Νοέμβρης του 1973... Φοιτητές από πανεπιστήμια των Αθηνών έχουν συγκεντρωθεί στο Πολυτεχνείο της πρωτεύουσας, μετά από διαδηλώσεις τριών συνεχόμενων μερόνυχτων, τη 17η του μήνα... «Λαέ, μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι, η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή, του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί», ερμηνεύει ο Νίκος Ξυλούρης στο “Μεγάλο μας τσίρκο”... Επτά χρόνια πριν, στις 21 Απριλίου 1967, και ο ελληνικός στρατός με τη βοήθεια τού τότε βασιλιά της Ελλάδας, καταλύει τη Δημοκρατία και με “Βασιλικό Διάταγμα” αναστέλλονται τα άρθρα 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 18, 20, 95 και 97 του Συντάγματος.
«Απεφασίσαμεν και διατάσσομεν», ανακοινώνει η νέα Αρχή της χώρας, και «απαγορεύομεν: Τας εν υπαίθρω συγκεντρώσεις άνω των πέντε ατόμων. Τας εν κλειστώ χώρω συγκεντρώσεις πλην των δημοσίων θεαμάτων. Την καθ’ οιονδήποτε τρόπον άσκησιν αντεθνικής προπαγάνδας. Την προσωρινήν περίθαλψιν κατ’ οίκον προσώπων μην ενοικούντων μετά της οικογενείας ήτις παρέχει την περίθαλψιν, εάν τούτο δεν δηλωθή εντός δύο ωρών εις την οικείαν αστυνομικήν Αρχήν. Την κατοχήν, εγκατάστασιν και λειτουργίαν ερασιτεχνικών ραδιοφωνικών σταθμών και παντός μέσου ανταποκρίσεων και διαβιβάσεων».
Και, αν υπάρξει αντίρρηση, «οι παραβάται της παρούσης θα παραπέμπτωνται εις το Έκτακτον Στρατοδικείον».
Θα ακολουθήσουν επτά χρόνια εξοριών, βασανιστηρίων, υπέρμετρων απαγορεύσεων και θανάτων...
14 Νοεμβρίου 1973 και ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι. Οι φοιτητές, με το θάρρος της νιότης τους, καταλαμβάνουν το Πολυτεχνείο και οι πόρτες του κλείνουν. Εκλέγεται συντονιστική επιτροπή και ξεκινά η εκπομπή ραδιοφωνικού σταθμού. Ομάδες φοιτητών συγκροτούνται: άλλοι γράφουν συνθήματα σε όλη την Αθήνα, να μάθει όλος ο κόσμος τον αγώνα τους, κι άλλοι φυλούν το “αρχηγείο” τους, όπου πλήθος δημοκρατών συγκεντρώνεται κάθε μέρα... αλλά και προβοκατόρων. Μυστικοί πράκτορες και αστυνομία αδυνατούν να καταστείλουν την τριήμερη συγκέντρωση. Ο Παπαδόπουλος αποφασίζει να επέμβει με τον στρατό. Τρεις μοίρες ΛΟΚ, μία μοίρα αλεξιπτωτιστών και τρία άρματα μάχης ζώνουν το κέντρο της φοιτητικής επανάστασης. Οι φοιτητές ζητούν διαπραγματεύσεις, μα οι δικτάτορες αρνούνται...
Και στις 3 το πρωί ένα τεθωρακισμένο άρμα-τανκ εισβάλλει βιαίως στο Πολυτεχνείο, εμβολίζοντας την κεντρική πύλη. Ακολούθησε το χάος. Τραυματίζονται εκατοντάδες και συλλαμβάνονται - σύμφωνα με την τότε αστυνομία - 840 άτομα, αριθμός που σύμφωνα με μελλοντικές πηγές ανήλθε στα 2.400 άτομα. Επισήμως σκοτώθηκαν 34 άτομα σε όλη την Αθήνα κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αλλά ανεπισήμως ο αριθμός ήταν μεγαλύτερος, γιατί πολλοί τραυματίες, φοβούμενοι τη σύλληψη, αρνήθηκαν να διακομιστούν σε νοσοκομείο.
«Δίχως τουφέκι και σπαθί, με τον ήλιο στο μέτωπο, υπήρξατε ήρωες και ποιητές μαζί. Είστε το Ποίημα», θα γράψει ο Μανόλης Αναγνωστάκης.
Η δικτατορία θα πέσει στις 23 Ιουλίου του 1974, αλλά, τρεις μέρες πριν, θα έχει συμβεί άλλο ένα τεράστιο κακό: Τουρκικά στρατεύματα με 40 χιλιάδες στρατιώτες θα εισβάλουν στο “χρυσοπράσινο φύλλο” της Μεσογείου, στην Κύπρο, καταλαμβάνοντας σχεδόν τη μισή. Ωστόσο, «οι βασιλιάδες φύγανε και πάνε και στο λιμάνι τώρα, κάτω στον γιαλό, οι σύμμαχοι τούς στέλνουν στο καλό. Καθώς τα μαγειρέψαν και τα φτιάξαν από αρχής, τον λάκκο τους εσκάψαν κι από κοντά οι μεγάλοι μας προστάτες αγάλι-αγάλι εγίναν νεκροθάφτες και ποιος πληρώνει πάλι τα σπασμένα και πώς να ξαναρχίσω πάλι απ’ την αρχή, κι ας ήξερα τουλάχιστον γιατί. Το ριζικό μου ακόμα τι μου γράφει το μελετάνε τρεις μηχανορράφοι. Θα μας το πουν γραφιάδες και παπάδες, με τούμπανα, παράτες και γιορτάδες. Το σύνταγμα βαστούν χωροφυλάκοι και στο παλάτι μέσα οι παλατιανοί προσμένουν κάτι νέο να φανεί», αναφέρουν στίχοι από “Το μεγάλο μας τσίρκο”.
Διαβάστε ακόμη: Πολυτεχνείο 1973: Το χρονικό της ηρωικής Εξέγερσης
Κρήτη: Μηνύματα για την επέτειο
Πλήθος ανθρώπων, αλλά και οργανισμών, συλλόγων ή και ομίλων υπέβαλαν με σχετικές ανακοινώσεις τα σέβη τους για το πέρας 48 ετών από την ηρωική ημέρα της 17ης Νοεμβρίου του 1973.
* Η Νομαρχιακή Επιτροπή Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ανέφερε: «Η αντίσταση της νεολαίας στο Πολυτεχνείο κατά του φασισμού, τα αιτήματα για “Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία”, επίκαιρα όσο ποτέ ξανά στα χρόνια της Μεταπολίτευσης και βαλλόμενα χωρίς έλεος από την αντιδημοκρατική και ακραία νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης, μας παρακινούν στον δρόμο του αγώνα. Ο φετινός εορτασμός για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ας είναι η δικιά μας αντίσταση, [...] η δικιά μας απάντηση στην αυταρχική, ταξική πολιτική της Ν.Δ. Αντιστεκόμαστε στη νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της Ν.Δ., η οποία εκμεταλλεύεται την πανδημία με σκοπό να αλώσει το κοινωνικό κράτος και να ξεπουλήσει κοινωνικά αγαθά [...]. Αντιστεκόμαστε και στην ακροδεξιά, που επιχειρεί να πάρει τη ρεβάνς από τη Μεταπολίτευση, αντιστεκόμαστε στον φασισμό, τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία [...]. Το Πολυτεχνείο ζει! Ο αγώνας για Δημοκρατία συνεχίζεται!».
* Το ΚΚΕ ανακοίνωσε με τη σειρά του: «Ο ξεσηκωμός του Νοέμβρη του 1973 αποτέλεσε την κορυφαία αντιφασιστική-αντιδικτατορική πάλη ενάντια στο φασιστικό καθεστώς, το οποίο θα κατέρρεε λίγους μήνες αργότερα κάτω από το βάρος του ασίγαστου λαϊκού αγώνα και του προδοτικού πραξικοπήματος στην Κύπρο [...]. Η φετινή επέτειος θα γιορταστεί ένα χρόνο μετά τις περυσινές απαγορεύσεις της κυβέρνησης, που με πρόσχημα την ανάσχεση της πανδημίας απαγόρευσε και τον τριήμερο εορτασμό και τη μεγάλη αντιιμπεριαλιστική διαδήλωση [...]. Η κυβέρνηση αξιοποίησε την πανδημία για να τσακίσει εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα δεκαετιών [...]. Πέρασε τον νόμο για τον περιορισμό των διαδηλώσεων, νομοθέτησε το χτύπημα του δικαιώματος στην απεργία, επιτέθηκε στα σωματεία και στη λειτουργία τους και ψήφισε την πανεπιστημιακή αστυνομία».
* Το Σωματείο Εργαζομένων ΠΑΓΝΗ δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Σαράντα οκτώ χρόνια μετά, ο ηρωικός Νοέμβρης του 1973 ζει! [...]. Διαδίδουμε τα επίκαιρα μηνύματά του σε κάθε χώρο δουλειάς, γιατί η κυβέρνηση συνεχίζει να εναποθέτει την ευθύνη, όπως έκανε από την αρχή της πανδημίας, στον λαό [...]. Τιμούμε τη λαϊκή εξέγερση του Πολυτεχνείου [...]. Τιμούμε και εμπνεόμαστε από τους αγώνες και τις θυσίες όσων ύψωσαν το ανάστημά τους στο φασιστικό καθεστώς, όσους θυσιάστηκαν, όσους βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν στα 7 μαύρα χρόνια της χούντας».
* Η Πανελλήνια Οργάνωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ) εξέφρασε τον σεβασμό της για την επέτειο αναφέροντας: «Ο αγώνας των Ελλήνων φοιτητών σηματοδοτεί την κορύφωση της αντιδικτατορικής πάλης του λαού, σταμάτησε τον ψεύτικο εκδημοκρατισμό του Παπαδόπουλου και επιτάχυνε τις διαδικασίες πτώσης του καθεστώτος, που άφησε πίσω του μια Εθνική Καταστροφή: την τουρκική εισβολή στην Κύπρο μας και την κατοχή του 37% της Μεγαλονήσου που συνεχίζεται ακόμη και σήμερα [...] Τιμάμε τους νεκρούς του Πολυτεχνείου, είμαστε στην προμετωπίδα του Αγώνα ενάντια στον φασισμό και τον αυταρχισμό. Ζήτω ο Αγώνας της αδάμαστης ελληνικής Νεολαίας!».
* Το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Ρεθύμνου αποδίδει «φόρο τιμής στη μνήμη των αγωνιστών της εξέγερσης του Πολυτεχνείου», ανακοινώνοντας: «Εργαζόμενοι, συνταξιούχοι και νεολαία συνεχίζουν τον αγώνα και τις διεκδικήσεις για Ειρήνη και Δημοκρατία. Τα αιτήματα εκείνου του αγώνα είναι και σήμερα επίκαιρα και απαιτητά [...]. Χρέος μας αλλά και υποχρέωσή μας, να θυμόμαστε και να συνεχίζουμε τον αγώνα των αγωνιστών του Πολυτεχνείου».
* Το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Ηρακλείου (ΕΚΗ) τόνισε ότι «οι εργαζόμενοι κρατούν ζωντανό το αγωνιστικό μήνυμα του Νοέμβρη του ’73, όταν η λαϊκή οργή ξεχείλισε με την 7χρονη τυραννία. Ο αγώνας και τα αιτήματα του Νοέμβρη του ’73 είναι σήμερα πιο επίκαιρα από κάθε άλλη φορά. Στην Ελλάδα του 2021 διαλύεται κάθε έννοια αλληλεγγύης και δημόσιου κοινωνικού χαρακτήρα. Στις σημερινές συνθήκες οι εργαζόμενοι και ο λαός συνεχίζουν να δοκιμάζονται από τις συνέπειες της μακροχρόνιας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, αλλά και της πανδημίας [...]. Τιμώντας τον αγώνα και την επέτειο του Πολυτεχνείου, υπερασπίζουμε και διεκδικούμε τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων».
* Το Ενιαίο Δίκτυο Συνταξιούχων-Παράρτημα Κρήτης (ΕΝΔΙΣΥ Π.Κ.) δήλωσε: «Η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ. Σαράντα οκτώ χρόνια μετά, φαίνεται πως τα κεντρικά αιτήματα της τότε εποχής απέναντι στην εφτάχρονη δικτατορία [...] έχουν επανέλθει συνολικά [...]. Εργαζόμενοι, άνεργοι, μικρομεσαίοι, συνταξιούχοι, όλοι μαζί, πέρα από στείρες διαιρέσεις, μπορούμε και θα είμαστε οι τελικοί νικητές!». Ο δάσκαλος MsC Δημήτρης Χριστοδούλου, αποδίδοντας φόρο τιμής, ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Η ηρωική γενιά του Πολυτεχνείου αγωνίστηκε για “Έξω αι ΗΠΑ”, “Έξω το ΝΑΤΟ”, “Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία”, “Δημοκρατία”, “Εθνική Ανεξαρτησία” και “Λαϊκή Κυριαρχία”. Σήμερα, όλα αυτά για τα οποία αγωνίστηκε αυτή η ηρωική γενιά του Πολυτεχνείου έχουν συρρικνωθεί».
* Ο Σωκράτης Βαρδάκης, βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., δήλωσε μεταξύ άλλων για τους αγωνιστές του Πολυτεχνείου: «Με μπροστάρηδες τους νέους, τους φοιτητές και όλο τον δημοκρατικό κόσμο, γίνονται οι ίδιοι, με τα σώματά τους, ανάχωμα στη χούντα [...]. Σαράντα οκτώ χρόνια μετά, σε μια συγκυρία απίστευτης κρίσης για την κοινωνία, για τους θεσμούς, για τα δικαιώματα, για την ίδια τη ζωή μας, λόγω των πολιτικών μιας αυταρχικής, ακραίας νεοφιλελεύθερης δεξιάς κυβέρνησης, διεκδικούμε τα αυτονόητα: Δημοκρατία, δικαιοσύνη, αξιοπρεπή εργασία! [...] Δόξα και τιμή σε όσους αγωνίστηκαν και όσους έχασαν τη ζωή τους για τη Δημοκρατία και την Ελευθερία».
* Ο βουλευτής Ηρακλείου ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Χάρης Μαμουλάκης εξέφρασε τα σέβη του αναφέροντας: «Η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ήταν και παραμένει διαχρονικό ορόσημο του αγώνα [...]. Σχεδόν μισό αιώνα μετά, με τα μηνύματα του Πολυτεχνείου να παραμένουν επίκαιρα, αλλά και παλιούς υμνητές της χούντας να έχουν αναλάβει καίρια πόστα στην κυβέρνηση του κυρίου Μητσοτάκη, με τον αυταρχισμό και την καταστολή να έχουν σχεδόν εδραιωθεί στην καθημερινότητά μας, έχουμε χρέος να υμνήσουμε τον αγώνα της νεολαίας του ’73».
Συγκεντρώσεις και πορείες - Η Κρήτη τιμά την ηρωική επέτειο
Η ηρωική επέτειος του Πολυτεχνείου θα εορταστεί σήμερα και στην Κρήτη. Συγκεκριμένα στο Ηράκλειο, στις 6 το απόγευμα, στην πλατεία Ελευθερίας, θα πραγματοποιηθεί φιλειρηνική συγκέντρωση, ενώ θα ακολουθήσει πορεία στους κεντρικούς δρόμους. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θα συμμετάσχει στην πορεία, ενώ νωρίτερα, στις 12 μ., στελέχη της Νομαρχιακής Επιτροπής Ηρακλείου του κόμματος και της Νεολαίας του θα καταθέσουν στεφάνι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, στην πλατεία Ελευθερίας. Στις 5 μ.μ. θα γίνει προσυγκέντρωση των μελών και στελεχών του στην πλατεία Δασκαλογιάννη.
Την ίδια ώρα, το Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων ΠΑΓΝΗ διοργανώνει έκθεση φωτογραφίας έξω από το αμφιθέατρο του νοσοκομείου στις 12 μ.
Συγκέντρωση και πορεία για την επέτειο του Πολυτεχνείου θα πραγματοποιηθεί και στα Χανιά. Η συγκέντρωση θα λάβει χώρα στις 6 το απόγευμα στην πλατεία της Δημοτικής Αγοράς.
