Μια ανακάλυψη που μπορεί να αλλάξει όσα γνωρίζουμε για τους προγόνους μας έκαναν επιστήμονες στη Νότια Αφρική, προσθέτοντας ένα ακόμη "κλαδί" στο γενεαλογικό δέντρο του ανθρώπινου είδους.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν βαθιά σε μια σπηλιά στη Ν. Αφρική 1.500 απολιθωμένα οστά που ανήκουν σε τουλάχιστον 15 διαφορετικούς σκελετούς, ενός ανθρωποειδούς που ονομάστηκε Homo Naledi και φέρεται να έθαβε τους νεκρούς του, συμπεριφορά η οποία σύμφωνα με τους επιστήμονες έχει συνδεθεί μόνο με τους ανθρώπους.
Ο Homo Naledi (δηλαδή «αστέρας», σύμφωνα με τοπική νοτιοαφρικανική διάλεκτο) μπορεί να αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ των δίποδων πρωτευόντων θηλαστικών και του ανθρώπινου είδους.
Οι μετρήσεις των οστών έδειξαν ότι είναι ένα περίεργο μείγμα χαρακτηριστικών πιθήκου και σύγχρονων χαρακτηριστικών που θυμίζουν άνθρωπο. Ο εγκέφαλος είναι μικροσκοπικός, όπως αυτός ενός γορίλα. Τα δόντια είναι μικρά και απλά. Ο θώρακας πρωτόγονος και μοιάζει με πιθήκου, αλλά τα χέρια είναι πιο εξελιγμένα και έχουν σχήμα που επιτρέπει το χειρισμό βασικών εργαλείων. Τα πόδια και οι αστράγαλοι είναι σχηματισμένα έτσι ώστε να μπορεί να στέκεται όρθιος, αλλά τα δάχτυλα είναι κυρτωμένα, μια ιδιαιτερότητα που συναντάται στους πιθήκους, καθώς περνούν πολύ χρόνο πάνω στα δέντρα.
Μέχρι στιγμής δεν έχει πιστοποιηθεί πότε εμφανίστηκε αυτός ο μακρινός μας πρόγονος, ωστόσο ο Λι Μπέργκερ, παλαιοανθρωπολόγος, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Witwatersrand, στο Γιοχάνεσμπουργκ και επικεφαλής της ομάδας των επιστημόνων, εκτιμά ότι έζησε στην Αφρική έως και 3 εκατ. χρόνια πριν, όπως αναφέρει το BBC και αναμεταδίδει το ethnos.gr.
Σύμφωνα με το CNN, η ιστορία του Homo Naledi άρχισε να ξετυλίγεται το 2013, όταν ένας ερασιτέχνης σπηλαιολόγος και πανεπιστημιακός γεωλόγος παρουσίασε στον Λι Μπέργκερ τμήμα μίας απολιθωμένης γνάθου.
Ο καθηγητής, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, δε συνειδητοποίησε αμέσως τη σπουδαιότητα του ευρήματος που μπορεί να αλλάξει ό,τι μέχρι σήμερα γνωρίζαμε σχετικά με την πρόοδο της ανθρώπινης εξέλιξης.
Η μεγάλη ανακάλυψη έγινε αργότερα σε έναν απομονωμένο θάλαμο στο σπήλαιο Rising Star, έξω από το Γιοχάνεσμπουργκ, όπου εντοπίστηκαν απολιθωμένα οστά από βρέφη, παιδιά, ενήλικες και ηλικιωμένα άτομα.
Πρόκειται για συνολικά 1.500 απολιθώματα, η μεγαλύτερη ποσότητα από ένα συγκεκριμένο είδος ανθρωπιδών που έχει ποτέ αποκαλυφθεί στην Αφρική, το λίκνο της ανθρώπινης εξέλιξης. Ο Μπέργκερ και η ομάδα του, που έκαναν την ανακάλυψη, πιστεύουν ότι ο θάλαμος, που βρίσκεται 30 μέτρα κάτω από το σπήλαιο, το οποίο έχει χαρακτηριστεί Τοποθεσία Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO, υπήρξε νεκροταφείο και ότι ο Homo naledi ίσως χρησιμοποιούσε φωτιά για να φωτίσει το δρόμο.
«Δεν υπάρχει κανενός είδος καταστροφής στα ευρήματα. Δεν μπορούσαμε παρά να καταλήξουμε στο αναπόφευκτο συμπέρασμα ότι ο Homo Naledi τοποθετούσε σκόπιμα τους νεκρούς του στο σκοτεινό θάλαμο. Γιατί το έκανε αυτό, δεν το γνωρίζουμε», ανέφερε ο Λι Μπέργκερ στο CNN, όπως αναμεταδίδει το ethnos.gr.
«Μέχρι την ανεύρεση του "Naledi", θα σας έλεγα ότι αποτελεί ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Η ιδέα της ταφής νεκρών ή η τελετουργική διάθεση των σωμάτων είναι μοναδικά ανθρώπινο», σημειώνει, χαρακτηρίζοντας το εύρημα «σαν να ανοίγεις τον τάφο του Τουταγχαμών», καθώς, όπως λέει, θα μπορούσε να επηρεάσει με τον ίδιο εντυπωσιακό τρόπο το στάδιο αυτό της ιστορίας μας.
Το πρόβλημα της χρονολόγησης
Η πρώτη ανθρώπινη ταφή χρονολογείται περίπου πριν από 100.000 χρόνια, αλλά επειδή η ομάδα του Μπέργκερ δεν έχει ακόμα χρονολογήσει τα απολιθώματα δεν είναι σαφές πόσο σημαντική είναι αυτή η θεωρία τους.
Όπως επισημαίνει η Guardian, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι, χωρίς να είναι γνωστή η ηλικία των οστών, τα ευρήματα μπορεί να μην είναι τόσο σημαντικά: «Αν είναι 2 εκατ. ετών, τότε μπορεί να πρόκειται για πρώιμες νοτιοαφρικανικές εκδοχές του Homo Erectus, ενός είδους από αυτή την περιοχή που είναι ήδη γνωστό. Αν είναι πολύ πιο πρόσφατα, μπορεί να είναι κατάλοιπο είδους που άντεξε στην απομόνωση. Με άλλα λόγια πρόκειται περισσότερο για κάτι αξιοπερίεργο, παρά για κάτι που αλλάζει το παιχνίδι (τουλάχιστον) προς το παρόν» λέει ο William Jungers, ανθρωπολόγος στη σχολή ιατρικής Stony Brook στη Νέα Υόρκη.
Επιπλέον, ο Christoph Zollikofer, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, εφιστά την προσοχή στο πώς θα χρησιμοποιηθούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για να προσδιοριστεί ένα ον ως νέο είδος, αφού συχνά μπορεί να πρόκειται για παραλλαγές σε ατομικό επίπεδο ή σε επίπεδο τοπικού πληθυσμού.
