Ο ψηφιακός κόσμος είναι μια πραγματικότητα και επηρεάζει άμεσα τις κοινωνικές μας σχέσεις, τον περίγυρό μας αλλά και τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι κατανοούμε την ιδιωτική μας ζωή. Ο άνθρωπος πλέον δεν αυτοπροσδιορίζεται από τις καθημερινές του συναναστροφές και τον ιδιωτικό τρόπο ζωής και δράσης του. Δεν καλλιεργεί το “εγώ” του μέσα από την κοινωνική διάδραση, αλλά μέσα από μια ψηφιακή αναπαράσταση, η οποία διαφέρει από την πραγματικότητα.
Στο πλαίσιο αυτό τίθενται πρακτικά ζητήματα και ζητήματα σεβασμού που αφορούν την έννοια της αυτονομίας του προσώπου, η οποία συνιστά την ηθική πηγή της αξιοπρέπειας. Ουσιαστικά, μιλάμε για την ανάγκη θωρακισμού και προστασίας μιας νέας μορφής δικαιωμάτων, των ψηφιακών δικαιωμάτων...
Την αναγκαιότητα προστασίας και σεβασμού των ψηφιακών δικαιωμάτων υποστήριξε μέσω της εφημερίδας “Νέα Κρήτη” η κ. Ελπίδα Βαμβακά, η οποία είναι δικηγόρος και πρόεδρος της Ηomo Digitalis.
H κ. Βαμβακά μίλησε για τον καθολικό και παγκοσμιοποιημένο χαρακτήρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αναμφισβήτητα, τα ψηφιακά δικαιώματα είναι μια εκσυγχρονισμένη εκδοχή των παραδοσιακών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Βαμβακά, «τα ψηφιακά δικαιώματα είναι ένα θέμα που είναι παγκόσμιο και πανανθρώπινο, το οποίο δε γνωρίζει σύνορα. Αφορά οποιονδήποτε άνθρωπο που συνδέεται στο διαδίκτυο. Όταν λοιπόν συνειδητοποιήσαμε την έλλειψη ύπαρξης μιας τέτοιας οργάνωσης με σκοπό την προώθηση και την προστασία των ψηφιακών δικαιωμάτων στη χώρα μας, καθώς και την ολοένα αυξανόμενη σημασία την οποία τα εν λόγω δικαιώματα λαμβάνουν σε επίπεδο ΟΗΕ, Ευρωπαϊκής Ένωσης και Συμβουλίου της Ευρώπης, εμείς, έξι νέοι - ανάμεσά τους και εγώ - θεωρήσαμε αναγκαία τη δημιουργία μιας οργάνωσης που θα προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο. Έτσι δημιουργήθηκε η Ηomo Digitalis. Τα ψηφιακά δικαιώματα δεν είναι τίποτε άλλο από τα ήδη κατοχυρωμένα δικαιώματα που έχουμε και προβλέπονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε διεθνές, ευρωπαϊκό επίπεδο και στο Σύνταγμα της Ελλάδας. Πολύ συχνά, όλοι μας μπαίνουμε στο διαδίκτυο, ενημερωνόμαστε από αυτό, αλλά δε γνωρίζουμε τι δικαιώματα έχουμε και συγκεκριμένα δε γνωρίζουμε από πού ξεκινούν και πού τελειώνουν τα δικαιώματά μας. Δε γνωρίζει ο μέσος πολίτης στην Ελλάδα πως τα προσωπικά του δεδομένα για παράδειγμα στο διαδίκτυο συλλέγονται και επεξεργάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε εντέλει οι κινήσεις του διαδικτυακά να καταγράφονται και να μπορούν να δείξουν πράγματα για την προσωπικότητά του, την ιδιωτική του ζωή και τις καταναλωτικές του προτιμήσεις».
Συνεχίζοντας η κ. Βαμβακά τόνισε πως «ένα πολύ σημαντικό κομμάτι για εμάς είναι τα παιδιά τα οποία χρησιμοποιούν ευρέως το διαδίκτυο και το οποίο οι γονείς το αντιμετωπίζουν ως κάτι κακό. Εμείς το αντιμετωπίζουμε ως κάτι θετικό, καθώς τα παιδιά από μικρές ηλικίες έχουν επαφή με την τεχνολογία. Αυτό που δε γίνεται σωστά είναι η ενημέρωσή τους. Πριν λίγο καιρό, το υπουργείο ήρθε και κήρυξε την απαγόρευση των κινητών. Αυτό αποτυπώνεται σαν κάτι κακό. Η ενημέρωση είναι ο πρώτος στόχος της Ηomo Digitalis και δεύτερον οργανώνουμε πολλές δράσεις ως προς τα ψηφιακά μας δικαιώματα».
Εύλογα βγαίνει το συμπέρασμα πως τα ψηφιακά δικαιώματα είναι ένα ζήτημα που δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο τα σύγχρονα έθνη-κράτη. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την είσοδο στην ψηφιακή εποχή, πέρα από τον πραγματικό κόσμο, δημιουργήθηκε ένας νέος, παράλληλος, ψηφιακός κόσμος.
Δικαιώματα που μπορεί να θιχτούν από τις νέες τεχνολογίες είναι: το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία της πληροφόρησης, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία - υλική και πνευματική - το δικαίωμα στη μη διακριτική μεταχείριση και την απαγόρευση των διακρίσεων, και τα δικαιώματα του παιδιού, μιας ιδιαίτερα ευάλωτης κοινωνικής ομάδας η οποία χαίρει ειδικής προστασίας.
Όσον αφορά το επίπεδο ενημέρωσης του Έλληνα, η κ. Βαμβακά αναφέρει: «Οι Έλληνες δεν είμαστε δυστυχώς ακόμα επαρκώς ενημερωμένοι σχετικά με αυτά τα θέματα. Το επίπεδο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε άλλες χώρες είναι σημαντικά υψηλότερο. Δεν αντιλαμβανόμαστε επαρκώς την έκταση και τον τρόπο με τον οποίο τα προσωπικά μας δεδομένα συλλέγονται και επεξεργάζονται. Στην Ελλάδα, 6 στους 10 Έλληνες χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, σύμφωνα με έρευνα της Eurostat. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι 8 στους 10. Μπορεί να είμαστε κάτω του μέσου όρου στην Ευρώπη, όμως χρησιμοποιούμε πολύ το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο μπαίνει καθημερινά στη ζωή μας όλο και περισσότερο. Πιστεύω, μάλιστα, ότι θα ευαισθητοποιηθούμε γύρω από αυτά, θα ενημερωθούμε γύρω από αυτά και θα φτάσουμε το επίπεδο της Ευρώπης πολύ σύντομα».
Εκτός αυτού παρατηρούμε τη σχέση εξάρτησης που αναπτύσσει η νέα γενιά με τα social media, δίχως να γνωρίζει επακριβώς τους προαναφερθέντες κινδύνους που τα τελευταία επιφυλάσσουν. Δημιουργείται κατά αυτόν τον τρόπο μια γενιά πολιτών-χρηστών-καταναλωτών που εθίζεται σε υπηρεσίες μεγάλων εταιρειών, χωρίς να γνωρίζει επακριβώς τα δικαιώματά της.
Οι δράσεις της Ηοmo Digitalis
Σε αυτόν το διαρκώς εξελισσόμενο και αρκετά πολύπλοκο κόσμο, η Ηomo Digitalis αποτελεί την πρώτη και μοναδική ΜΚΟ στην Ελλάδα η οποία έχει ως επίκεντρο της δράσης της την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στη χώρα μας, με σκοπό να αγωνιστεί και να διασφαλίσει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους στον ψηφιακό κόσμο, όταν αυτά αμφισβητούνται ή κινδυνεύουν από ενέργειες δημοσίων οργάνων, ιδιωτών ή ιδιωτικών οργανισμών. Στο εξωτερικό, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στη Βόρεια και στη Λατινική Αμερική, υπάρχουν εδώ και χρόνια οργανώσεις με παρόμοιους σκοπούς. Στην προσπάθειά αυτή, η ομάδα της Homo Digitalis συνεργάζεται με εξαιρετικούς Έλληνες και ξένους επιστήμονες με εξειδίκευση στον τομέα του Δικαίου, των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και της Τεχνητής Νοημοσύνης, των Κοινωνικών Επιστημών, της Φιλοσοφίας, και της Ψυχολογίας. Στόχος της Homo Digitalis είναι η διεπιστημονική προσέγγιση των ψηφιακών δικαιωμάτων.
Μερικές δράσεις είναι:
- H διεξαγωγή ενημερωτικών ημερίδων σε συνεργασία με άλλους φορείς, με συναφές αντικείμενο και άλλες ενέργειες που θα μας φέρουν σε επαφή με όσο περισσότερο κόσμο είναι δυνατό, όπως παρουσιάσεις και ομιλίες σε σχολεία.
- Η στελέχωση της ομάδας από νομικούς που επιτρέπει να αναλάβουν την υποστήριξη υποθέσεων, τόσο ενώπιον των αρμόδιων ανεξάρτητων Αρχών, όσο και ενώπιον των δικαστηρίων, για υποθέσεις οι οποίες θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην απόλαυση των ψηφιακών δικαιωμάτων από το ευρύ κοινωνικό σύνολο.
III. Είναι στο πλευρό του Έλληνα νομοθέτη, για να τον βοηθήσουν να αποκτήσει μια διεπιστημονική προσέγγιση σχετικά με τα δικαιώματα αυτά, με σκοπό τη βέλτιστη δυνατή προστασία από τον νόμο.
Τέλος, η κ. Βαμβακά προσκάλεσε την τοπική κοινωνία, τον καθένα από εμάς να εγγραφεί και να γίνει μέλος της οργάνωσης.
