Η λύρα, ως πολιτιστικό γεγονός, είναι μια λέξη που συνδέεται αυτομάτως με την Κρήτη και τον Πόντο.
Στην ΚΡΗΤΗ TV και στην εκπομπή «Κρήτη Σήμερα» έγινε αναφορά στον προπάτορα των παραπάνω παραδοσιακών οργάνων, την αρχαία ελληνική λύρα.
Το αρχαίο όργανο, του οποίου η ιστορία ξεπερνά τα 5.000 χρόνια, έγινε ανά τους αιώνες σημείο αναφοράς ώστε να δημιουργηθούν δεκάδες έγχορδα όργανα, τα οποία αποτελούν εν πολλοίς εκδοχές του.
Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο μουσικός Θεόδωρος Κουμαρτζής, παρά την παρουσία του εν λόγω οργάνου, εδώ και χιλιετηρίδες στον ελληνικό πολιτισμό, δυστυχώς δεν υπήρχαν οργανοπαίχτες που γνώριζαν πώς να παίζουν την αρχαία ελληνική λύρα.
Το όργανο κατασκευάστηκε στο Κιλκίς και υπήρξε αποτέλεσμα της συνεργασίας της οικογένειας Κουμαρτζή με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με την μορφή του να βασίζεται κατά κύριο λόγο σε αναπαραστάσεις πάνω σε αγγεία ή αγάλματα της περιόδου.
