«Θυμάμαι την πρώτη φορά που κατέβηκα στη Μονάδα (σ.σ. Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών – ΜΕΝΝ) είπα το ονοματεπώνυμό μου στις νοσηλεύτριες. Δεν τους έλεγε κάτι. Μου ζήτησαν το επίθετο του παιδιού. “Α, η μαμά Παπαδάκη”, λένε. Μετά μια εγκυμοσύνη, μια προεκλαμψία και μια καισαρική, δεν είχα υπόσταση. Δεν ήμουν ούτε στο πριν, αφού είχα γίνει μαμά, αλλά ούτε και στο μετά, αφού το παιδί που είχα γεννήσει δεν επιτρεπόταν ούτε να το αγγίξω. Μετέωρη». Ηταν η πρώτη φορά που ομολογούσε αυτή τη σκέψη. Μόνο στον άνδρα της την είχε εκμυστηρευθεί. Ομως αυτό είναι η νέα Ομάδα Ψυχολογικής Υποστήριξης Γονέων με παιδιά στη ΜΕΝΝ, που λαμβάνει χώρα κάθε Τρίτη στο αμφιθέατρο «Ν. Λούρος» του «Μητέρα», με ελεύθερη συμμετοχή μαμάδων, μπαμπάδων, γιατρών και νοσηλευτών: ένα safe space για να λέγονται τα ανείπωτα.
Από την άλλη πλευρά του κύκλου, η ψυχαναλύτρια και ιδρύτρια του Ινστιτούτου «Κοιτίδα» για την Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας στην εγκυμοσύνη και στα πρώτα χρόνια της ζωής, Μερόπη Μιχαλέλη, που είχε και την πρωτοβουλία για τη δημιουργία της Ομάδας, καθησύχασε τη νέα μαμά. Οι γονείς των πρόωρων μωρών αισθάνονται συχνά μετέωροι, της είπε. Το παιδί τους ήρθε στη ζωή, αλλά αντί για την αγκαλιά τους βρίσκεται σε μια θερμοκοιτίδα σε κάποια γωνιά μιας αποστειρωμένης αίθουσας, συνδεδεμένο με αναπνευστήρα, και αντί για το νανούρισμά τους ακούει το επαναλαμβανόμενο μπιπ μπιπ των μηχανημάτων. «Αυτό που ονειρεύονταν, να βρίσκονται σε ένα δωμάτιο μαιευτηρίου γεμάτο μπαλόνια και λουλούδια, δεν ευοδώθηκε. Τη φροντίδα του παιδιού –το τάισμα, το άλλαγμα, την καθαριότητα– έχει οικειοποιηθεί το προσωπικό της ΜΕΝΝ και η τεχνολογία. Οι γονείς των πρόωρων βρεφών στερούνται όχι μόνο το τέλος της εγκυμοσύνης, αλλά και τις παραδοσιακές γονικές λειτουργίες. Γίνονται με άλλα λόγια παρατηρητές», θα εξηγούσε αργότερα στην «Κ».
Το κόστος μπορεί να είναι σημαντικό. Σύμφωνα με την κ. Μιχαλέλη, έχει βρεθεί ότι οι γονείς των νεογνών που νοσηλεύονται σε ΜΕΝΝ αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας σε ποσοστό που φτάνει έως το 50%. Ταυτόχρονα, οι πρώτοι μήνες ζωής είναι κρίσιμοι για τη δόμηση της σχέσης του μωρού με τη μητέρα του, ενώ «έρευνες αποδεικνύουν ότι η καλή έκβαση της υγείας του μωρού κρίνεται και από τη συμμετοχή των γονιών στη φροντίδα και στη νοσηλεία του».
Αυτό τόνισε και μια άλλη νέα μητέρα που πήρε τον λόγο. «Μας δίνεται μέσα από αυτή την ομάδα η ευκαιρία να είμαστε κοντά στα παιδιά μας. Νιώθω ότι μπορώ να συμμετέχω σε αυτό που συμβαίνει». «Συμμετοχή σημαίνει να έρχεστε στη μονάδα, να βάζετε θερμόμετρο, να κάνετε τα παιδιά σας μπάνιο. Θα γίνει και αυτό κάποια στιγμή», υποσχέθηκε ο παιδίατρος – νεογνολόγος Γιώργος Μαυρογεώργος, που μαζί με την επίσης παιδίατρο – νεογνολόγο Σταματίνα Λεοντιάδη είναι οι νέοι διευθυντές της ΜΕΝΝ του «Μητέρα». «Είναι πράγματα που γίνονται εδώ και δεκαετίες στο εξωτερικό. Είναι καιρός να συμβούν και εδώ».
Αυτό πάντως που συμβαίνει σε αυτόν τον κύκλο είναι πάνω απ’ όλα το γκρέμισμα του αόρατου τείχους μεταξύ των εμπλεκομένων μερών. «Δεν είμαστε εξοικειωμένοι όπως εσείς με κάποια πράγματα», όπως είπε ένας πατέρας απευθυνόμενος στους γιατρούς και στο νοσηλευτικό προσωπικό. «Ακούμε κάτι και δεν μπορούμε να το αξιολογήσουμε, ούτε μας έρχονται στο μυαλό οι κατάλληλες ερωτήσεις. Τις σκεφτόμαστε όταν γυρίζουμε σπίτι».
Παίρνει τον λόγο μια έμπειρη νοσηλεύτρια. «Αισθάνθηκα ντροπή μετά την προηγούμενη ομάδα», ομολόγησε. «Πολλές φορές, παρασυρμένη από τα πολλά και δύσκολα περιστατικά, ίσως δεν δίνω τον χρόνο στον γονιό να καταλάβει. Ο,τι για εμένα μπορεί να είναι απλό, για εκείνον αποτελεί μια έκρηξη». Είναι ένας τρόπος διαχείρισης ίσως και του δικού τους άγχους. «Τα αγαπάμε κι εμείς τα παιδιά σας», είπε φανερά συγκινημένη μια άλλη νοσηλεύτρια. «Οταν πάνε καλά, χαιρόμαστε μαζί σας».
Από το μαιευτήριο στο σπίτι χωρίς το μωρό-1
Ερευνα: Γιατί πρέπει οι εγκυμονούσες να χαμηλώνουν τα φώτα πριν τον ύπνο
«Η πρώτη τους οικογένεια»
Ο κ. Μαυρογεώργος υπερθεμάτισε: «Είμαστε η πρώτη τους οικογένεια. Εμάς έχουν». Στο άκουσμα αυτής της φράσης, μια μητέρα βάζει τα κλάματα. «Εχω πολύ φόβο, αλλά έχω εισπράξει ότι το αγαπάτε το παιδί». Ο διευθυντής της Μονάδας σηκώνεται να της δώσει μια αγκαλιά. Ολοι χρειάζονται φροντίδα.
Αύξηση των πρόωρων τοκετών
Η γέννηση ενός πρόωρου νεογνού είναι μια δυσάρεστη έκπληξη για τους γονείς, όμως δεν είναι σπάνια. Διεθνώς, ένα στα δέκα μωρά γεννιέται πρόωρα. Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί σταδιακή άνοδος των πρόωρων τοκετών τις τελευταίες δεκαετίες, από 7,5% στο 13% περίπου τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τους ειδικούς, σπουδαιότερες αιτίες αύξησης των πρόωρων τοκετών θεωρούνται η αύξηση των γεννήσεων με εξωσωματική γονιμοποίηση που δεν φθάνουν την τελειόμηνη ηλικία, η αύξηση των πολύδυμων κυήσεων και η αύξηση της ηλικίας μητέρων άνω των 35 ετών. Σε αύξηση των πρόωρων γεννήσεων οδηγεί και η πλημμελής προγεννητική παρακολούθηση λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας, οικονομικής δυσχέρειας κ.ά.
