Mια ακόμα εφιαλτική μέρα στη δουλειά τελείωσε και σας βρίσκει στα όριά σας καθώς γυρίζετε σπίτι. Το κεφάλι σας κοντεύει να σπάσει, τα νεύρα σας έχουν διαλύσει και το μόνο που θέλετε είναι να κάνετε μια νοερή διαγραφή όλων όσων κλόνισαν την ψυχική σας ισορροπία και να χαλαρώσετε. Κανένα πρόβλημα... Το ΙΤΕ δουλεύει για σας και σας έχει βρει μια λύση.
Εσείς δεν έχετε παρά να φοράτε το βραχιόλι Empatica-Ε4, το οποίο θα ολοκληρώσει μια ανάλυση της κατάστασής σας, συγκρίνοντάς τη με το προφίλ σας, θα “βαθμολογήσει” το στρες σας και αφού το επιβεβαιώσετε, θα δώσει “εντολή” στο “έξυπνο σπίτι” σας να αναλάβει δράση. Θα σας προτείνει μάλιστα ένα από τα διαθέσιμα προγράμματα χαλάρωσης, όπως π.χ. η εμβύθιση σε ένα περιβάλλον κοντά στη φύση, και εσείς το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να βολευτείτε στο καθιστικό σας και να αφήσετε το σύστημα CaLmi να χειριστεί τη δύσκολη κατάσταση. Και το ακόμα πιο ενδιαφέρον; Υποψιάζεστε ότι σας περιμένει μια εξίσου εφιαλτική μέρα την επομένη με πιεσμένο πρόγραμμα, συναντήσεις, επαφές, γκρίνια και πίεση; Το “έξυπνο καθιστικό” θα οργανώσει την... “προπόνησή” σας για το προσεχές απαιτητικό 24ωρο, ώστε να μπορέσετε να αντεπεξέλθετε με τον πιο ανώδυνο δυνατό τρόπο.
Όχι, δε διαβάσατε μια περιγραφή από κάποια ταινία επιστημονικής φαντασίας, ούτε ένα κεφάλαιο από κάποιο σχετικό βιβλίο, αλλά μια συνοπτική παρουσίαση ενός από τα πολλά υποσχόμενα πρωτοποριακά συστήματα που ετοιμάζουν για το πολύ κοντινό αύριο, σήμερα, το Εργαστήριο Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή και το Πρόγραμμα Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Το CaLmi, όπως είναι το όνομά του, θα προσφέρει για σας αυτό που έχετε ανάγκη, παρέχοντάς σας όχι απλά αυτόματες προτάσεις χαλάρωσης, αλλά εξατομικευμένες ανάλογα την περίσταση και το δικό σας επίπεδο στρες, αφού η διακύμανσή του παρακολουθείται από το “έξυπνο βραχιόλι” του συστήματος.
Καλώς ήρθατε στο κοντινό μέλλον, το οποίο αυτή τη φορά “αγγίζει” ένα θέμα κορυφαίας σημασίας για όλους μας, μιας που το στρες αποτελεί πια αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητάς μας. Και όλα αυτά μέσα από τις τεχνολογίες διάχυτης νοημοσύνης, που δημιουργούν ένα έξυπνο περιβάλλον, το οποίο, όπως μας εξήγησε ο επικεφαλής του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή και του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης, καθηγητής Κωνσταντίνος Στεφανίδης, «ενσωματώνει πληθώρα υπηρεσιών διαδικτύου και τεχνολογικά επαυξημένων φυσικών αντικειμένων που μπορούν να “αισθάνονται”, να επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν δεδομένα, να “σκέφτονται” και να συνεργάζονται, δημιουργώντας έτσι ένα πολυδιάστατο “ευφυές” υπολογιστικό τοπίο, στο οποίο οι καθημερινές δραστηριότητες υποστηρίζονται μέσω της διαρκούς συνέργειας των ανθρώπων με τον περιβάλλοντα χώρο».
Η λειτουργία του CaLmi
Πώς δουλεύει όμως το σύστημα; Όπως μας εξηγεί ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ δρ. Αστέριος Λεωνίδης, «το σύστημα CaLmi αξιοποιεί δεδομένα που προέρχονται από τη φορητή συσκευή/βραχιόλι Empatica-E4, η οποία συλλέγει βιοσήματα, όπως καρδιακή συχνότητα, ηλεκτροδερμική δραστηριότητα και θερμοκρασία δέρματος».
Τα δεδομένα αυτών των βιοσημάτων συνδυάζονται με εκείνα που περιλαμβάνονται στο προφίλ του συγκεκριμένου ατόμου, καθώς και στο γενικότερο πλαίσιο χρήσης, το οποίο έχει αποθηκεύσει πληροφορίες όπως οι καθημερινές υποχρεώσεις, η διατροφή μέσω της ποσότητας για παράδειγμα της καφεΐνης που κατανάλωσε, τη σωματική άσκηση που πραγματοποίησε πρόσφατα έως τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου του. Αναλύοντας όλα αυτά τα δεδομένα- “κλειδιά”, το σύστημα μπορεί να “καταλάβει” αν ο χρήστης είναι στρεσαρισμένος και πόσο. Αφού αυτά τα δεδομένα επαληθευτούν από το άτομο που χρησιμοποιεί το σύστημα, το CaLmi προτείνει αυτόματα την έναρξη ενός από τα προσφερόμενα προγράμματα χαλάρωσης. Πρακτικά, όπως σημειώνει ο δρ. Λεωνίδης, «το CaLmi παρέχει πολυ-αισθητηριακά προγράμματα χαλάρωσης, καθώς εκμεταλλεύεται πλήρως τις υποδομές ενός περιβάλλοντος Διάχυτης Νοημοσύνης, ώστε να ενεργοποιήσει διαφορετικές αισθήσεις του ατόμου και να το βοηθήσει να μειώσει γρήγορα και αποτελεσματικά τα επίπεδα του στρες του».
Το σύστημα, το οποίο συνεχώς εξελίσσεται, ενσωματώνει προς το παρόν τέσσερις τεχνικές χαλάρωσης που διεγείρουν διαφορετικές αισθήσεις κατά περίπτωση. Μία από τις πιο σύνθετες και αποτελεσματικές τεχνικές χαλάρωσης, που προκάλεσε αίσθηση όταν παρουσιάστηκε στο κοινό κατά την πρόσφατη Βραδιά Ερευνητή στο ΙΤΕ, είναι η τεχνική “Έκθεση στη Φύση”, η οποία καλεί τον χρήστη να ξεφύγει από την οδυνηρή καθημερινότητα και να χαλαρώσει κοντά στη φύση, βάζοντας το μυαλό του να φανταστεί και το κορμί του να νιώσει την οραματική αυτή εμπειρία, ότι βρίσκεται κάπου στην εξοχή, παρατηρώντας τα χρώματα των φυτών και των λουλουδιών, τις μυρωδιές και τους ήχους από νερά, πουλιά, άνεμο και οτιδήποτε επιδρά θετικά σε επαφή με τη φύση. Και αυτή η εμπειρία υπόσχεται να είναι άκρως χαλαρωτική, γιατί εμπλέκει τις περισσότερες αισθήσεις. Αρχικά την όραση. Μέσω της προβολής βίντεο ενός καταρράκτη σε δάσος, στον κεντρικό τοίχο ενός δωματίου, και της κατάλληλης προσαρμογής του χρώματος και της έντασης του φωτισμού του δωματίου, διεγείρονται τα οπτικά νεύρα που ταξιδεύουν σε αυτόν τον ονειρικό κόσμο της γαλήνης, την οποία μόνο η φύση μπορεί να προσφέρει τόσο αποτελεσματικά. Και η συνέχεια είναι εξίσου απολαυστική. Μέσω των ηχείων ενός δωματίου αναπαράγονται ρεαλιστικοί ήχοι του δάσους που διεγείρουν την ακοή, ενώ μέσω της διάχυσης αρώματος λεβάντας από τη συσκευή αρωματοθεραπείας διεγείρεται η αίσθηση της οσμής. Και έτσι εσείς το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να αφεθείτε και να βυθιστείτε σε αυτό το χαλαρωτικό περιβάλλον, νιώθοντας σαν να έχετε κλείσει την πόρτα της καθημερινότητας και δραπετεύσει σε ένα γαλήνιο ποθητό μέρος.
Το εξαιρετικά σημαντικό είναι ότι, σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος του συστήματος CaLmi βρίσκεται ανά πάσα στιγμή στα χέρια του χρήστη, ο οποίος μέσω κατάλληλων γραφικών εφαρμογών μπορεί να διακόψει το πρόγραμμα ή να τροποποιήσει κατά βούληση τις διάφορες παραμέτρους του, με ποικίλους τρόπους, είτε αυτοί είναι φωνητικές εντολές, είτε κάποια έξυπνη συσκευή όπως τηλέφωνο ή tablet. Επιπλέον, ο χρήστης όποτε το επιθυμεί μπορεί να επιλέξει να ξεκινήσει, με δική του πρωτοβουλία, κάποιο από τα διαθέσιμα προγράμματα χαλάρωσης, ή ακόμα και να ανατρέξει στο πλήρες ιστορικό των μετρήσεων του στρες του και σε σχετικές συμβουλές ευεξίας, όπως προτροπές για έγκαιρη προετοιμασία για μια επικείμενη “δύσκολη” ημέρα στη δουλειά ή για αναζήτηση συμβουλής από ειδικούς σε περίπτωση εντοπισμού πιθανού χρόνιου άγχους.
Με... αποδείξεις
Αν δεν έχετε ακόμα πειστεί, υπάρχουν τα πρώτα πειραματικά αποτελέσματα, τα οποία δείχνουν πολύ θετικά. Όπως μας εξηγεί η δρ. Μαργκερίτα Αντόνα, κύρια ερευνήτρια του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ, «η μελέτη που εκτελέσαμε αποδεικνύει ότι η πραγματοποίηση ενός προγράμματος χαλάρωσης είναι πιο αποτελεσματική όταν το πρόγραμμα παρουσιάζεται με διάχυτο τρόπο στο “έξυπνο” περιβάλλον, και δεν περιορίζεται σε παρουσίαση με χρήση εφαρμογών σε smartphone ή tablet».
Τα πρώτα πειραματικά αποτελέσματα της χρήσης του CaLmi έχουν ήδη δημοσιευτεί σε επιστημονικά συνέδρια, όπως μας εξήγησε ο κ. Κώστας Στεφανίδης, ο οποίος ανοίγει ένα παράθυρο στο αύριο, μιλώντας για τις μελλοντικές επεκτάσεις του συστήματος.
«Η ερευνητική ομάδα επεξεργάζεται σενάρια ενσωμάτωσης επιπλέον πηγών δεδομένων για ενίσχυση της ακρίβειας στη μέτρηση του στρες, υποστήριξης πολλαπλών συμμετεχόντων για οικογενειακή ή ομαδική χρήση και παροχή δυνατοτήτων δημιουργίας εξατομικευμένων προγραμμάτων από ειδικούς που ασχολούνται με αυτόν τον τομέα».
Ένα από τα πλεονεκτήματα του CaLmi είναι ότι αξιοποιεί την τεχνολογία του “έξυπνου σπιτιού” που “χτίζεται” από το Εργαστήριο Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή και του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής, επιτρέποντάς μας να καταπολεμούμε το στρες σε καθημερινή βάση απλά με το να καθόμαστε στον καναπέ μας. Με αυτόν τον τρόπο, το CaLmi μπορεί να αποδειχτεί πολύτιμο καθώς, όπως σημειώνει η δρ. Μαργκερίτα Αντόνα, επιστημονικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει το προφανές, ότι «στη σύγχρονη εποχή με τους γρήγορους και απαιτητικούς ρυθμούς ζωής, όλο και περισσότεροι άνθρωποι υποφέρουν από προβλήματα που σχετίζονται με το στρες. Γι’ αυτό πολλοί ερευνητές έχουν προσπαθήσει κατά καιρούς να προσδιορίσουν τρόπους με τους οποίους να μπορούν να παρακολουθούν τα επίπεδα του στρες των ατόμων και να προτείνουν τεχνικές για την αντιμετώπισή του».
Στα πλαίσια αυτά, «τα “έξυπνα” περιβάλλοντα και οι εξατομικευμένες υπηρεσίες που αυτά προσφέρουν μπορούν να βελτιώσουν διάφορες σημαντικές πτυχές της καθημερινής ζωής όλων μας, με το στρες να είναι μία από αυτές». Η τεχνολογία υπάρχει και το ΙΤΕ αποδεικνύει στην πράξη ότι μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους.
Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Στεφανίδης, «οι βασικές τεχνολογίες για τη δημιουργία τέτοιων περιβαλλόντων, όπως είναι οι “έξυπνες” συνδεδεμένες συσκευές (π.χ. ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, ρολόγια, κάμερες ασφαλείας, smartphones, tablets, τηλεοράσεις, ηχεία) και τα εξελιγμένα δίκτυα (π.χ. 5G, VDSL, Wi-Fi 6), είναι ήδη διαθέσιμες στο ευρύ κοινό και συνεπώς μπορούν σήμερα να αξιοποιηθούν κατάλληλα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής».
Στα πλαίσια αυτά, «οι τεχνολογίες Διάχυτης Νοημοσύνης βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στο προσκήνιο, έχοντας ως πρωταρχικό τους στόχο να αναγνωρίζουν τις ανάγκες των ανθρώπων που ζουν και κινούνται μέσα σε ένα περιβάλλον και να αντιδρούν κατάλληλα για να τις ικανοποιήσουν», καταλήγει ο κ. Στεφανίδης.
ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Μια πόρτα στο αύριο από το Ινστιτούτο Πληροφορικής
Το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ έχει συστήσει, από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, το Πρόγραμμα Διάχυτης Νοημοσύνης, το οποίο στοχεύει, μέσω διεπιστημονικής έρευνας, στην ανάπτυξη καινοτόμων ανθρωποκεντρικών τεχνολογιών αιχμής και στη μελέτη των επιπτώσεών τους, τόσο στο άτομο, όσο και στην κοινωνία στο σύνολό της. Στο πλαίσιο του Προγράμματος αυτού, που βρίσκει εφαρμογή σε πολλούς τομείς, όπως η εκπαίδευση, η υγεία, η εργασία, η τέχνη και ο πολιτισμός, το εμπόριο, η διαφήμιση, κ.ά., συνδυάζεται η ψυχαγωγία με την πληροφόρηση, τη μάθηση και την παραγωγικότητα, ενώ υποστηρίζεται ποικιλοτρόπως η αλληλεπίδραση με απλό και ιδιαίτερα φιλικό τρόπο.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Στεφανίδης, «περισσότερα από 150 διαδραστικά συστήματα του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ έχουν ήδη εγκατασταθεί σε πέντε χώρες».
Ταυτόχρονα, έντονο είναι το ενδιαφέρον του κοινού, όπου και αν έχουν παρουσιαστεί αντίστοιχες καινοτόμες εφαρμογές.
Η ταυτότητα του CaLmi
Σημειώνεται ότι το σύστημα CaLmi αναπτύχθηκε από μια διεπιστημονική επιστημονική ομάδα, στο πλαίσιο του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ, η οποία αποτελείται από τους Κ. Στεφανίδη, Μ. Αντόνα, Α. Λεωνίδη, Ε. Συκιανάκη, Μ. Κορόζη, Δ. Ιωαννίδη, Ε. Σταματάκη, Θ. Ευδαίμων, Δ. Αραμπατζή, Σ. Παπαρούλη και Θ. Τουτζουτζή, ενώ αποτέλεσε το αντικείμενο της μεταπτυχιακής εργασίας της φοιτήτριας Ειρήνης Συκιανάκη στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης.
