεί στις 8 Νοεμβρίου. Αν και οι προεκλογικές δηλώσεις δε σημαίνουν απαραίτητα και πολιτικές εκφρασμένες στην πράξη, δίνουν κάποια δείγματα γραφής για το τι πρέπει να περιμένουμε.
Η Χίλαρι Κλίντον
Η Χίλαρι Κλίντον είναι γνώστρια του ελληνικού ζητήματος πολύ πριν αναμειχθεί ενεργά στην πολιτική, μέσω του συζύγου της Μπιλ Κλίντον. Τον είχε συνοδέψει, άλλωστε, στην Αθήνα κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα 19-20 Νοεμβρίου 1999. Αναλαμβάνοντας τα ηνία της αμερικανικής διπλωματίας, βρέθηκε ακόμα πιο κοντά στην ελληνική πραγματικότητα, χωρίς να κερδίσει τον "τίτλο" του φιλέλληνα. Όχι όμως και του ανθέλληνα.
Η ίδια είχε έρθει στην Ελλάδα ως υπουργός Εξωτερικών τον Ιούλιο του 2011, τασσόμενη στο πλευρό της χώρας μας για την αντιμετώπιση της κρίσης, επιλέγοντας όμως στις επίσημες δηλώσεις της να ακολουθήσει την πεπατημένη, τονίζοντας από το Μουσείο της Ακρόπολης: «Το έθνος που έχτισε τον Παρθενώνα και εφηύρε τη Δημοκρατία μπορεί να αντιμετωπίσει κάθε δυσκολία».
Πριν πάρει το χρίσμα των Δημοκρατικών τον Ιούλιο του 2015 είχε χαρακτηρίσει την ελληνική κρίση «τραγωδία» και είχε προτρέψει τους Ευρωπαίους να συνεχίζουν να καταβάλλουν προσπάθειες για την επίτευξη συμφωνίας, η οποία θα κρατήσει τη χώρα μας εντός της ευρωζώνης, σημειώνοντας ότι «οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια για να καταλήξουν σε μια συμφωνία με την Ελλάδα».
Ακολούθησαν αρκετές παρόμοιες δηλώσεις στα βήματα του προέδρου Ομπάμα, έχοντας πια μπει για τα καλά στο "χορό" της προεκλογικής εκστρατείας, τονίζοντας με κάθε αφορμή ότι ήταν καθοριστικής σημασίας για τις ΗΠΑ να βρεθεί συμφωνία με την Ελλάδα, δίνοντας έμφαση στο ότι η χώρα μας είναι τόσο ένας σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, όσο και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μη παραλείποντας να κλείσει το μάτι προς τους ελληνικής καταγωγής ψηφοφόρους της, λέγοντας ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μια ενεργή, καταπληκτική και πετυχημένη ελληνοαμερικανική κοινότητα».
Βεβαίως, το επιτελείο της Χίλαρι είχε στη... "φαρέτρα" του και μια αναφορά για το Κυπριακό, όπως εδώ και χρόνια όλοι οι ένοικοι του Λευκού Οίκου, με τη δέσμευση ότι θα εργαστεί για τη λύση του, γιατί θα έχει «σημαντικές συνέπειες όχι μόνο για τη δική σας γειτονιά, αλλά και για ένα μεγάλο εύρος θεμάτων». Άλλο πράγμα βέβαια να το λες και άλλο να το κάνεις πράξη, τηρώντας την τακτική των ίσων αποστάσεων, αλλά αυτό είναι μια διαφορετική ιστορία.
Αυτή η τακτική της Χίλαρι, όπως βεβαίως και του Ομπάμα, δεν πήγαζε τόσο από τα φιλελληνικά αισθήματα και των δύο, αλλά από τη βασική αρχή των ΗΠΑ, που είναι η διατήρηση της Ελλάδας ως συμμάχου για γεωπολιτικούς λόγους, κάτι που αποκαλύφθηκε ξεκάθαρα από τα e-mail της Χίλαρι Κλίντον ως υπουργού Εξωτερικών το 2010 για την Ελλάδα. Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι αν εκλεγεί πρόεδρος θα ήταν δυνατόν να κάνει στροφή 180 μοιρών στην πολιτική της, οπότε το πιθανότερο που θα μπορούσαμε να περιμένουμε από την Κλίντον στο Οβάλ Γραφείο θα ήταν... μια από τα ίδια.
Οι προσδοκίες πάντως της Αθήνας παραμένουν υψηλές όσον αφορά στη Χίλαρι, κάτι που διεφάνη και από την ένθερμη υποδοχή της φήμης ότι εξέταζε να επιλέξει για αντιπρόεδρό της τον ελληνικής καταγωγής, πρώην ανώτατο στρατιωτικό διοικητή του ΝΑΤΟ, ναύαρχο Τζέιμς Σταυρίδη, κάτι που τελικά δεν επιβεβαιώθηκε.
Ο Ντόναλντ Τραμπ
Στην περίπτωση όμως ενός καθ' όλα απρόβλεπτου Τραμπ, τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν τελείως διαφορετικά. Το επιτελείο του διαμήνυε προς τους Αμερικανούς τα γνωστά, ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι ένας από τους σημαντικούς συμμάχους των ΗΠΑ, προχωρώντας ένα βήμα όμως παραπέρα. Σύμφωνα με τα όσα μετέφερε ο εκπρόσωπός του, ο βουλευτής της Πενσυλβάνια Toμ Μαρίνo, στο 32ο συνέδριο της Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα στην Ουάσινγκτον, «οι ΗΠΑ όπως και η Ελλάδα είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ. Η επίθεση προς μια χώρα του ΝΑΤΟ είναι επίθεση προς όλη τη συμμαχία. Η Αμερική υποστηρίζει τους συμμάχους της». Μόνο που η διευκρίνιση αφορούσε χώρες εκτός ΝΑΤΟ και όχι επίσης συμμάχους, κάτι που θα μπορούσε να υποδηλώνει τέλος στις ίσες αποστάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στην περίπτωση βεβαίως εκλογής του Τραμπ!
Όσον αφορά στην οικονομία πάντως, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, τουλάχιστον σε προεκλογικό επίπεδο. Ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών από την αρχή ήταν ανοικτό γράμμα. Συχνά-πυκνά παρομοίασε, στην αρχή τουλάχιστον της εκστρατείας του, την Ελλάδα σαν βαρέλι χωρίς πάτο, και κατηγορούσε την κυβέρνηση των Δημοκρατικών και προσωπικά τον Ομπάμα για τη χρηματοδοτική έκθεση της Αμερικής μέσω του ΔΝΤ στην ελληνική, αλλά και οικονομικές κρίσεις κι άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Η πρόθεσή του, αν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, να μπλοκάρει περαιτέρω χρηματοδότηση χρεωκοπημένων ευρωπαϊκών κρατών μέσω του ΔΝΤ είναι γνωστή από διαρροές σε αλλεπάλληλες κεκλεισμένων των θυρών συσκέψεις του οικονομικού του επιτελείου. Άλλωστε, όταν ο 69χρονος δισεκατομμυριούχος ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του είχε κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο τεράστιο χρέος των ΗΠΑ. Θέλοντας μάλιστα να δώσει έμφαση στον κίνδυνο που διατρέχει η αμερικανική οικονομία, έκανε έναν παραλληλισμό... με την Ελλάδα, δηλώνοντας: «Το κάνω για έναν και μόνο λόγο: Να κάνουμε ξανά τη χώρα μας μεγάλη! Δεν είμαστε! Χρωστάμε 18 τρισεκατομμύρια δολάρια και το χρέος μεγαλώνει ραγδαία. Σύντομα θα φτάσει τα 21 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό είναι ένα πολύ κακό νούμερο! Θα φτάσουμε σε ένα σημείο που δε θα έχει επιστροφή. Θα καταντήσουμε σαν την Ελλάδα!», μια χώρα που, όπως τόνιζε, «δεν μπορεί να σωθεί».
Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν αρκετοί που εκτιμούν ότι με πρόεδρο τον Τραμπ πολλά θα μπορούσαν να αλλάξουν σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής προς όφελος της Ελλάδας, αφού ο απρόβλεπτος μεγιστάνας θα μπορούσε ίσως να ταράξει τα νερά. Άλλωστε, φήμες τον φέρουν να μη διατηρεί τις καλύτερες σχέσεις με τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, και να μην τον έχει σε ιδιαίτερη υπόληψη!
ρεπορτάζ: Σταύρος Μουντουφάρης
