Υπό το φόβο όχι ενός Grexit αλλά ενός Catalan-exit διεξάγονται οι αυριανές περιφερειακές εκλογές στην Καταλονία για την ανάδειξη τοπικής κυβέρνησης και κοινοβουλίου. Περίπου 5,5 εκατομμύρια πολίτες θα προσέλθουν στις κάλπες στο άτυπο αυτό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της περιοχής και την απόσχισή της από την Ισπανία.
Οι Καταλανοί προσπάθησαν και το 2014 να προωθήσουν το ζήτημα, με δημοψήφισμα, ελπίζοντας μάλιστα στην ώθηση που θα έδινε στην υπόθεσή τους το αντίστοιχο δημοψήφισμα στη Σκωτία. Τελικά οι Σκωτσέζοι ψήφισαν κατά της απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας "πάγωσε" το καταλανικό δημοψήφισμα.
Μια - πιθανή, με βάση τις δημοσκοπήσεις - επικράτηση των δύο κομμάτων που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας και κατεβαίνουν ενωμένα στον εκλογικό στίβο μπορεί να οδηγήσει στη διεξαγωγή μέσα στους επόμενους 18 μήνες επίσημου δημοψηφίσματος για την απόσχιση της Καταλονίας.
Για τους οπαδούς της απόσχισης, η Καταλονία δεν είναι απλά μια «εθνικότητα» εντός της Ισπανίας, αλλά ένα έθνος με δική του κουλτούρα και γλώσσα. Είναι επίσης μία από τις πλουσιότερες περιοχές της χώρας και οι πολίτες διαμαρτύρονται για τους φόρους που πληρώνουν στο κεντρικό κράτος, ώστε να ενισχυθούν φτωχότερες περιοχές, ιδίως στα χρόνια της κρίσης.
Τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας έχουν σχηματίσει ένα κοινό μέτωπο υπό το συνδυασμό "Junts Pel Si" (Μαζί για το ναι). Το "παρών" δίνει και ο νυν πρόεδρος της Καταλονίας, Αρτούρ Μας.
Το σχέδιο της συμμαχίας "Junts Pel Si" περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: καταρχήν μια απλή διακήρυξη της τοπικής Βουλής ότι η διαδικασία ανεξαρτησίας ξεκίνησε. Το δεύτερο στάδιο θα περιλαμβάνει και πάλι τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Το τρίτο στάδιο, το σχηματισμό μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας, η οποία θα προετοιμάσει τους θεσμούς του μελλοντικού κράτους, όπως π.χ. την Κεντρική Τράπεζα. Το τελευταίο στάδιο -μετά από τουλάχιστον 18 μήνες- περιλαμβάνει τη διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.
Τα σχέδια αυτά αναμένεται να συναντήσουν και πάλι την αντίδραση της Μαδρίτης. Ήδη, έχουν φτάσει μηνύματα και από τις Βρυξέλλες: μια ανεξάρτητη Καταλονία τίθεται αυτόματα εκτός Ε.Ε. και Ευρωζώνης και μπαίνει στην "ουρά" για να καταθέσει νέα υποψηφιότητα.
Υπάρχουν επίσης φωνές που προειδοποιούν και για ένα άλλο καυτό ζήτημα: η ανεξαρτησία οδηγεί την Μπαρτσελόνα εκτός ισπανικού πρωταθλήματος (Primera Division) με όλες τις οικονομικές συνέπειες.
Επιπλέον, θεωρείται δεδομένο ότι η λέξη και μόνο δημοψήφισμα θα προκαλέσει νέα προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο με σκεπτικό ανάλογο με εκείνο του 2014: δεν μπορεί να γίνει δημοψήφισμα σε μία περιοχή της χώρας για ένα ζήτημα που αφορά όλη τη χώρα.
Ωστόσο, όλες οι δημοσκοπήσεις δίνουν σαφέστατο προβάδισμα στη συγκεκριμένη συμμαχία, η οποία μαζί με το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς CUP μάλλον θα αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο της τοπικής Βουλής.
Φυσικά δεν είναι αυτονόητο ότι οι δύο αυτοί σχηματισμοί θα μπορέσουν να συνεννοηθούν πολιτικά.
Απέναντι βρίσκονται κόμματα που αναγνωρίζουν τα αιτήματα της Καταλονίας, αλλά επιθυμούν τη συνεννόηση εντός Ισπανίας: οι Ciudadanos (το κόμμα που θέλει να κάνει την έκπληξη και στις γενικές εκλογές), τα "παραδοσιακά" Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) και Σοσιαλιστικό (PSOE), αλλά και ο συνδυασμός "Cat Si que es Pot" που στηρίζει ο Πάμπλο Ιγκλέσιας των Podemos.
Το κόμμα αυτό θέλει να αποτελέσει την εναλλακτική σε όσους μιλούν για ανεξαρτησία και το μήνυμα του Ιγκλέσιας είναι ξεκάθαρο: «Καταλανοί, μείνετε και θα διώξουμε μαζί τον Ραχόι».
H Kαταλονία ζει μέρες... Grexit
Με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις να δίνουν μικρό προβάδισμα στο μέτωπο υπέρ της ανεξαρτησίας, την τελευταία εβδομάδα η «εκστρατεία του φόβου» έχει χτυπήσει κόκκινο θυμίζοντας μέρες του ελληνικού σκληρού καλοκαιριού και των απειλών του Grexit.
Η ισπανική κεντρική τράπεζα προειδοποίησε ότι η ψήφος υπέρ της απόσχισης μπορεί να συνεπάγεται έξοδο από την ευρωζώνη, ενώ οι μεγαλύτερες ιδιωτικές τράπεζες της χώρας - εκ των οποίων οι δύο εδρεύουν στην Καταλονία - διαμήνυσαν πως μια πορεία προς την ανεξαρτησία θα θέσει σε βαρύ κίνδυνο τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Η κυβέρνηση Ραχόι προειδοποιεί από την πλευρά της ότι εάν οι Καταλανοί πουν «ναι» στην απόσχιση θα χάσουν την ισπανική τους υπηκοότητα, ενώ στη μάχη μπήκε μέχρι και ο πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας προειδοποιώντας ότι θα... αποκλείσει την Μπαρτσελόνα από την περίφημη La Liga, την κορυφαία ποδοσφαιρική κατηγορία της Ισπανίας.
«Οι Καταλανοί δεν έχουν αντιληφθεί τις πραγματικές συνέπειες της ανεξαρτησίας», είπε πριν από δύο ημέρες ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι προσθέτοντας: «Σημαίνει ότι θα φύγουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι θα γίνει τότε με τις συντάξεις τους; Οι συνταξιούχοι είναι περισσότεροι από τους εργαζόμενους. Τι θα γίνει με τις τράπεζες, με τις τραπεζικές καταθέσεις και το νόμισμα;».
Στο πλευρό του Ραχόι έχουν σπεύσει να συνταχθούν οι ηγέτες του ευρωπαϊκού συντηρητικού τόξου, υπό το φόβο ότι οποιαδήποτε παραχώρηση προς την Καταλονία θα ενισχύσει τα αποσχιστικά κινήματα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Κάμερον, Μέρκελ και Σαρκοζί προειδοποιούν
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε ευθέως ότι η Καταλονία θα αποπεμφθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση εάν αποσχισθεί από την Ισπανία, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ διακήρυξε την υποστήριξή της στην «ενότητα της Ισπανίας» και ο πρώην, και επίδοξος νέος, πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί ανέβηκε στην εξέδρα στο πλευρό του Ραχόι την Παρασκευή το βράδυ στην κεντρική εκδήλωση των πολιτικών σχημάτων που αντιτάσσονται στην ανεξαρτησία της Καταλονίας.
Ο Καταλανός ηγέτης Αρτουρ Μας, ο οποίος έχει υποσχεθεί να κινήσει τη διαδικασία δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία εάν το δικομματικό μέτωπο "Junts pel Si" κερδίσει τις αυριανές εκλογές, καταδίκασε τη «στρατηγική του φόβου», λέγοντας ότι «είναι ανεύθυνο και ανήθικο να εκτοξεύονται απειλές που ουδείς θα τολμούσε να εκστομίσει σε μια δημοκρατική χώρα».
Το κίνημα της ανεξαρτησίας άρχισε να φουντώνει μετά το 2010, όταν το ανώτατο δικαστήριο της Ισπανίας έκρινε ότι το καθεστώς της Καταλονίας και οι εξουσίες της κυβέρνησής της δεν μπορούν να είναι ισοδύναμες με εκείνες ενός έθνους. Σύμφωνα με έρευνα του καταλανικού Centre for Opinion Studies, υπέρ της ανεξαρτησίας τασσόταν το 2010 το 20%, το ποσοστό αυτό εκτοξεύτηκε στο 48,5% το Νοέμβριο του 2013 και τον Ιούνιο του 2015 είχε σταθεροποιηθεί στο 38%.
Η εκκλησία και οι μνήμες Φράνκο
Η φόρτιση, όμως, έχει φτάσει στο έπακρο την τελευταία προεκλογική εβδομάδα, κατά την οποία στη μάχη μπήκε και η εκκλησία. Η συντηρητική καθολική εκκλησία της Ισπανίας διαμήνυσε ότι δεν υπάρχει «ηθική νομιμοποίηση» στο αίτημα για ανεξαρτησία και κάλεσε τους πιστούς να προσεύχονται για την ενότητα της Ισπανίας.
Στην άλλη όχθη, 13 παγκοσμίως γνωστοί επιστήμονες και ερευνητές της Καταλονίας δημοσίευσαν ανοιχτή επιστολή υπέρ της ανεξαρτησίας, δηλώνοντας ότι η απόσχιση θα ανοίξει νέους δρόμους στη χρηματοδότηση, την έρευνα και την ανάπτυξη της περιοχής.
Στην πρώτη γραμμή ο Πέπε Γκουαρντιόλα
Τον Ιούλιο, άλλωστε, το κίνημα της ανεξαρτησίας απέκτησε και το μεγάλο του σταρ. Ο θρύλος της Μπαρτσελόνα και νυν προπονητής της Μπάγερν Μονάχου Πέπε Γκουαρντιόλα ανακοίνωσε ότι θα είναι, συμβολικά, υποψήφιος στην τελευταία θέση του ψηφοδελτίου του "Junts pel Si", για να στηρίξει την υπόθεση της ανεξαρτησίας.
«Είναι η ευκαιρία για να χτίσουμε μια νέα και πιο δίκαιη χώρα, ξεκινώντας από το μηδέν», λέει ο Γκουαρντιόλα στο κεντρικό προεκλογικό σποτάκι του μετώπου της ανεξαρτησίας, καταλήγοντας με το μήνυμα: «Κανείς δεν μπορεί να σταματήσει τη βούληση ενός λαού».
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι το μέτωπο υπέρ της ανεξαρτησίας εξακολουθεί να έχει ελαφρό προβάδισμα ενόψει των αυριανών εκλογών, αν και η απήχησή του έχει υποχωρήσει σημαντικά σε σχέση με τα επίπεδα-ρεκόρ της προηγούμενης διετίας.
Οι αναλυτές έχουν αποδώσει μέρος της κάμψης αυτής και στην παράλληλη άνοδο των δύο νέων πολιτικών σχημάτων της Ισπανίας, των Podemos και των Ciudadanos. Ο ίδιος ο Αρτουρ Μας, μάλιστα, δήλωνε τον Απρίλιο στη Wall Street Journal ότι η άνοδος των Podemos είναι «άκρως αρνητική» για το κίνημα της ανεξαρτησίας.
Η στάση των ίδιων των Podemos στο θέμα της ανεξαρτησίας, πάντως, κινείται μάλλον πάνω σε θολή ισορροπία. Η θέση τους είναι ότι στηρίζουν το δικαίωμα των Καταλανών να αποφασίσουν οι ίδιοι για το μέλλον τους, αλλά θα προτιμούσαν να δουν την Καταλονία να παραμένει τμήμα της Ισπανίας. Από την πλευρά τους, οι κέντρο - δεξιοί Ciudadanos έχουν ταχθεί κατηγορηματικά κατά της ανεξαρτησίας της Καταλονίας.
Το τι θα συμβεί από τη Δευτέρα μετά τις εκλογές έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο για τις βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου.
