Το προηγούμενο καλοκαίρι, η Κρήτη για πρώτη φορά μπήκε στον χάρτη του χερσαίου Συστήματος Μεταφοράς Ενέργειας, καθώς ξεκίνησε η μερική λειτουργία της διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου, ολοκληρώνοντας έτσι το πρώτο μέρος του σχεδιασμού, με την σύνδεση Κρήτης Αθήνας να ακολουθεί. Τα οφέλη για την Κρήτη θα είναι πολύπλευρα και θα κυμαίνονται από την μείωση του ενεργειακού κόστους έως την δημιουργία μιας πιο πράσινης νέα ημέρας, δια της αποδέσμευσης του νησιού από τα ορυκτά καύσιμα, κάτι που υπολογίζεται να συμβεί μέχρι το τέλος του 2023.
Η διασύνδεση Κρήτης- Πελοποννήσου
Αποκαλείται δικαίως η διασύνδεση των ρεκόρ, όντας η μεγαλύτερη σε μήκος καλωδιακή διασύνδεση Εναλλασσόμενου Ρεύματος στον κόσμο, φτάνοντας τα 175 χλμ., η μεγαλύτερη σε μήκος υποβρύχια καλωδιακή διασύνδεση Υψηλής Τάσης (ΥΤ), με τριπολικό καλώδιο τεχνολογίας μόνωσης XLPE στον κόσμο και μήκος 132 χλμ., όπως και η βαθύτερη υποβρύχια καλωδιακή διασύνδεση Υψηλής Τάσης (ΥΤ), με τριπολικό καλώδιο τεχνολογίας μόνωσης XLPE στον κόσμο και πόντιση στα 1.000 μέτρα βάθους, υπερβαίνοντας σε μεγάλο βαθμό ό,τι έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής.
Η σύνδεση για την ώρα κρατάει το ρεκόρ της μεγαλύτερης καλωδιακής σύνδεσης εναλλασσόμενου ρεύματος στην Ελλάδα, τάσης 150 kV και μεταφορικής ικανότητας 2x200MVA.
Η μεγάλη επένδυση με κόστος 380 εκατ. ευρώ, συμβάλλει ήδη από τις αρχές του προηγούμενου Ιουλίου στην ενεργειακή οχύρωση του νησιού, μεταφέροντας ηλεκτρικά φορτία από την ηπειρωτική χώρα.
Η διασύνδεση Κρήτης- Αθήνας
Η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης - Αθήνας, με την ολοκλήρωση της στις αρχές του 2024, θα αποτελέσει το εμβληματικότερο ενεργειακό έργο που έλαβε ποτέ χώρα στον Ελλαδικό χώρο. Το έργο «μαμούθ» με προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ θα αλλάξει την ενεργειακή ταυτότητα της Κρήτης και θα μεγαλώσει το γεωστρατηγικό της εκτόπισμα.
Το έργο της διασύνδεσης συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο πολύπλοκα έργα μεταφοράς ενέργειας στην Ελλάδα και ένα από τα ελάχιστα αυτού του είδους παγκοσμίως, μιας και χρησιμοποιείται η επαναστατική τεχνολογία VSC, η οποία επιτρέπει την μετατροπή του εναλλασσόμενου ρεύματος σε συνεχές.
Η μεταφορική ικανότητα του καλωδίου που θα συνδέει την Κρήτη με την Αθήνα υπολογίζεται στα 1.000 MW και το συνολικό μήκος του, θα ανέλθει στα 400 χλμ. Με το βάθος πόντισης του καλωδίου στο δεύτερο αυτό τμήμα διασύνδεσης με την Αθήνα να φτάνει σε ακόμη μεγαλύτερα βάθη των 1.200 μέτρων, γεγονός που θα το κατατάσσει ανάμεσα στα τρεις βαθύτερες διασυνδέσεις ανά την υφήλιο. Την ίδια ώρα, η διασύνδεση Κρήτης - Αθήνας θα βάζει το νησί στην κορυφή των νησιωτικών διασυνδέσεων, από άποψη ισχύος καθώς μαζί με την Σαρδηνία είναι τα νησιά εκείνα που διατηρούν διασυνδέσεις ισχύος 1.000 MW.
Τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη
Σε πρώτο χρόνο, η διασύνδεση Κρήτης - Πελοποννήσου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, κατά το 2022, πρώτο έτος πλήρους λειτουργίας της διασύνδεσης, θα εξοικονομήσει από τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) 385 εκατ. ευρώ, πράγμα που συνεπάγεται την εξοικονόμηση 1 εκατ. ευρώ ημερησίως, για όλους τους καταναλωτές ανά την επικράτεια.
Σε δεύτερο χρόνο, όταν ολοκληρωθεί η «μεγάλη» διασύνδεση Κρήτης - Αττικής, το 2024, η σχετική εξοικονόμηση από τις ΥΚΩ αναμένεται να φτάσει τα 550 εκατ. ευρώ το χρόνο. Ο σχεδιασμός υπολογίζει την βαθμιαία αύξηση της εξοικονόμησης μέσα στα επόμενα χρόνια, φτάνοντας το 1 δισ. ευρώ το 2030.
Αναφορικά με την «απόσβεση του έργου», ο οικονομικός σχεδιασμός εκτείνεται σε βάθος 35 ετών, με το συνολικό ποσό που θα δεσμεύετε ανά χρόνο προς αποπλήρωση του καλωδίου να είναι 100 εκατ. ευρώ, 70 εκατ. για το «Κρήτη - Αθήνα» και 30 εκατ. για το «Κρήτη- Πελοπόννησος». Βάσει των παραπάνω, η εξοικονόμηση των 550 εκατ. ευρώ ανά χρόνο, μέχρι να ολοκληρωθεί η απόσβεση, θα είναι 450 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, οι παραπάνω τιμές είναι δυναμικές, καθώς θα ορίζονται βάσει της τρέχουσας εικόνας που παρουσιάζει η ενεργειακή αγορά ανά περιόδους, της ζήτησης, αλλά και της τιμής των καυσίμων.
Πέραν των αριθμών, οι αλλαγές στην ζωή των Κρητικών θα είναι μεγάλες, καθώς θα λυθεί το πολυετές πρόβλημα της ασταθούς τάσης και θα περιοριστούν κατά πολύ οι διακοπές ρεύματος, γεγονός που θα συνεπάγεται λιγότερες βλάβες σε ηλεκτρικές συσκευές και εγκαταστάσεις. Παράλληλα, ο σημαντικός περιορισμός των διακοπών ρεύματος θα επιστρέψει σε χιλιάδες τουριστικές, αγροτικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις να γίνουν παραγωγικότερες και ανταγωνιστικότερες, τόσο δια της εξοικονόμησης χρημάτων από την συχνή συντήρηση των ηλεκτρονικών συστημάτων τους, όσο και μέσω της εντονότερης παραγωγικής διαδικασίας.
Παράλληλα η εξαιρετικά απαιτητική, από άποψη ενέργειας, τουριστική βιομηχανία, ακόμη και τους μήνες με την μεγαλύτερη κατανάλωση ρεύματος, λόγω των air conditions, δεν θα αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα.
Δυνατή θα είναι εν καιρώ και η εξαγωγή ενέργειας από το νησί προς τρίτες περιοχές, γεγονός που θα δώσει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στο ενεργειακό δίκτυο της Κρήτης, ανάγοντας την έτσι σε μια από τις κεντρικές ενεργειακές αρτηρίες της Ανατολικής Μεσογείου. Το νέο σύστημα θα επιτρέψει, μεταξύ άλλων, την ηλεκτρική διασύνδεσης της χώρας και με άλλα περιφερειακά δίκτυα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, όπως επί παραδείγματι την Κύπρο και το Ισραήλ.
Μεταξύ των οφελών πρέπει να καταγραφούν και οι 2.000 θέσεις εργασίας, που θα δημιουργηθούν κατά την διάρκεια της ολοκλήρωση του έργου. Ενώ αποτελεί μεγάλη περιβαλλοντική κατάκτηση η μείωση των εκπομπών CO2 κατά 450.000 τόνους, πράγμα που θα οδηγήσει σε σχεδόν μηδενισμό των ρύπων από την παραγωγή ενέργειας στο νησί.
Αναλυτικά η Διαδρομή του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης
Η διαδρομή της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης θα ξεκινήσει από τον Σταθμό Μετατροπής ΕΡ/ΣΡ Αττικής, πλησίον του ΚΥΤ Κουμουνδούρου. Από εκεί δύο καλώδια HVDC οδεύουν υπόγεια έως το σημείο προσαιγιάλωσης στην Πάχη Μεγάρων.
Στην Πάχη Μεγάρων, τα δύο καλώδια ποντίζονται στη θάλασσα και συνεχίζουν την υποθαλάσσια διαδρομή τους έως το σημείο προσαιγιάλωσης της Κορακιάς στην Κρήτη.
Από την Κορακιά, τα δύο καλώδια οδεύουν προς τον τερματικό Σταθμό Μετατροπής ΣΡ/ΕΡ Δαμάστας και τελικά η διασύνδεση με το δίκτυο της Κρήτης ολοκληρώνεται μέσω του νέου υποσταθμού GIS Δαμάστας.
Για τη λειτουργία του συστήματος, θα λάβει χώρα η εγκατάσταση δύο σταθμών ηλεκτροδίων, ο ένας στη νησίδα Σταχτορρόη Αττικής και ο δεύτερος στην Κορακιά Ηρακλείου.
Η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Αττικής αποτελεί τη μοναδική διασύνδεση για την οποία έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές καλωδίων στην Ευρώπη.
Τεχνικά χαρακτηριστικά και καινοτομίες «ρεκόρ»
Με την ολοκλήρωσή του, το έργο είναι ταυτόχρονα:
- η μεγαλύτερη σε μήκος καλωδιακή διασύνδεση Εναλλασσόμενου Ρεύματος στον κόσμο, με μήκος περίπου 180 χλμ.,
- η μεγαλύτερη σε μήκος υποβρύχια καλωδιακή διασύνδεση Υψηλής Τάσης (ΥΤ) με τριπολικό καλώδιο τεχνολογίας μόνωσης XLPE στον κόσμο, 135 χλμ.
- η βαθύτερη υποβρύχια καλωδιακή διασύνδεση Υψηλής Τάσης (ΥΤ), με τριπολικό καλώδιο τεχνολογίας μόνωσης XLPE στον κόσμο, 1.000 μέτρα βάθος, υπερβαίνοντας σε μεγάλο βαθμό ό,τι έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής.
Προκειμένου να γίνει δυνατή η υλοποίηση του έργου, εκπονήθηκαν ειδικές μελέτες για την επιλογή των διακοπτικών μέσων, καθώς οι διεθνείς προδιαγραφές δεν καλύπτουν καλωδιακές γραμμές τέτοιου μήκους.
Έγιναν, επίσης, σημαντικές καινοτομίες για τη βελτίωση του σχεδιασμού καλωδίων (καλώδια ελαφρύτερα και ισχυρότερα-αραμίδιο) και πόντισης καλωδίων (μεγαλύτερα σκάφη και βελτιωμένες τεχνικές). Συγκεκριμένα τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά σε υποβρύχια καλώδια, εξαρτήματα που δεν επιτρέπουν την ολίσθηση του καλωδίου στον πυθμένα και εξαρτήματα που τα προστατεύουν από τις δυνάμεις των υπογείων ρευμάτων.
Επίσης, επιτυγχάνεται σχεδιασμός υψηλής ποιότητας, state-of-the-art, με τη λήψη μέτρων για την εξασφάλιση της βέλτιστης χρήσης του έργου, εγκαθιστώντας πλήρη συστήματα Distributed Temperature Sensing (DTS) και Dynamic Cable Rating (DCR).
Τέλος, λειτουργεί εξοπλισμός STATCOM για γρήγορη δυναμική απόκριση και ομαλή ρύθμιση τάσης. Η αξιοποίηση του STATCOM καθιστά δυνατή την πλήρη εκμετάλλευση της μεταφορικής ικανότητας της διασύνδεσης υπό όλες τις προβλεπόμενες συνθήκες φόρτου του συστήματος και της παραγωγής ΑΠΕ στην Κρήτη.
Ιστορική αναδρομή, υλοποιείται ένα όραμα δεκαετιών
Το έργο ξεκίνησε να εξετάζεται τη δεκαετία του ‘70. Στο ΔΠΑ εντάχτηκε πρώτη φορά το 2015 (ΔΠΑ 2017-2026). Οι πρώτες εργασίες ξεκίνησαν αρχές του 2018 και οι κύριες συμβάσεις υπογράφηκαν στο τέλος του 2018. Το έργο ολοκληρώθηκε εντός στόχου παρά τις δυσκολίες που προκάλεσε η πανδημία και η δοκιμαστική ηλέκτριση του πρώτου κυκλώματος πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020. Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάιο του 2021 ολοκληρώθηκε και δοκιμάστηκε και το 2ο κύκλωμα.
Το έργο μπήκε επιτυχώς σε λειτουργία τον Ιούλιο του 2021, μεταφέροντας τα πρώτα φορτία προς την Κρήτη. Πλέον το καλώδιο λειτουργεί στην προβλεπόμενη δυναμικότητά του, θωρακίζοντας την ενεργειακή ασφάλεια της μεγαλονήσου. Το καλώδιο κράτησε «όρθια» την ηλεκτροδότηση της Κρήτης κατά την κορύφωση της τουριστικής κίνησης και των αλλεπάλληλων κυμάτων καύσωνα της θερινής περιόδου καθώς και στους πρόσφατους, ισχυρούς σεισμούς που έπληξαν το νησί θέτοντας προσωρινά εκτός λειτουργίας τοπικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.
Οι ανάδοχοι του έργου είναι:
Η Prysmian, για το πρώτο τμήμα το οποίο αφορά στην μελέτη, προμήθεια και εγκατάσταση του ενός από τα δύο υποβρύχια καλώδια που θα συνδέουν την Κρήτη με την Αττική και των σταθμών ηλεκτροδίων σε Κρήτη και Αττική.
Η Nexans, για το δεύτερο τμήμα το οποίο αφορά στο δεύτερο υποβρύχιο καλώδιο.
Οι εταιρείες ΝΚΤ-Ελληνικά Καλώδια για το τρίτο τμήμα το οποίο αφορά στα υπόγεια καλωδιακά τμήματα που θα συνδέσουν τους Σταθμούς Μετατροπής σε Κρήτη και Αττική με τα υποβρύχια καλωδιακά τμήματα.
Η Prysmian, για το τέταρτο τμήμα το οποίο αφορά στην μελέτη, προμήθεια και εγκατάσταση οπτικών ινών.
Η κοινοπραξία Siemens-Τέρνα, για τους Σταθμούς Μετατροπής της διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής.
