Ο Άρης πάντα γοήτευε την ανθρωπότητα με έναν τρόπο που κανένας άλλος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος δεν τα έχει... καταφέρει!
Και αυτή η γοητεία του είναι διαχρονική, αφού πάντα ο άνθρωπος στρεφόταν προς το σκουριασμένο (κυριολεκτικά, και γι' αυτό το λόγο "κόκκινο") αστρικό "γείτονά" μας αναζητώντας εξωγήινη ζωή: από τα "κανάλια" του Τζιοβάνι Σιαπαρέλι και του Ευγένιου Αντωνιάδη έως το "πρόσωπο", τις "πυραμίδες" και τα τόσα άλλα που λάτρεψαν οι οπαδοί των θεωριών συνωμοσίας και βεβαίως όλοι όσοι ανυπομονούν να βρούμε επιτέλους τα μικρά πράσινα ανθρωπάκια του Άρη.
Ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές που έγιναν αμέσως "σουξέ", κυρίως χάρη στη δύναμη του διαδικτύου, περιλαμβάνουν τις πιο τρανταχτές οφθαλμαπάτες που έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στον Άρη.
CURIOSITY: Το... "ιπτάμενο κουτάλι"
Αυτή η απίστευτη φωτογραφία από το Curiosity έθρεψε την ανθρώπινη περιέργεια (όπως είναι άλλωστε και το όνομα της διαστημοσυσκευής), καθώς όντως μοιάζει να δείχνει ένα... "ιπτάμενο κουτάλι" στην επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη. Φυσικά, δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Η απάντηση είναι πολύ απλή. Πρόκειται για ένα από τα πολλά "γλυπτά" στην επιφάνεια του Άρη που έχουν σμιλέψει οι άνεμοι που φυσούν στον πλανήτη.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΔΩΝΙΑ ΤΗΣ... ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟΝ ΑΡΗ: Το "πρόσωπο" του Κόκκινου Πλανήτη
Μία από τις διασημότερες φωτογραφίες που γέννησε πληθώρα εικασιών (φυσικά συνωμοσιολογίας για την ύπαρξη εξωγήινου πολιτισμού στον Άρη, που κρατά κρυφή η NASA) τραβήχτηκε από το Viking της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας στα 1976. Φυσικά δεν ήταν τίποτε άλλο από μια παραξενιά της αρειανής φύσης και της κάμερας του Viking, όπως απέδειξαν μεταγενέστερες φωτογραφίες της περιοχής... Οι οποίες βεβαίως δεν έχουν τίποτα να κάνουν με το περίφημο "πρόσωπο" που όλοι γνωρίζουμε πια τόσο καλά.
Για την ιστορία, το "πρόσωπο" βρίσκεται στην περιοχή Κυδωνία, που βεβαίως παραπέμπει στην Κρήτη. Στη δεύτερη φωτογραφία η αληθινή εικόνα του "προσώπου" του Άρη.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΣΙΑΠΑΡΕΛΙ: Τα "αρδευτικά κανάλια" των Αρειανών
Το 1877, ο διευθυντής του αστεροσκοπείου του Μιλάνου, Τζιοβάνι Σιαπαρέλι, ανακοίνωσε ότι είδε αρδευτικά έργα στον Κόκκινο Πλανήτη. Ο Σιαπαρέλι παρατήρησε ότι τα "κανάλια" αυτά, όπως ονόμασε το δίκτυο των γραμμών που είδε, ξεκινούσαν ως επί το πλείστον από τους πόλους του Άρη και διαπερνούσαν σχεδόν συμμετρικά όλο τον πλανήτη. Έτσι, υπέθεσε ότι εκεί βρισκόταν κάποιος πολιτισμός ο οποίος είχε δημιουργήσει διώρυγες για να μεταφέρει νερό από τους πόλους.
Το ενδιαφέρον είναι ότι στις αυλακώσεις αυτές οι επιστήμονες της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας εντόπισαν το διάσημο πια αλμυρό νερό. Τα "κανάλια" του Άρη έχουν όμως και ελληνική... ιστορία, καθώς το 1896 και ένας Έλληνας, ο αστρονόμος ο Ε. Μ. Αντωνιάδης, που εργαζόταν ως διευθυντής του Βρετανικού Αστρονομικού Συνδέσμου, έκανε όμοιες παρατηρήσεις και σχεδίασε ακριβέστατους χάρτες του Άρη, με τη λεπτομέρεια ότι πάνω τους υπήρχαν και 46 κανάλια. Όμως, το 1909 ο Αντωνιάδης συμπέρανε ότι οι διώρυγες δεν υπάρχουν και ήταν απλά αποτέλεσμα «λανθασμένης αντίληψης, ψυχολογικής προδιάθεσης και ψυχοφυσικών φαινομένων της όρασης».
ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ: Ο... Μαχάτμα Γκάντι στον Άρη
Τι δουλειά θα μπορούσε να έχει ο εθνικός ήρωας της Ινδίας και μία από τις πιο διάσημες προσωπικότητες παγκοσμίως στον Κόκκινο Πλανήτη; Κι όμως... Σε φωτογραφίες από τον Άρη κάποιοι είδαν τον Μαχάτμα Γκάντι! Φυσικά επρόκειτο για άλλο ένα παιχνίδι του φωτός και της σκιάς με το ανθρώπινο μάτι!
ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ (ΚΑΙ ΠΑΛΙ): "Η λάμψη" του Άρη
Τι θα μπορούσε να είναι αυτό που απαθανάτισε το "Curiosity" στις 3 Απριλίου 2014; Ένας Αρειανός που κρατούσε ένα... φακό; Όχι, βεβαίως. Πρόκειται για μια ακόμα ψευδαίσθηση σαν τόσες άλλες που δημιουργεί η φύση σαν... καλλιτέχνης στον Άρη.
ΜΙΑ... "ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ": Τα αρειανά "δέντρα"
Τον Ιανουάριο του 2010 η ΝΑSΑ έδωσε στη δημοσιότητα αυτή την απίστευτη φωτογραφία που τράβηξε το σκάφος Mars Reconnaissance Orbiter. Προσέξτε το απίστευτο που διακρίνεται. Δέντρα στην επιφάνεια του πλανήτη. Όμως, μια δεύτερη "ανάγνωση" ήρθε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Πρόκειται απλά για αμμοθίνες που κατέρρευσαν εξαιτίας της εξάτμισης του παγωμένου διοξειδίου του άνθρακα.
ΚΡΑΤΗΡΑΣ ΓΚΕΪΛ: Το "χαρούμενο πρόσωπο"
Το αρειανό τοπίο είναι όλο εκπλήξεις. Και ο πλανήτης αποδεικνύεται γεμάτος από γεωλογικούς σχηματισμούς που παρέχουν πεδίο δόξης λαμπρόν για οπτικές ψευδαισθήσεις. Όπως το διάσημο "χαμογελαστό πρόσωπο" που στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο από τον κρατήρα Γκέιλ.
ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ... ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ: Ο Άρης και ο... "Αρειανός"
Για όσους έχουν δει την ταινία "Η διάσωση" ("The Martian", "Ο Αρειανός", στο πρωτότυπο), η περιοχή του Άρη, που ονομάζεται Acidalia Planitia, είναι γνωστή. Πρόκειται για το σημείο προσεδάφισης του Ares 3. Η ΝΑSΑ επιχείρησε λοιπόν να βάλει την επιστημονική φαντασία να συναντήσει την πραγματικότητα, δημοσιοποιώντας την αληθινή φωτογραφία της περιοχής όπως την τράβηξε το Μάιο του 2015 το Mars Reconnaissance Orbiter. Κάτι αντίστοιχο έκανε και με τον άλλο γεωλογικό σχηματισμό που αναφέρεται στην ταινία, τη θέση προσεδάφισης του Ares 4, τον κρατήρα Σιαπαρέλι, επίσης με τη φωτογραφία από την κάμερα HiRISE της ίδιας διαστημοσυσκευής.
ΕΩΣ ΤΟ 2030: Το ταξίδι στον Κόκκινο Πλανήτη
Ένα από τα μεγαλύτερα όνειρα της ανθρωπότητας είναι το ταξίδι του ανθρώπου στον Άρη. Όχι μόνο με διαστημοσυσκευές αλλά με επανδρωμένες πτήσεις. Και αυτό φαίνεται πια ότι δεν είναι μακριά.
Ο προγραμματισμός της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας, της ΝΑSΑ, είναι ότι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2030 αστροναύτες θα έχουν πατήσει τα πόδια τους στον Κόκκινο Πλανήτη και θα έχουν θέσει τις βάσεις τού ακόμα πιο φιλόδοξου στόχου, του εποικισμού του Άρη. Όμως, οι κίνδυνοι είναι πολλοί. Και ακόμα περισσότεροι εκείνοι που το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να συλλάβει και να προβλέψει. Το διάστημα δεν είναι φιλόξενο. Και δε συγχωρεί λάθη.
Όπως ανέφερε η κλασική πια ταινία "Alien", «στο διάστημα κανείς δεν μπορεί να ακούσει τις κραυγές σου». Και αυτό είναι η απόλυτη αλήθεια. Μια από τις πιο πρόσφατες ταινίες με "πρωταγωνιστή" τον Κόκκινο Πλανήτη, το φιλμ "The Martian", πραγματεύεται το παραπάνω με πολύ ρεαλιστικό τρόπο, δείχνοντας ότι το όνειρο δεν απέχει πολύ από τον εφιάλτη. Παρ' όλα αυτά, η κούρσα για την πρώτη επανδρωμένη πτήση φαίνεται ότι βρίσκεται προς το τέλος της, καθώς το μεγάλο όνειρο δεν μπορεί να περιμένει άλλο.
Οι προοπτικές άλλωστε είναι ευοίωνες. Η ανακάλυψη νερού θα μπορούσε να κάνει πιο εύκολο τον εποικισμό, καθώς θα έλυνε ένα από τα προβλήματα, εκείνο της μεταφοράς πόρων, ενώ οι "λύσεις" - μια από τις οποίες πραγματεύεται και η ταινία, της δημιουργίας δηλαδή "θερμοκηπίων" για καλλιέργειες, όσο και αν ακούγεται απίστευτο - έχουν μια πολύ γερή επιστημονική βάση. Παρά το ότι φυσικά και κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο.
Άλλωστε, πειράματα έχουν γίνει ήδη στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με αρκετή επιτυχία. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ISS αποτελεί παράλληλα και ένα τροχιακό εργαστήριο στο οποίο σχεδιάζεται με πολλούς τρόπους το "αύριο" σε αρκετούς τομείς της επιστήμης και βεβαίως του εποικισμού του διαστήματος.
Σε ένα από αυτά τα πειράματα αστροναύτες καλλιέργησαν με επιτυχία μαρούλια, τα οποία μάλιστα κατανάλωσαν. Και έπεται η συνέχεια όχι μόνο επί ISS, αλλά και επί του πλανήτη μας, καθώς πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι σε συνθήκες όπως εκείνες που επικρατούν στον Άρη μπορούν να καλλιεργηθούν ντομάτες, ακόμα και σιτάρι, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, κάτι που έχει συμβεί σε συνθήκες προσομοίωσης του περιβάλλοντος του Κόκκινου Πλανήτη στη Γη.
Έως ότου όμως φτάσουμε στο σημείο να δούμε αν η προσομοίωση ταυτίζεται με την πραγματικότητα στον Άρη, υπάρχει πολύς δρόμος και ακόμα περισσότερη θεωρητική και πειραματική προσέγγιση, αφού κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να πει πώς θα συμπεριφερθούν τα φυτά σε ένα μελλοντικό αρειανό θερμοκήπιο, κάνοντας πράξη όσα η επιστημονική φαντασία ζωντάνεψε στη μεγάλη οθόνη.
Προς το παρόν, οι προοπτικές είναι ενθαρρυντικές κυρίως από τον Ερευνητικό Σταθμό Mars Desert, όπου λαμβάνουν χώρα πειράματα προσομοίωσης των συνθηκών που επικρατούν στο αφιλόξενο αρειανό τοπίο.
Ρεπορτάζ: Σταύρος Μουντουφάρης
