Μέρες δόξας ζει τους τελευταίους μήνες το «κοινό κουνούπι» (Culex pipiens) χάρη στον ήπιο χειμώνα που προηγήθηκε και τις ανοιξιάτικες μπόρες που σημειώνονται τις τελευταίες εβδομάδες.
«Τα φετινά αποτελέσματα της εντομολογικής έρευνας έδειξαν έντονη, για την εποχή, χειμερινή δραστηριότητα του είδους Culex pipiens σε αρκετές περιοχές του λεκανοπεδίου Αττικής», εξηγεί στην «Κ» ο δρ Αντώνιος Μιχαηλάκης, Προϊστάμενος Εργαστηρίου Εντόμων & Παρασίτων Υγειονομικής Σημασίας στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, το οποίο σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής υλοποιούν το πρόγραμμα «Καταγραφή της παρουσίας και της εποχικής διακύμανσης των κουνουπιών» με ένα εκτεταμένο σύστημα «παγίδων».
«Σε συνδυασμό με τις ευνοϊκές συνθήκες που επικρατούν την παρούσα περίοδο (βροχές και κανονική για την εποχή θερμοκρασία) καταμετρώνται πολλοί αυξημένοι πληθυσμοί του κοινού κουνουπιού», προσθέτει ο ίδιος, επιβεβαιώνοντας την αίσθηση ότι τα κουνούπια στην Ελλάδα δεν μας εγκαταλείπουν ποτέ. «Αποτελεί μια ισχυρή ένδειξη ότι η κλιματική αλλαγή έχει ήδη ξεκινήσει», τονίζει ο δρ Μιχαηλάκης.
«Η καλοκαιρία παρέτεινε και την παρουσία του κουνουπιού “τίγρη”», σημειώνει ο ίδιος, «όλα τα προηγούμενα χρόνια η δραστηριότητα του “τίγρη” ολοκληρωνόταν στα τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου. Φέτος όμως παρέμεινε δραστήριος έως τα τέλη Ιανουαρίου. Από τότε έως και τα τέλη Μαρτίου ήταν ανενεργός και ενεργοποιήθηκε εκ νέου αρχές Απριλίου». Επισημαίνεται ότι το κοινό κουνούπι δραστηριοποιείται μόνο τη νύχτα, ενώ την ημέρα επιτίθεται ο «τίγρης».
Ένα τρίτο γένος κουνουπιών που ενδημεί στη χώρα μας τη δεδομένη στιγμή είναι τα ανωφελή κουνούπια (Anopheles), τα οποία δραστηριοποιούνται το σούρουπο ή το βράδυ και όταν έχει μολυνθεί δύναται να γίνει διαβιβαστής της ελονοσίας. «Βάσει των πληροφοριών που έχουμε από τις παγίδες, το 2021 και 2022 καταγράφηκαν σε περιοχές της Ανατολικής Αττικής, όπως τη Λούτσα, τον Μαραθώνα, το Πόρτο Ράφτη και την Ελευσίνα, επειδή υπάρχουν έλη», διευκρινίζει ο ίδιος, «όμως η κατάσταση είναι υπό απόλυτο έλεγχο, καθώς η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας (ΠΕ Ανατολικής Αττικής) προχωρά κάθε χρόνο σε έγκαιρες παρεμβάσεις, είτε από αέρος (έπειτα από ειδική άδεια), είτε με επιτόπιες εφαρμογές». Σύμφωνα, άλλωστε, με την επίσημη ανακοίνωση του ΕΟΔΥ, στην Ελλάδα η ελονοσία εκριζώθηκε το 1974, έκτοτε καταγράφονται πανελλαδικά ετησίως 20-110 εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας (δηλαδή από ταξιδιώτες που έρχονται ή επιστρέφουν από ενδημικές χώρες και νόσησαν εκεί).
Προσοχή σε γλάστρες και λιμνάζοντα νερά
Το καλοκαίρι, όμως, ξεκινά και τα κουνούπια φαίνεται να έχουν άγριες διαθέσεις. Είμαστε οχυρωμένοι; «Το πρόγραμμά μας για τη διαχείριση των κουνουπιών στηρίζεται στην εντομολογική επιτήρηση: χαρτογραφούμε τις εστίες αναπαραγωγής ειδών και πληθυσμών τους, εκτιμούμε τα επίπεδα όχλησης, παρουσίας και διακύμανσης ασθενειών, που μεταδίδουν τα κουνούπια». Κάθε Παρασκευή απόγευμα, όλο τον χρόνο, οι επικεφαλής όλων των αρμόδιων φορέων του λεκανοπεδίου έχουν στη διάθεση τους τα εβδομαδιαία δεδομένα, τα οποία δίνουν εξ αρχής μια πρώτη εικόνα της κατάστασης. (σ.σ. τα στατιστικά στοιχεία για την υπόλοιπη Ελλάδα δεν είναι εξίσου πλήρη). Επίσης, κάθε εβδομάδα, σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ, δείγματα από το κοινό κουνούπι εξετάζονται για να διαπιστωθεί αν είναι διαβιβαστές του Ιού του Δυτικού Νείλου.
«Όταν βλέπουμε ξαφνικά έναν πολύ αυξημένο αριθμό δειγμάτων, μεταβαίνουμε από κοινού με την αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας και του δήμου στην περιοχή για να διαπιστώσουμε τι έχει συμβεί», αναφέρει. Το μυστήριο διαλευκάνεται σύντομα. Οι συνηθέστερες ερμηνείες είναι οι εξής-εστίες κήπου, όπως πιατάκι γλάστρας, κουβάδες-τενεκέδες για πότισμα, μαύρες σακούλες με εργαλεία κήπου-λιπάσματα, ποτίστρες για κατοικίδια, σκουπίδια (οτιδήποτε μπορεί να κρατήσει νερό, τενεκεδάκια αναψυκτικών, ποτηράκια καφέ, μεταχειρισμένα λάστιχα), εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα (ειδικά με σπασμένα τζάμια).
«Αλλά και κατασκευαστικά λάθη» προσθέτει ο ίδιος, «δεξαμενές νερού, φρεάτια με ρολόγια νερού, φρεάτια γενικά, σχάρες σε γκαράζ (ειδικά υπόγεια), υδρορροές χαλασμένες, χαλασμένα συστήματα ποτίσματος». Υπενθυμίζεται ότι στα λιμνάζοντα νερά πολλαπλασιάζονται οι προνύμφες, που θα εξελιχθούν σε κουνούπια. «Ενα κουνούπι θα κάνει 300 αυγά, εκ των οποίων τα 150 θα είναι θηλυκά και σε δέκα μέρες θα κάνουν άλλα 300 αυγά», περιγράφει σχηματικά ο δρ Μιχαηλάκης, «αν κάνετε τον υπολογισμό, καταλαβαίνετε πόσο γρήγορα μπορεί να ξεφύγει η κατάσταση και γιατί κρίνεται απαραίτητη η αλλαγή των συνηθειών μας».
Τα ευρήματα της επίσκεψης αξιολογούνται από την ομάδα και αποφασίζεται η ενδεδειγμένη ενέργεια ή δράση, όπως διαχείριση εστιών αναπαραγωγής, ενημέρωση πολιτών, εφαρμογή με εγκεκριμένο βιοκτόνο κτλ. Παράλληλα με την εντομολογική παρακολούθηση, το Μπενάκειο πραγματοποιεί πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων. Αν θέλετε να συμβάλλετε σε αυτά, μπορείτε να ενημερώνετε για την παρουσία των κουνουπιών στο χώρο σας αλλά και τσιμπήματα που δεχτήκατε μέσα από το Mosquito Alert, μια εφαρμογή για κινητά και αφορά για πληροφορίες-κουνούπια που εντοπίζετε ανά την επικράτεια.
Η περίπτωση της Ηλιούπολης και τα πλαστικά λουλούδια
«Ελάτε να διώξετε τα κουνούπια!». Δεν είναι λίγες οι φορές που η κ. Βιβή Κατσορίδα, γεωπόνος και καθ’ύλην υπεύθυνη για τη διαχείριση κουνουπιών στον Δήμο Ηλιούπολης δέχεται παρόμοια αιτήματα από πανικόβλητους πολίτες. «Θα έρθουμε για να βρούμε το πρόβλημα», τους απαντά εκείνη, για την οποία ο ψεκασμός δεν αποτελεί επιλογή. «Παρακολουθούμε και ενημερώνουμε τους δημότες, οι οποίοι συνήθως ανταποκρίνονται θετικά». Η ομάδα- στόχος της είναι τα νήπια που φοιτούν στους παιδικούς σταθμούς. «Οι γονείς θα διαβάσουν τα φυλλάδια που τους δίνουν τα παιδιά τους και είναι πιο πιθανό έτσι να ακολουθήσουν ορισμένες απλές οδηγίες», λέει χαριτολογώντας. Ως έσχατη λύση έχει στη φαρέτρα της την προνυμφοκτονία, που αφορά ορισμένα φρεάτια.
«Έχουμε προσπαθήσει να καταγράψουμε όλα τα “κρίσιμα σημεία” στον Δήμο μας και έχουμε τοποθετήσει και ορισμένες παγίδες, με τη συνδρομή εξειδικευμένου εξωτερικού συνεργάτη», εξηγεί η ίδια στην «Κ». «Γνωρίζουμε ποια φρεάτια είναι σε επικλινές έδαφος και ενδέχεται να συγκεντρώσουν νερά και σε ποια δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ έχουμε παγίδες τόσο στο κοιμητήριο όσο και στο γκαράζ του Δήμου». Τα κοιμητήρια λόγω των βάζων με τα λουλούδια θεωρούνται σημαντική εστία κουνουπιών.
«Προσπαθούμε να επισημάνουμε διακριτικά στον κόσμο ότι τα λιμνάζοντα νερά είναι πάντοτε το πρόβλημα», σημειώνει η κ. Κατσορίδα διευκρινίζοντας ότι «το νερό σε ένα συντριβάνι όπου συνεχώς ανακυκλώνεται δεν μας ενοχλεί, αλλά το νερό σε μια γλάστρα ή σε ένα βάζο, όπου δεν αλλάζει για καιρό, είναι πρόβλημα». Συστήνεται, λοιπόν, είτε η χρήση πλαστικών λουλουδιών, είτε η τακτική αλλαγή του νερού, ώστε αυτό να μην λιμνάζει.
Πηγή: kathimerini.gr
