Κι όμως η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με... καλό βαθμό στη λίστα που περιλαμβάνει τις πιο «πράσινες» χώρες στην Ευρώπη και τον κόσμο. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζεται στην παγκόσμια κατάταξή του ο ετήσιος περιβαλλοντικός δείκτης του Πανεπιστημίου του Γέιλ, σύμφωνα με τον οποίο η Ελλάδα είναι, για το 2020, 25η στη γενική λίστα μεταξύ 180 χωρών, συγκεντρώνοντας συνολική βαθμολογία 69,1 και καταγράφοντας θετική μεταβολή 3,4 σε χρονικό ορίζοντα δεκαετίας.
Σε δε επίπεδο Ανατολικής Ευρώπης, όπου κατατάσσει τη χώρα το γνωστό πανεπιστήμιο, η Ελλάδα είναι τρίτη με αυτό το σκορ, κάτω από την πρώτη Σλοβενία (18η στον κόσμο) και την Τσεχία (20ή στον πλανήτη).
Και αν σας φαίνεται παράξενο, η κατάταξη μόνο απλή υπόθεση δεν είναι, αφού εξετάζει 32 περιβαλλοντικούς δείκτες προκειμένου να βγάλει τον τελικό... βαθμό προόδου. Ανάμεσά τους την ποιότητα του αέρα, του πόσιμου νερού, τη διαχείριση των αποβλήτων, τη βιοποικιλότητα, την κλιματική αλλαγή, τις εκπομπές ρύπων, τη γεωργία, τις πηγές νερού κ.ά.
ΑΕΠ και... πρόοδος
Από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας είναι το γεγονός ότι η πρόοδος στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον εθνικό πλούτο της κάθε χώρας. Έτσι, σύμφωνα με την κατάταξη του δείκτη EPI (Environmental Performance Index) του Πανεπιστημίου του Γέιλ, στην κορυφή της γενικής λίστας, με τις καλύτερες επιδόσεις, βρίσκεται η Δανία με συνολική βαθμολογία 82,5/100. Ακολουθούν από κοντά το Λουξεμβούργο, με 82,3 και η Ελβετία με 81,5, ενώ την πεντάδα συμπληρώνουν το Ηνωμένο Βασίλειο με 81,3 και η Γαλλία με 80. Στην έκτη θέση βρίσκεται η Αυστρία με 79,6 και ακολουθούν η Φιλανδία με 78,9, η Σουηδία με 78,7, η Νορβηγία με 77,7 και η Γερμανία με 77,2. Από τη μελέτη προκύπτει ότι οι σκανδιναβικές χώρες με το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ευρώπη επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα στις παραμέτρους που έχει θέσει η ερευνητική ομάδα για τη σύνταξη του δείκτη ΕΡΙ, με τη Δανία για παράδειγμα να καταγράφει αξιοσημείωτη επιβράδυνση στους ρυθμούς αύξησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τη Σουηδία στην υγειονομική ταφή και την ανακύκλωση απορριμμάτων. Οι σκανδιναβικές χώρες βρίσκονται, επίσης, στην κορυφή της βέλτιστης επεξεργασίας των λυμάτων μαζί με την Ολλανδία και τη Σιγκαπούρη.
Στην ευημερούσα Βόρεια Αμερική ο Καναδάς κρατά τα ηνία στη βιοποικιλότητα και τους βιότοπους, ενώ οι ΗΠΑ κατατάσσονται έκτη χώρα στον κόσμο στην κατηγορία της γεωργικής ποικιλομορφίας. Επίσης, ενδεικτικά, στην Ασία η πανίσχυρη Σιγκαπούρη ηγείται στις «πράσινες» πολιτικές που αφορούν στη βιωσιμότητα της αλιείας.
Οι ερευνητές εξέτασαν την πορεία της «περιβαλλοντικής υγείας» των χωρών στη βάση κατηγοριών με βαθμολογία που έχει ως άριστα το 100 και ο μέσος όρος είναι εκείνος που δίνει τη γενικότερη εικόνα. Αυτό σημαίνει ότι η επίδοση των χωρών δεν είναι ίδια σε όλους τους τομείς, χωρίς ωστόσο αξιοσημείωτες παρεκκλίσεις από τον κανόνα της γενικότερης οικονομικής κατάστασης σε σχέση με την εικόνα των περιβαλλοντικών δεικτών.
Η εικόνα στην Ευρώπη
Η Ευρώπη βρίσκεται σε γενικά καλή κατάσταση, όπως διαπιστώνει ο περιβαλλοντικός δείκτης του Πανεπιστημίου του Γέιλ, με τις χώρες να καταγράφουν σε γενικές γραμμές καλές επιδόσεις σε σχεδόν όλους τους τομείς. Είναι χαρακτηριστικό ότι 15 από τις 19 χώρες που κατηγοριοποιούνται γεωγραφικά στην Ανατολική Ευρώπη βρίσκονται στις πρώτες 50 θέσεις της γενικής παγκόσμιας λίστας. Η καλύτερη εικόνα για την ήπειρο αποτυπώνεται στον δείκτη που αφορά στη γεωργία, τη βιοποικιλότητα και τους βιότοπους, ενώ αξιοσημείωτη είναι και η πρόοδος στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στην απεξάρτηση από τον άνθρακα.
Οι μελετητές αναφέρουν ως παράδειγμα τη Ρουμανία, που παράγει το 38% της ηλεκτρικής της ενέργειας από το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο στην Ευρώπη, ενώ σημαντικές είναι και οι αντίστοιχες επιδόσεις χωρών όπως η Τσεχία.
Η εικόνα της Ελλάδας
Η Ελλάδα, πάντα σύμφωνα με τον δείκτη ΕΡΙ, για το 2020, έχει να παρουσιάσει καλές επιδόσεις. Για παράδειγμα στην κατηγορία της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα έχει βαθμολογία 67,5 και κατατάσσεται 31η σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρώτη στην εν λόγω κατηγορία είναι η Φιλανδία με 98,8, χώρα που κατέχει την πρώτη θέση και στον τομέα της υγιεινής και του πόσιμου ύδατος, με την Ελλάδα να καταλαμβάνει την 11η αντίστοιχη θέση παγκοσμίως, με 98,2. Στον αντίποδα στην τελευταία θέση βρίσκεται η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία με 0 και το Τσαντ, επίσης με μηδέν.
31η στη διαχείριση απορριμμάτων
Τριακοστή πρώτη είναι η Ελλάδα και στη διαχείριση των απορριμμάτων, με βαθμολογία 83, κατηγορία στην οποία την πρώτη θέση στον πλανήτη κατέχουν από κοινού, με σκορ 100, η Ολλανδία και η Κολομβία. Στην τελευταία θέση είναι ούτε λίγο-ούτε πολύ 47 χώρες με βαθμολογία μηδέν! Το εύρημα αυτό είναι αξιοσημείωτο για τους μελετητές, πρώτον λόγω της σπουδαιότητας που έχει η διαχείριση των απορριμμάτων για το γενικότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των υπό εξέταση χωρών και, δεύτερον, γιατί πριν από τη σύνταξη τού εν λόγω δείκτη δεν υπήρχαν διαθέσιμα αξιόπιστα μεθοδολογικά δεδομένα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα έθνη διαχειρίζονται τα στερεά απόβλητα σε όλο το ευρύ πεδίο κάλυψης των χωρών της έρευνας.
54η στη βιοποικιλότητα
Στην κατηγορία της βιοποικιλότητας την πρώτη θέση κατέχει η Μποτσουάνα στη νότια Αφρική, μία από τις πιο αραιοκατοικημένες χώρες στον πλανήτη, με σκορ 91,6. Εκεί η Ελλάδα παίρνει μάλλον κακό βαθμό στον... έλεγχο περιβαλλοντικής προόδου, καθώς κατατάσσεται 54η με βαθμολογία 72,6. Τη δε τελευταία θέση κατέχουν οι Μαλδίβες με σκορ μόλις 6,5.
Στην εν λόγω κατηγορία περιλαμβάνονται οι προστατευόμενες περιοχές σε ξηρά και θάλασσα, και οι δείκτες που σχετίζονται με τους οικοτόπους, τη βιοποικιλότητα και τα ενδιαιτήματα των διαφόρων ειδών. Οι ερευνητές ανακαλούν τις πρόσφατες μελέτες που συνεχώς εμπλουτίζονται με ανησυχητικά δεδομένα και δείχνουν ότι περίπου ένα εκατομμύριο είδη σε ολόκληρο τον κόσμο βρίσκονται αντιμέτωπα με τον κίνδυνο της εξαφάνισης και πάνω από 500.000 έχουν χάσει το επαρκές ενδιαίτημά τους, τουλάχιστον ως το 2019 που καλύπτεται βιβλιογραφικά από την έρευνα. Οι επιστήμονες αναφέρουν ενδεικτικά την εκτίμηση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση, ότι τα είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση υπερέβαιναν κατά 100 με 1.000 φορές το φυσικό αντίστοιχο όριο ως το 2018.
Από τα σχεδόν ένα εκατομμύριο αυτά είδη που βρίσκονται σε κίνδυνο, η πλειονότητα υφίσταται τις συνέπειες της απώλειας κατά τουλάχιστον 50% της βιοποικιλότητας λόγω υπερεκμετάλλευσης και απώλειας οικοτόπων, συνεπεία της αλλαγής χρήσεων γης. Ευτυχώς υπάρχουν και τα καλά νέα, καθώς η ευαισθητοποίηση του κόσμου έχει μεγιστοποιήσει την πίεση και κατά συνέπεια τη λήψη μέτρων προστασίας της βιόσφαιρας.
52η θέση
Λίαν... καλώς στα οικοσυστήματα
Στην κατηγορία της φροντίδας των οικοσυστημάτων που αναφέρεται στις δασικές εκτάσεις και τις απώλειες σε λιβαδικές εκτάσεις και υγροτόπους η Ελλάδα παίρνει μέτριο βαθμό 43,9, που την κατατάσσει στην 52η θέση, με πρώτες χώρες στη λίστα για την εν λόγω κατηγορία το Μπαχρέιν, την Ισλανδία, τη Μάλτα, τη Μικρονησία, το Σάο Τομέ και Πρινσίπε και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που συγκεντρώνουν άριστα (100 στα 100). Στην τελευταία θέση στην εν λόγω κατηγορία βρίσκεται το Κατάρ με μηδέν. Οι μελετητές αναφορικά με τον εν λόγω δείκτη καταγράφουν τη γενικότερη τάση μείωσης των δασικών εκτάσεων ανά τον πλανήτη, με τα έτη 2016-2018 να περνούν στην ιστορία ως εκείνα με τις μεγαλύτερες μέχρι στιγμής απώλειες δασών που έχουν ποτέ καταγραφεί, κατά 29,7, 29,4 και 24,8 εκατομμύρια εκτάρια, αντίστοιχα. Σε αυτή την εικόνα συνέτειναν και οι τρομακτικές φωτιές του 2019 στον Αμαζόνιο και οι επίσης καταστροφικές στην Αυστραλία το 2020.
Με βαθμό 15,7/100
46η η Ελλάδα στην προστασία των αλιευμάτων
Στην κατηγορία των αλιευμάτων, με την τάση παγκοσμίως δυσοίωνη, καθώς οι πληθυσμοί των ψαριών γίνονται όλο και λιγότεροι, την καλύτερη βαθμολογία έχει η νησιωτική πόλη-κράτος της Νοτιοανατολικής Ασίας, Σιγκαπούρη, με 71,4 και την τελευταία το Μπαχρέιν με μηδέν. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 46η θέση με βαθμολογία μόλις 15,7. Όσον αφορά στην επί το χείρον εικόνα αναφορικά με τα αλιεύματα παγκοσμίως, οι μελετητές υπενθυμίζουν τις συνέπειες της υπεραλίευσης που από το 1950 έχει αυξηθεί κατά 30%, ενώ ο παγκόσμιος αλιευτικός στόλος έχει αυξηθεί από 1,7 εκατομμύρια στα 3,7 εκατομμύρια μεταξύ 1950 και 2015. Εξίσου καταστρεπτική, όπως έχουν αποδείξει πολλές μελέτες, είναι η αλίευση με τράτα βυθού, όταν πραγματοποιείται συχνά στην ίδια περιοχή, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι σαρώνει στο πέρασμα της θαλάσσιους οργανισμούς σε ποσοστό 6-41%, φέρνοντας το θαλάσσιο οικοσύστημα στα όριά του, με την ανάκαμψη να απαιτεί την πάροδο πολλών χρόνων.
32η στην κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή είναι ένα από τα σημεία των καιρών, με τη βαθμολογία της Ελλάδας να βαθμολογείται, πάντα σύμφωνα με την έρευνα του Πανεπιστημίου Γέιλ, με 66,5, γεγονός που της δίνει την 32η θέση, με τη Δανία πρώτη έχοντας σκορ 95 και τελευταίο το Κατάρ με 12,1. Μάλλον περιττό να επισημανθεί η κρισιμότητα τού εν λόγω δείκτη, με τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή στη Γλασκόβη της Σκοτίας και τις μελέτες που είδαν το φως της δημοσιότητας με αφορμή την COP26 ακόμα νωπές.
42η στη βιώσιμη γεωργία
Σε μέτρια θέση βρίσκεται η Ελλάδα και όσον αφορά στη βιώσιμη γεωργία, κατέχοντας την 42η θέση με βαθμό 52,6. Σε αυτή την κατηγορία την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Ουκρανία με 79,5 και τη δεύτερη η Αργεντινή με 78,4, ενώ την τελευταία το Μπρουνέι. Από τις καλύτερες επιδόσεις της μετά την ποιότητα νερού έχει η Ελλάδα στα υδάτινα αποθέματα, συγκεντρώνοντας 81,7 βαθμούς, που την κατατάσσουν 18η στην παγκόσμια λίστα. Εκεί την πρώτη θέση κατέχουν από κοινού με σκορ 100/100 η Δανία, η Φιλανδία, η Ολλανδία, η Σιγκαπούρη και η Σουηδία, ενώ στην τελευταία με μηδέν συνωστίζονται 47 χώρες, οι περισσότερες από την Αφρική και την Ασία. Η μόνη ευρωπαϊκή χώρα με αυτό το σκορ είναι η Μάλτα.
(φωτογραφία: pexels)
