Τις ελπίδες που είχαν καλλιεργηθεί τις προηγούμενες ημέρες για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο στην Αθήνα έσπευσε χθες Δευτέρα 13 Μαρτίου, να περιορίσει ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Ρίσι Σούνακ, αποκλείοντας το ενδεχόμενο να αλλάξει ο νόμος που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει τα Μάρμαρα μόνιμα στην Ελλάδα.
Κατά τον Βρετανό πρωθυπουργό, δεν υπάρχουν σχέδια να τροποποιηθεί η νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία το μουσείο μπορεί να διαθέτει αντικείμενα των συλλογών του μόνο σε περιορισμένες περιπτώσεις. Επρόκειτο για την πρώτη τοποθέτηση του Σούνακ στο φλέγον ζήτημα, με την οποία πήρε την ίδια στάση που ακολουθούν κατά κανόνα οι πρωθυπουργοί της Βρετανίας και φυσικά χρησιμοποιούν ως επιχείρημα οι εκάστοτε επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου.
Η θέση Όσμπορν
Λίγες ώρες πριν ο πρόεδρος του ιδρύματος και πρώην υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, Τζορτζ Όσμπορν, ανέφερε σε άρθρο του στο περιοδικό “Spectator” ότι οι επίτροποι του Βρετανικού Μουσείου «εξερευνούν» με τους Έλληνες την πιθανότητα λύσης στη διαμάχη για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, «ώστε τα Γλυπτά να μπορούν να εκτίθενται και στο Λονδίνο και στην Αθήνα, ενώ θησαυροί που τώρα βρίσκονται στην Ελλάδα θα μπορούσαν να ιδωθούν από νέα κοινά εδώ (στο Λονδίνο)».
Σημειώνεται ότι πρόκειται για μια πρόταση που έχει τεθεί δυναμικά στο τραπέζι τους τελευταίους μήνες από τη βρετανική πλευρά και προσωπικά από τον Τζορτζ Όσμπορν.
Το «όχι» Σούνακ
Στις σχετικές δηλώσεις του, μιλώντας στους δημοσιογράφους επί του αεροπλάνου με το οποίο μετέβαινε στις ΗΠΑ, ο Ρίσι Σούνακ επανέλαβε το γνωστό επιχείρημα ότι «το Ηνωμένο Βασίλειο φροντίζει εδώ και γενιές τα “Μάρμαρα του Έλγιν”. Οι πινακοθήκες και τα μουσεία μας χρηματοδοτούνται από τους φορολογουμένους επειδή είναι ένα τεράστιο περιουσιακό στοιχείο γι’ αυτή τη χώρα. Δε σχεδιάζουμε να το αλλάξουμε αυτό».
Σύμφωνα με την άποψη του Βρετανού πρωθυπουργού, «μοιραζόμαστε αυτούς τους θησαυρούς με τον κόσμο και ο κόσμος έρχεται στο Ηνωμένο Βασίλειο για να τους δει. Η συλλογή του Βρετανικού Μουσείου προστατεύεται διά νόμου και δε σχεδιάζουμε να το αλλάξουμε αυτό».
Το Parthenon Project
Πάντως, η αναφορά του Όσμπορν έχει προκαλέσει αίσθηση, καθώς έρχεται την ώρα που ο οργανισμός Parthenon Project παρουσίαζε μια πρόταση, σύμφωνα με την οποία «είναι εφικτή μια συμφωνία πολιτιστικής συνεργασίας» για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, χωρίς κάποια από τις Ελλάδα και Βρετανία να υποχωρούν στο θέμα της ιδιοκτησίας.
Σύμφωνα με το Parthenon Project, που υποστηρίζεται από Βρετανούς πολιτικούς διαφόρων παρατάξεων, στο πλαίσιο αυτής της πρότασης του οργανισμού, τη θέση των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο θα λάμβαναν άλλοι αρχαιοελληνικοί θησαυροί για περιοδικές εκθέσεις με εισιτήριο, που θα απέφεραν δηλαδή οικονομικό όφελος στο λονδρέζικο πολιτιστικό ίδρυμα.
Θα ιδρυόταν επιπλέον ένα μη κερδοσκοπικό διακρατικό ίδρυμα με ίσο αριθμό διοικούντων από Ελλάδα και Βρετανία, ώστε να χρηματοδοτούνται εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις προς όφελος των νέων γενιών.
«Καλούμε τόσο τους επιτρόπους του Βρετανικού Μουσείου, όσο και την ελληνική κυβέρνηση να υιοθετήσουν αυτή τη συμφωνία ή να τη συμπεριλάβουν στη δική τους συμφωνία, καθώς κατά τρόπο κρίσιμο επιτρέπει σε αμφότερες τις πλευρές να συμφωνήσουν ότι διαφωνούν στο θέμα της ιδιοκτησίας των Γλυπτών του Παρθενώνα. Και οι δύο πλευρές θα αναγνώριζαν πως για την ώρα δε συμμερίζονται την ίδια θέση (επί της ιδιοκτησίας)», ανέφερε χαρακτηριστικά εκπρόσωπος του Parthenon Project.
Η πρόταση- «ορόσημο», όπως χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον οργανισμό, έχει τεθεί υπόψη τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και του προέδρου του επιτρόπων του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν. Στην ανακοίνωση του Parthenon Project επισημαίνονται ως αρχαιοελληνικά τέχνεργα που θα μπορούσαν να σταλούν στο Λονδίνο το 3.600 ετών Προσωπείο του Αγαμέμνονα και ο Παις του Κριτίου ή άλλα αριστουργήματα που βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης, και τα οποία είναι προγενέστερα του Παρθενώνα. Πρόκειται για εκθέματα που δεν έχουν φύγει ποτέ από την Ελλάδα.
Όσον αφορά το προτεινόμενο ίδρυμα, θα επιδιώκει να προσελκύει υποστηρικτές και χορηγούς απ’ όλο τον κόσμο για τη χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων, ανταλλαγών σπουδαστών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, καθώς και εργασιών ανακαίνισης και μετατροπής της Αίθουσας Ντουβίν του Βρετανικού Μουσείου που φιλοξενεί σήμερα τα Γλυπτά σε μία Ελληνική Αίθουσα. Μέσω των δωρεών θα μπορούσαν, επίσης, να χρηματοδοτηθούν οι εργασίες ανακαίνισης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου των Αθηνών. Έχει ενδιαφέρον ότι, όσον αφορά το ακανθώδες ζήτημα της ιδιοκτησίας των Γλυπτών, το Parthenon Project θεωρεί πως η συμφωνία πολιτιστικής συνεργασίας συνάδει με τον νόμο του 1963, που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να αφαιρεί μονίμως από τη συλλογή του εκθέματα.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι, σύμφωνα με τους “Sunday Times”, το Parthenon Project έχει εμπνευστεί την πρότασή του από την ειρηνευτική συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 στη Βόρεια Ιρλανδία. Σύμφωνα με τον οργανισμό, σε μια τελική συμφωνία δε θα μπορούσε να υπάρχει αναφορά ούτε σε «δάνειο», καθώς απορρίπτεται από την Αθήνα, ούτε όμως και σε «μόνιμη» επανένωση των Γλυπτών, καθώς κάτι τέτοιο θα παραβίαζε τον νόμο περί Βρετανικού Μουσείου του 1963.
“Καρφιά” Όσμπορν σε Μπόρις Τζόνσον
Αναφορικά με το κείμενο του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν στη στήλη “Ημερολόγιο” του περιοδικού “Spectator”, που φιλοξενεί κάθε εβδομάδα σκέψεις για μια σειρά από θέματα επιφανών πολιτών, αυτό εμπεριέχει τόσο την πρόταση που έχει διατυπώσει πρόσφατα και σε άλλες συνεντεύξεις του ο ίδιος, όσο και “καρφιά” προς τον Βρετανό πρώην πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον.
Ο Όσμπορν υπενθυμίζει ότι ο Τζόνσον μπορεί τώρα να εκφράζει ανησυχίες για την επιστροφή των Γλυπτών στην Αθήνα, παλιότερα όμως, όταν ακόμη ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είχε γράψει πως «οι λόγοι για να αποσπάσεις τα Μάρμαρα ήταν ορθοί. Οι λόγοι για την επιστροφή τους είναι ακόμη ορθότεροι. Τα “Ελγίνεια Μάρμαρα” πρέπει να εγκαταλείψουν την ενοχική κουλτούρα του Βορρά, που πίνει ουίσκι, και να εκτεθούν εκεί όπου ανήκουν: στη χώρα του λαμπερού φωτός, στη γη του Αχιλλέα, “τα σκιερά βουνά και στη θάλασσα που αντηχεί”».
«Μάλλον υπάρχουν δύο Μπόρις», καταλήγει στο σύντομο σημείωμά του ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου. Μεταξύ άλλων, στην αναφορά του ο Όσμπορν σχολιάζει ότι τα “Ελγίνεια Μάρμαρα” «ήταν πάντα αμφιλεγόμενα». Γράφει ότι άλλοι, όπως ο λόρδος Βύρων, θεωρούσαν και θεωρούν ότι δε θα έπρεπε ποτέ να είχαν φύγει από την Ελλάδα, αλλά παράλληλα τα Γλυπτά τα βλέπουν εκατομμύρια άνθρωποι στο Βρετανικό Μουσείο. Ο ίδιος δηλώνει ότι θεωρεί ζωτικό τον ρόλο των Γλυπτών στην αφήγηση της «πλήρους» ιστορίας «της κοινής μας ανθρωπότητας», στέλνοντας προς την ελληνική πλευρά το μήνυμα «ίσως πετύχουμε ή ίσως όχι, αλλά αξίζει να προσπαθήσουμε».
