Χρόνο το χρόνο οι εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη γνωστές ως «Η Βραδιά του Ερευνητή», όσο γίνονταν όλο και πιο δημοφιλείς, μας έφερναν πιο κοντά στον κόσμο της τεχνολογίας και του «αύριο» μέσα από τα επιτεύγματα των επιστημόνων. Εδώ στην Κρήτη τα ερευνητικά Ιδρύματα του νησιού είχαν από τους πλέον βασικούς ρόλους σε αυτές τις εκδηλώσεις, που φέτος έπεσαν και αυτές «θύμα» του κορωνοϊού. Έτσι, όχι απλά μετατέθηκαν από την καθιερωμένη τελευταία Παρασκευή του Σεπτέμβρη, αλλά μετατράπηκαν σε εβδομάδα με τη συνδρομή ηλεκτρονικών μέσων και χωρίς την παρουσία του κοινού.
Παράλληλα φέτος, στη διοργάνωση, το ΙΤΕ μαζί με το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ) συμμετέχουν από κοινού, όντες εταίροι της μοναδικής ελληνικής κοινοπραξίας που επιλέχθηκε, με επικεφαλής το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Οι δράσεις επικεντρώνονται στη νέα πραγματικότητα που ορίζει η πανδημία σε παρουσιάσεις του ερευνητικού έργου μέσα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, μικρά βίντεο των Ινστιτούτων και των Εργαστηρίων που θα είναι διαθέσιμα διαδικτυακά , καθώς και της δυνατότητας ζωντανής σύνδεσης με ερευνητικά εργαστήρια του ΙΤΕ και του ΕΛΜΕΠΑ, όπου ερευνητές θα κάνουν επίδειξη πειραμάτων και θα απαντούν στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων.
Η εφημερίδα «Νέα Κρήτη» συμμετέχει σε αυτή την προσπάθεια φέρνοντας την επιστήμη πιο κοντά στους Κρητικούς, παρουσιάζοντας το πολύπλευρο έργο των επιστημόνων του ΙΤΕ και του ΕΛΜΕΠΑ.
Πρωτοπόρος το ΕΛΜΕΠΑ
Στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ) δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση και την αναβάθμιση της έρευνας, στη σύνδεση της έρευνας με την εκπαίδευση, καθώς και στη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και της παραγόμενης γνώσης στην κοινωνία.
Στα Εργαστήρια των Τμημάτων και των Σχολών του ΕΛΜΕΠΑ, καθώς και στα έξι Ινστιτούτα του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Κέντρου (ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ) διεξάγεται έρευνα σε σύγχρονους επιστημονικούς τομείς, όπως:
* Ενέργεια (συμβατικές και εναλλακτικές μορφές),
* Φωτοβολταϊκά Συστήματα, Αιολικά Συστήματα, Δίκτυα και Μονώσεις Υψηλής Τάσης,
* Νανοϋλικά και Νανοτεχνολογία,
* Γραφένιο και εφαρμογές του για την ανάπτυξη οργανικών φωτοβολταϊκών διατάξεων,
* Οπτοηλεκτρονική,
* Πληροφορική, Πολυμέσα και Τηλεπικοινωνίες,
* Συστήματα Ελέγχου και Ρομποτικής,
* Μηχανολογία Ακριβείας, Αντίστροφη Μηχανική & Εμβιομηχανική,
* Τεχνολογίες laser, Πλάσμα και εφαρμογές,
* Ηλεκτρονική,
* Γεωφυσική και Σεισμολογία,
* Επίσης στην Οπτοακουστική,
* Μουσική Τεχνολογία και Ακουστική,
* Περιβαλλοντική Μηχανική και Τεχνολογία,
* Φυτοπροστασία και Οικοτοξικολογία,
* Βιοτεχνολογία-Γενετικό υλικό για Καλλιέργειες,
* Αμπελουργία - Ελαιοκομία - Αγροοικολογική Παραγωγή.
Οι δράσεις επεκτείνονται σε τομείς όπως:
- Οικονομική και Χρηματοοικονομική Επιστήμη,
- Τουρισμός, Μάρκετινγκ και Επιχειρηματικότητα,
- Κοινωνική Έρευνα και Εργασία,
- Ανθρώπινη Υγεία και Διατροφή.
Τεχνολογίες αιχμής
Το ΕΛΜΕΠΑ επενδύει ιδιαίτερα στην ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής, στην καινοτομία, στη μεταφορά τεχνολογίας στις ΜΜΕ και στον παραγωγικό ιστό της χώρας. Ορισμένες από τις κυριότερες ερευνητικές δραστηριότητες που αφορούν τεχνολογίες αιχμής στο ΕΛΜΕΠΑ, οι οποίες έχουν παράλληλα άμεση σχέση με κύριους πυλώνες ανάπτυξης της οικονομίας και της παραγωγικής δραστηριότητας σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, είναι οι ακόλουθες:
* Ινστιτούτο Αναδυόμενων Τεχνολογιών
- Οργανικά Φωτοβολταϊκά και Διατάξεις: Το Εργαστήριο Νανοϋλικών για Αναδυόμενες Ηλεκτρονικές και Ενεργειακές Διατάξεις (NANO@HMU) του Ινστιτούτου Αναδυόμενων Τεχνολογιών του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ πρωτοπορεί πανευρωπαϊκά την τελευταία δεκαετία στον τομέα των φωτοβολταϊκών διατάξεων 3ης και 4ης γενιάς και των αισθητήρων ενσωματώνοντας δισδιάστατα (2Δ) υλικά γραφενικού τύπου. Το NANO@HMU κατέχει επίσης υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία στην κατασκευή φωτοβολταϊκών διατάξεων και την αξιολόγηση της απόδοσής τους σε συνθήκες περιβάλλοντος. Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Tor Vergata και το Istituto Italiano di Tecnologia, το NANO@HMU κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ απόδοσης Φ/Β διατάξεων μεγάλης κλίμακας βασισμένων σε περοβσκίτες. Ως επιστέγασμα αυτής της ερευνητικής δραστηριότητας, κατασκευάστηκαν για πρώτη φορά στον κόσμο φωτοβολταϊκά πλαίσια περοβσκίτη με βάση το γραφένιο συνολικής επιφάνειας 4,5 τ.μ. και τοποθετήθηκαν στις ειδικές εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκού πάρκου (Solar Farm) του ΕΛΜΕΠΑ, επιτρέποντας τη συνεχή μέτρηση της απόδοσής τους υπό συνθήκες περιβάλλοντος, σε άμεση σύγκριση με τις εμπορικές τεχνολογίες (Si, CdTe, CIGS κ.ά.).
- “Έξυπνα”, πολύ-λειτουργικά υλικά
Στο Εργαστήριο “Κέντρο Τεχνολογίας Υλικών και Φωτονικής” της Σχολής Μηχανικών του ΕΛΜΕΠΑ εστιάζουν στη χρήση απλών, χαμηλού κόστους και φιλικών προς το περιβάλλον τεχνικών, εύκολα προσαρμόσιμων στις βιομηχανικές προδιαγραφές, για την ανάπτυξη νέων πολυ-λειτουργικών υλικών και διατάξεων για ενεργειακές και περιβαλλοντικές τεχνολογικές εφαρμογές, όπως: α) ανάπτυξη νανοσύνθετων πολυμερικών υλικών ή εναιωρημάτων κατάλληλων για ηλεκτρομαγνητική θωράκιση στις συχνότητες των επικοινωνιών σε GHz, β) ανάπτυξη επιστρώσεων ή νανοσύνθετων υλικών κατάλληλων για αντιρρυπαντική και αντιβακτηριακή δράση και γ) ανάπτυξη καινοτόμων ηλεκτροδίων για μπαταρίες ιόντων Li, με βελτιωμένη ηλεκτρική συμπεριφορά και μεγαλύτερο χρόνο ζωής.
Το ΕΛΜΕΠΑ συμμετέχει επίσης στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία Battery2030+ ως Supporting Organization. Πρόκειται για μια ερευνητική πρωτοβουλία από πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εταιρείες στην Ευρώπη, η οποία στοχεύει στην επιτάχυνση των εξελίξεων, με ταυτόχρονη αντιμετώπιση των προκλήσεων, προς ένα μέλλον με μπαταρίες εξαιρετικής ενεργειακής απόδοσης και αντοχής.
- Διαδίκτυο των Πραγμάτων: Εφαρμογές στις “Έξυπνες πόλεις”
Στο Εργαστήριο Πολυμέσων, Δικτύων και Επικοινωνιών του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΛΜΕΠΑ έχει αναπτυχθεί πρότυπη υποδομή παρακολούθησης, ελέγχου και διαχείρισης υποδομών Διαδικτύου των Πραγμάτων (Internet of Things, IoT) με εφαρμογές στις “έξυπνες πόλεις”, όπως για παράδειγμα:
- i) Πιλοτική υποδομή και εφαρμογή για τον “έξυπνο φωτισμό” δημόσιων δρόμων και πάρκων αναψυχής για εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση του αποτυπώματος CO2, με βάση τα εκάστοτε επίπεδα ηλιοφάνειας και ορατότητας,
- ii) Πιλοτική εφαρμογή για τη διαχείριση θέσεων στάθμευσης με δυνατότητες προ-κράτησης, χρονοχρέωσης, κ.τ.λ., σε ανοιχτούς δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους.
Εύκαμπτη φωτοβολταϊκή διάταξη.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΛΕΪΖΕΡ
Με το ισχυρότερο σύστημα παλμών λέιζερ στην Ελλάδα
Στο Ινστιτούτο Φυσικής Πλάσματος και Laser (IPPL) του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ διεξάγεται έρευνα στους τομείς της φυσικής και τεχνολογίας πλάσματος που παράγεται τόσο από πολύ ισχυρά laser όσο και από ισχυρούς παλμούς ρεύματος, της φυσικής και της τεχνολογίας δευτερογενών πηγών φωτονικής και σωματιδιακής ακτινοβολίας παραγόμενων από υπερ-ισχυρούς παλμούς λέιζερ, καθώς και της μη-γραμμικής και σχετικιστικής οπτικής και της ανάπτυξης διαγνωστικών τεχνικών για το πλάσμα και τα υλικά με χρήση λέιζερ. Η έρευνα αυτή βρίσκει σημαντικές εφαρμογές στην προσπάθεια για την παραγωγή ενέργειας από σύντηξη πυρήνων, στη διάγνωση υλικών και πλάσματος, στις βιοϊατρικές εφαρμογές με χρήση δεσμών σχετικιστικών ηλεκτρονίων, ιόντων, νετρονίων και σημειακών ή σύμφωνων ακτίνων Χ με εκπληκτικές απεικονιστικές δυνατότητες. Στο IPPL είναι εγκατεστημένο το ισχυρότερο σύστημα παλμών λέιζερ στην Ελλάδα, ισχύος 50 τρισεκατομμυρίων Watts, ενώ το Ινστιτούτο είναι σημείο πρόσβασης της εθνικής ερευνητικής υποδομής για τα laser στη Ελλάδα (HELLAS-CH).
Το υπέρ-ισχυρό (45TW) σύστημα laser του Ινστιτούτου Φυσικής Πλάσματος και Laser του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. Ο κάθε παλμός του έχει ισχύ όση έχουν μαζί 450 δισεκατομμύρια λαμπτήρας των 100 W που χρησιμοποιούμε για τον φωτισμό των σπιτιών μας. Ο κάθε παλμός του διαρκεί στον χρόνο 25 τετράκις εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου,
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΓΕΩΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ
Δίκτυο σεισμολογικών σταθμών υψηλής τεχνολογίας
Το Ινστιτούτο Φυσικής Εσωτερικού της Γης και Γεωκαταστροφών του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ και η Έδρα UNESCO “Solid Earth Physics & Geohazards Risk Reduction” έχουν αναπτύξει και λειτουργούν σεισμολογικό δίκτυο, καλύπτοντας τον σεισμολογικά ευαίσθητο χώρο στο μέτωπο του ελληνικού τόξου. Παράλληλα, έχουν εγκαταστήσει στην πόλη των Χανίων ένα πειραματικό δίκτυο επιταχυνσιογράφων, το οποίο έχει τη δυνατότητα να συμβάλλει στην ταχύτερη ανταπόκριση των αρμόδιων Αρχών, στη βελτίωση της αντισεισμικής προστασίας και τη σωστή ενημέρωση του πολίτη. Το δίκτυο σεισμολογικών σταθμών υψηλής τεχνολογίας του Ινστιτούτου Φυσικής Εσωτερικού της Γης και Γεωκαταστροφών του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ, στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης και του Νότιου Αιγαίου, αποτελεί τμήμα της εθνικής σεισμολογικής υποδομής HELPOS, ενώ το Ινστιτούτο είναι μέλος του Ενιαίου Εθνικού Σεισμολογικού Δικτύου.
* Ινστιτούτο Αγροδιατροφής και Επιστημών Ζωής
Στο Εργαστήριο Βιολογικών και Βιοτεχνολογικών Εφαρμογών του Τμήματος Γεωπονίας και του Ινστιτούτου Αγροδιατροφής και Επιστημών Ζωής του ΠΕΚ-ΕΛΜΕΠΑ έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι και πρωτόκολλα για τη μεταφορά των βιοσυνθετικών μονοπατιών χημικών ενώσεων με ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή δράση από τα φυτά ή/και τους μικροοργανισμούς όπου παράγονται (π.χ. ρεσβερατρόλη στα φυτά του αμπελιού, υδροξυτυροσόλη στους καρπούς και τα φύλλα της ελιάς κ.ά.), σε εργαστηριακά στελέχη μικροοργανισμών, μετατρέποντάς τα σε βιολογικά εργοστάσια παραγωγής. Οι απομονωμένες ενώσεις μπορούν στη συνέχεια να βρουν εφαρμογές στη βιομηχανία αγροχημικών, καλλυντικών και τροφίμων. Παράλληλα, στο Εργαστήριο Βιολογικών και Βιοτεχνολογικών Εφαρμογών υπάρχει έντονη δραστηριότητα για την απομόνωση και τη βελτίωση γηγενών (κρητικών) οινοποιητικών ζυμών. Η βελτίωση θα επιτευχθεί με τη γενετική τροποποίηση επιλεγμένων ζυμών απομονωμένων από αμπελώνες που καλλιεργούνται βιολογικά εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Δράσεις κυκλικής οικονομίας
Στο ΕΛΜΕΠΑ έχουν, επίσης, αναπτυχθεί καινοτόμες δραστηριότητες στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, που αποτελεί μια από τις σημαντικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιο συγκεκριμένα, το Εργαστήριο Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής του Τμήματος Γεωπονίας του ΕΛΜΕΠΑ, σε συνεργασία με άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, έχει αναπτύξει τεχνολογία που αφορά στην παραγωγή πολυγαλακτικού οξέος (PLA), ενός από τα βασικά συστατικά των λεγόμενων “κομποστοποιήσιμων βιοπλαστικών”, από υπολείμματα τροφίμων ξενοδοχειακών μονάδων και εστιατορίων. Σημειώνεται ότι τα κομποστοποιήσιμα βιοπλαστικά αναμένεται να έχουν σημαντική ζήτηση, καθώς από τον Ιούλιο του 2021 πρόκειται να ξεκινήσει η απαγόρευση της εμπορίας πλαστικών μιας χρήσης σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα.
- Αξιοποίηση αγροτικών παραπροϊόντων και οργανικών αποβλήτων
Στα πλαίσια της βιο-κυκλικής οικονομίας και της αξιοποίησης αγροτικών παραπροϊόντων και οργανικών αποβλήτων, έχει επίσης αναπτυχθεί από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών του Τμήματος Ηλεκτρονικών Μηχανικών του ΕΛΜΕΠΑ τεχνολογία θερμοχημικής μετατροπής αυτών για την παραγωγή καινοτόμων υλικών (βιο-εξανθρακωμάτων - biochars) με πολλαπλές εφαρμογές. Ενδεικτικά, βιομάζες που αξιοποιούνται για την παραγωγή βιο-εξανθρακωμάτων είναι τα κλαδέματα δέντρων και συγκεκριμένα της ελιάς και πορτοκαλιάς που έχουν έντονη παρουσία στην Κρήτη. Τα βιο-εξανθρακώματα χρησιμοποιούνται ως βιολογικά εδαφοβελτιωτικά υλικά και ως προσροφητικά μέσα ρύπων για απορρύπανση εδαφών και υγρών βιομηχανικών αποβλήτων. Μέσω της παραγωγής και χρήσης βιο-εξανθρακωμάτων αποφεύγεται η ανοικτή καύση αγροτικών υπολειμμάτων, με αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων, ενώ μειώνεται η χρήση χημικών λιπασμάτων και κατ' επέκταση η επιβάρυνση των καλλιεργειών και του περιβάλλοντος.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ BIG DATA
Ινστιτούτο Οικονομικής Ανάλυσης, Επιχειρηματικότητας και Τουρισμού
Τέλος, στο Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Επιχειρηματικής Ευφυΐας του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΕΛΜΕΠΑ έχουν αναπτυχθεί τεχνολογίες επιχειρηματικής ευφυΐας, οι οποίες μπορούν να διαχειριστούν διαδικτυακά δεδομένα μεγάλου όγκου (big data) και επιτρέπουν τον εντοπισμό και την ανάπτυξη νέων ευκαιριών σε επιχειρήσεις και οργανισμούς. Οι τεχνολογίες επιχειρηματικής ευφυΐας που έχουν αναπτυχθεί συμπεριλαμβάνουν την ανάλυση δεδομένων, η οποία είναι μια διαδικασία επισκόπησης, καθαρισμού, μετασχηματισμού και μοντελοποίησης των δεδομένων, με στόχο την ανακάλυψη χρήσιμων πληροφοριών, προτείνοντας συμπεράσματα, υποστηρίζοντας τη λήψη αποφάσεων και την ανακάλυψη της γνώσης με σκοπό την πρόβλεψη.
Διαβάστε ΕΔΩ όλες τις ειδήσεις για τον κορωνοϊό.
