“Από το ένα αφτί μπήκε και από το άλλο βγήκε” η πρόταση (εμμέσως πλην σαφώς εντολή) της Κομισιόν προς την Ελλάδα και τις άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε. να προχωρήσουν στη μείωση των συντελεστών του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας στα τρόφιμα... Πότε δόθηκε αυτή η εντολή; Τον Μάρτιο του 2022, προκειμένου οι χώρες-μέλη να μπορέσουν να μειώσουν τις ανατιμήσεις από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Όμως, ούτε η Ελλάδα, ούτε οι περισσότερες χώρες συμμορφώθηκαν, όπως αναφέρει η επισκόπηση της Euractiv, η οποία εξέτασε την κατάσταση σε εννέα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και τα μέτρα που έχουν λάβει οι χώρες αυτές για να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες τιμές των τροφίμων!
Μέσα, λοιπόν, από την επισκόπηση αυτή εξάγεται το συμπέρασμα ότι, ενώ η Κομισιόν ουσιαστικά έδινε εντολή στις χώρες-μέλη να μειώσουν τον ΦΠΑ στα τρόφιμα, εκείνες στη μεγαλύτερη πλειοψηφία τους την αγνόησαν. Τι αναφέρει για τη χώρα μας; Μα, ότι είναι σημαντική η αύξηση των τιμών των τροφίμων, ιδιαίτερα από τον Σεπτέμβριο του 2022. Σύμφωνα με την τελευταία μηνιαία έκθεση της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για τον ρυθμό πληθωρισμού των τιμών τον Δεκέμβριο, οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων έφτασαν το 15,5%.
Πιο συγκεκριμένα, αύξηση 25,6% καταγράφεται στα γαλακτοκομικά, 18,1% στο ψωμί και στα δημητριακά, 17,8% στο κρέας και 13,1% στα λαχανικά. Πέρα από το γνωστό σε όλους μας “καλάθι του νοικοκυριού” και το - σε λειτουργία από 1ης Φεβρουαρίου - market pass, η κυβέρνηση έχει απορρίψει οποιοδήποτε ενδεχόμενο μείωσης του ΦΠΑ στα τρόφιμα.
«Προσπαθεί να μας ξεγελάσει»
Όπως σχολιάζει στη “Νέα Κρήτη” ο αντιπρόεδρος στην Επιτροπή του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ στο Ηράκλειο Τάσος Ξενάκης, που εργάζεται μάλιστα ο ίδιος στην αγορά των τροφίμων και γνωρίζει εκ των έσω την κατάσταση, «από την πρώτη στιγμή είχαμε επισημάνει ότι η μείωση ή ακόμα καλύτερα η κατάργηση του ΦΠΑ σε βασικά είδη τροφίμων θα έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο. Αντίθετα, η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί, δυστυχώς, με διάφορα τεχνάσματα και υποσχέσεις και πυροτεχνήματα, υποτίθεται να βοηθήσει τους καταναλωτές, αλλά στην πραγματικότητα προσπαθεί να μας ξεγελάσει. Δε βλέπουμε καμία ανακούφιση. Και οι ανατιμήσεις συνεχίζονται», τονίζει ο Τάσος Ξενάκης.
Αναφέρθηκε ιδιαίτερα σε είδη πρώτης ανάγκης, όπως είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, και επισήμανε ότι μόνο μέσα από την κατάργηση του ΦΠΑ θα φανούν τα αποτελέσματα υπέρ της αγοραστικής δύναμης του κόσμου και ιδιαίτερα του μέσου εργαζόμενου, που ο μισθός του, βάσει έρευνας, εξαντλείται το πολύ μέχρι τις 18 κάθε μήνα ή και νωρίτερα για πολλούς.
Εξάλλου, όπως λέει, «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι άλλα προϊόντα έχουν ΦΠΑ 24%. Άλλα έχουν 13%. Άρα θα είναι σημαντικές οι μειώσεις», σύμφωνα με τον ίδιο.
Η έρευνα σε άλλες χώρες
Σύμφωνα με την ανάλυση της Euractiv, η εικόνα σε άλλες χώρες της Ε.Ε. έχει ως εξής: Η Γαλλία δεν έχει προχωρήσει στη μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα. Μέσα σε έναν χρόνο, ο πληθωρισμός των τροφίμων έφτασε το 12% - με γενικό πληθωρισμό στο 5% - ενώ στα γαλακτοκομικά προϊόντα οι τιμές αυξήθηκαν κατά 16,9% και στο κρέας κατά 14%. Ο περιορισμός του αντικτύπου στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών αποτελεί πλέον προτεραιότητα της νέας πενταετούς θητείας του Εμανουέλ Μακρόν.
Στην Ισπανία έχουν μπει σε εφαρμογή οι μειώσεις. Αλλά ήδη οι τιμές των τροφίμων σπάνε ρεκόρ. Το 2022 αυξήθηκαν κατά 15,7%, σηματοδοτώντας την υψηλότερη ετήσια αύξηση για τη χώρα από το 1994, σύμφωνα με το ισπανικό Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής (ΙΝΕ).
Τον Δεκέμβριο του 2022, η ισπανική κυβέρνηση ενέκρινε μια δέσμη μέτρων για την άμβλυνση των οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων της ενέργειας και της μείωσης του ΦΠΑ για ορισμένα τρόφιμα. Σε αυτήν περιλαμβάνεται μια ενίσχυση ύψους 200 ευρώ για οικογένειες με ετήσιο εισόδημα μικρότερο των 27.000 ευρώ.
Όσον αφορά στις περικοπές ΦΠΑ, ο φόρος στα λεγόμενα βασικά προϊόντα (όπως γάλα, φρούτα, λαχανικά ή ψωμί) μειώθηκε από 4% σε 0%. Επιπλέον, ο ΦΠΑ στα ζυμαρικά και στα λάδια μειώθηκε από 10% σε 5%. Οι μειώσεις αυτές θα εφαρμόζονται μέχρι το τέλος Ιουνίου.
Στην Ιταλία, χωρίς στοχευμένα μέτρα, παρά το αυξανόμενο κόστος
Η σειρά κρίσεων που έπληξαν την ευρωπαϊκή ήπειρο - η πανδημία του COVID-19 και τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία - έχουν ασκήσει σημαντική πίεση στην αγοραστική δύναμη των ιταλικών νοικοκυριών. Ειδικότερα, η αύξηση της τιμής των βασικών αγαθών, συνεπεία του συνεχώς αυξανόμενου πληθωρισμού, είχε τεράστιο αντίκτυπο το 2022. Σύμφωνα με τα ευρήματα της ISTAT, η αύξηση των τιμών καταναλωτή έφτασε το 8,9% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο του 2022.
Στην Αυστρία, οι τιμές των τροφίμων ήταν πάνω από 16% υψηλότερες τον Δεκέμβριο του 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Στο μεταξύ, οι τιμές του γάλακτος, του τυριού και των αβγών αυξήθηκαν σχεδόν κατά 21%, ενώ οι τιμές του βουτύρου έως και 37%.
Ωστόσο, ενώ η κυβέρνηση λάνσαρε συνολικά τρία πακέτα στήριξης από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, κανένα από τα μέτρα τους δεν αφορούσε τις τιμές των τροφίμων.
Στην Πολωνία έχει μηδενιστεί ο ΦΠΑ στα τρόφιμα. Προσφάτως, τα τρόφιμα στην Πολωνία έγιναν εξαιρετικά ακριβά, όπως σε ολόκληρη την Ε.Ε. Στις αρχές του 2022, η πολωνική κυβέρνηση εισήγαγε τη λεγόμενη «αντιπληθωριστική ασπίδα», η οποία περιλαμβάνει μείωση του ΦΠΑ στα πιο βασικά προϊόντα και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, όπως για παράδειγμα η ηλεκτρική ενέργεια, τα καύσιμα και τα τρόφιμα. Η ελάφρυνση έχει πάψει να ισχύει από το 2023, εκτός από την πλήρη εξάλειψη του ΦΠΑ στα τρόφιμα: Οι Πολωνοί θα μπορούν να απολαμβάνουν αφορολόγητο φαγητό μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2023.
Στη Ρουμανία, ο ετήσιος ρυθμός του πληθωρισμού αυξήθηκε κατά 16,4% τον Δεκέμβριο του 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, επηρεάζοντας σημαντικά τις αγοραστικές αποφάσεις των Ρουμάνων και την ποιότητα των αγορασθέντων ειδών. Η σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μείωση του ΦΠΑ στα βασικά προϊόντα δεν προχώρησε στο νομοθετικό πλαίσιο της Ρουμανίας, κυρίως επειδή υπάρχουν ήδη μειωμένοι συντελεστές - 9% και 5% αντίστοιχα - για μια σειρά αγαθών και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων και των τροφίμων.
Στη Βουλγαρία, η κατάργηση του ΦΠΑ στο ψωμί δεν αρκεί. Το τελευταίο δίμηνο του 2022 ο πληθωρισμός στη Βουλγαρία βρέθηκε στο 16,9%, με τα στοιχεία να υποδεικνύουν τα τρόφιμα ως την κύρια αιτία. Στις αρχές του 2022, η Βουλγαρία εισήγαγε 0% ΦΠΑ μόνο για το ψωμί και το αλεύρι, ωστόσο αυτό δεν έριξε τις τιμές τους στα καταστήματα λιανικής.
Επιπλέον, αυτό δεν το πέτυχαν ούτε οι κρατικές επιδοτήσεις για ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο, ούτε η μείωση στο τέλος του έτους στις τιμές των καυσίμων-πετρελαίου. Έτσι, ματαιώθηκε η αρχική μεγάλη επιθυμία των βουλγαρικών κομμάτων για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα.
Στη Γερμανία, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν περισσότερο από 13% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, με τις τιμές των λαχανικών να αυξάνονται σχεδόν κατά 11% και των κρεατικών κατά σχεδόν 15%. Κυρίως επηρεάζονται τα φτωχότερα νοικοκυριά.
