Όπως αναμενόταν από τα προκαταρκτικά στοιχεία, το 2020 βρέθηκε, μαζί με το 2016, στην υψηλότερη βαθμίδα των πιο ζεστών ετών στον κόσμο, στην κορύφωση μιας δεκαετίας με θερμοκρασίες-ρεκόρ που καταδεικνύει ακόμη περισσότερο την “επείγουσα ανάγκη” να αναληφθεί δράση κατά της ανόδου της θερμοκρασίας, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία “Copernicus” για την κλιματική αλλαγή (C3S).
Το έτος 2020 έκλεισε στον 1,25 βαθμό Κελσίου πάνω από την προβιομηχανική περίοδο, όπως και το 2016. Όμως «πρέπει να σημειωθεί πως το 2020 ισοφάρισε το ρεκόρ του 2016 παρά την ψυχρή επίδραση του φαινομένου Λα Νίνια», σύμφωνα με την υπηρεσία C3S. Το 2016 είχε χαρακτηριστεί από ένα ισχυρό επεισόδιο του Ελ Νίνιο, ενός φυσικού ωκεάνιου φαινομένου που προκαλεί άνοδο των θερμοκρασιών. Σύμφωνα με τη NASA και τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (ΠΜΟ), το Ελ Νίνιο είχε συμβάλει κατά 0,1 έως 0,2 βαθμό Κελσίου στην παγκόσμια θερμοκρασία του 2016. «Είναι αρκετά ξεκάθαρο πως, αν απουσίαζε η επίδραση των Ελ Νίνιο και Λα Νίνια στη θερμοκρασία από τη μια χρονιά στην άλλη, το 2020 θα ήταν η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ», διαβεβαίωσε το Γαλλικό Πρακτορείο ο Ζέκι Χόσφαδερ, κλιματολόγος στο Breakthrough Institute, επισημαίνοντας πως η θερμοκρασία στον κόσμο αυξάνεται κατά 0,2 βαθμό Κελσίου ανά δεκαετία από τη χρονιά του 1970.
Υπενθυμίζεται ότι ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, ο οποίος θα δημοσιεύσει προσεχώς στοιχεία συνδυάζοντας τα δεδομένα από πολλές επίσημες υπηρεσίες, είχε ανακοινώσει στα τέλη Δεκεμβρίου πως το 2020 θα είναι μία από τις τρεις πιο ζεστές χρονιές. Στην Ευρώπη, η οποία χαρακτηρίστηκε από ένα ασυνήθιστο κύμα ζέστης, το 2020 ήταν με διαφορά πιο ζεστό, κατά 0,4 βαθμό Κελσίου πάνω από το 2019, και κατά 1,6 βαθμό Κελσίου πάνω από την περίοδο αναφοράς 1981-2010, δηλαδή περισσότερο από 2,2 βαθμούς Κελσίου πάνω από την προβιομηχανική περίοδο.
Αυτή η άνοδος της θερμοκρασίας ήδη υπερβαίνει τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού. Όμως οι στόχοι αυτοί είναι για ολόκληρο τον πλανήτη και είναι γνωστό πως η θερμοκρασία αυξάνεται ταχύτερα στην ξηρά απ' ό,τι στους ωκεανούς και πως σε ορισμένες περιοχές η θερμοκρασία αυξάνεται πολύ ταχύτερα, όπως στην Αρκτική, όπου οι θερμοκρασίες το 2020 ξεπέρασαν κατά 6 βαθμούς Κελσίου τη μέση θερμοκρασία αναφοράς.
Στην ίδια αρκτική περιοχή, ιδιαίτερα στη Σιβηρία, η χρονιά χαρακτηρίστηκε επίσης από μια «εξαιρετικά δυναμική» περίοδο δασικών πυρκαγιών, απελευθερώνοντας 244 μεγατόνους CO2, δηλαδή «πάνω από ένα τρίτο περισσότερο από το ρεκόρ του 2019».
Εκτός από μια μεμονωμένη χρονιά, η περίοδος 2015-2020 είναι η πιο ζεστή που έχει καταγραφεί ποτέ και η τελευταία δεκαετία (2011-2020) είναι επίσης η πιο ζεστή από την αρχή της Βιομηχανικής Εποχής.
«Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η τελευταία δεκαετία είναι η πιο ζεστή που έχει καταγραφεί ποτέ, και αυτό μας υπενθυμίζει για μια ακόμη φορά ότι επείγει να μειώσουμε τις εκπομπές με φιλόδοξο τρόπο, ώστε να εμποδίσουμε τις μελλοντικές αρνητικές επιπτώσεις στο κλίμα», υπογράμμισε σε ανακοίνωση ο Κάρλο Μπουοντέμπο, διευθυντής της C3S. Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις είναι ήδη αισθητές σε όλο τον πλανήτη, από το λειώσιμο των αιώνιων πάγων μέχρι τους ασυνήθιστους καύσωνες, περνώντας από τις κατακλυσμιαίες βροχές ή ακόμη την τελευταία σεζόν-ρεκόρ των κυκλώνων στην Καραϊβική.
Οι ωκεανοί γίνονται πιο ζεστοί
ΕΠΟΝΤΑΙ ΤΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ
Δυσοίωνες οι προβλέψεις για το μέλλον
Και τα χειρότερα έρχονται... Η θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 1,1 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή και ήδη σημειώνονται κλιματικές καταστροφές. Όμως, παρά τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού να κρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους +2 βαθμούς Κεσίου, ει δυνατόν στον 1,5 βαθμό Κελσίου, οι σημερινές δεσμεύσεις των κρατών για τη μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου απέχουν ακόμη πολύ από μια τέτοια τροχιά.
Παρά τα μέτρα που ελήφθησαν κατά της πανδημίας της COVID-19 και την επιβράδυνση της οικονομίας που οδήγησε σε μείωση-ρεκόρ των εκπομπών CO2 το 2020 (-7%, σύμφωνα με το Global Carbon Project), η συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα συνέχισε να αυξάνεται, σύμφωνα με τα δορυφορικά δεδομένα της “Copernicus”. Τον Μάιο 2020 έφτασε σε «ένα πρωτοφανές μέγιστο επίπεδο» 413 ppm (μέρη στο εκατομμύριο).
Οι πιο θανατηφόρες φυσικές καταστροφές
«Μολονότι οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν ελαφρώς λιγότερο το 2020 απ' ό,τι το 2019, δεν υπάρχει λόγος να επαναπαυτούμε στις δάφνες μας. Όσο οι καθαρές παγκόσμιες εκπομπές δε θα μειώνονται στο μηδέν, το CO2 θα συνεχίσει να συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα και να προκαλεί μια νέα κλιματική αλλαγή», προειδοποίησε ο Βενσάν-Ανρί Πες, επικεφαλής της υπηρεσίας “Copernicus” για την παρακολούθηση της ατμόσφαιρας. Το έτος 2020 τελείωσε στον 1,25 βαθμό Κελσίου πάνω από την προβιομηχανική περίοδο, όπως και το 2016. Όμως το 2016 είχε χαρακτηριστεί από ένα έντονο επεισόδιο Ελ Νίνιο - ωκεάνιο φυσικό φαινόμενο που επιφέρει άνοδο των θερμοκρασιών - που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είχε αυξήσει τη θερμοκρασία της χρονιάς κατά 0,1 έως 0,2 βαθμό Κελσίου.
Ιστορικό ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών και στην Ελλάδα
Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2020, αλλά και κατά το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2021, αποτελούν ρεκόρ τουλάχιστον των τελευταίων 160 ετών για την Αθήνα, σύμφωνα με το ιστορικό αρχείο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) που χρονολογείται από το 1860. Συγκεκριμένα, ο Δεκέμβριος του 2020 ήταν ο θερμότερος Δεκέμβριος στην περίοδο αναφοράς ως προς τη μέση ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία (11,7 βαθμοί Κελσίου) και ο δεύτερος θερμότερος ως προς τη μέση θερμοκρασία (13,8 βαθμοί), με πρώτο τον Δεκέμβριο του 1960 (14,1 βαθμοί).
Κατά το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2021, η μέση θερμοκρασία στο Θησείο ήταν 14,8 βαθμοί Κελσίου, η μέση μέγιστη 18,3 και η μέση ελάχιστη 12,1 βαθμοί. Οι τιμές αυτές είναι οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Αθήνα κατά τον τελευταίο τουλάχιστον ενάμιση αιώνα για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο του έτους, ενώ είναι μεγαλύτερες κατά πέντε περίπου βαθμούς από τις αντίστοιχες μέσες κλιματικές τιμές της πιο πρόσφατης περιόδου αναφοράς 1981-2010.
Στις 9/1/2021 η θερμοκρασία στο Θησείο ξεπέρασε τους 22,2 βαθμούς, αποτελώντας επίσης ρεκόρ υψηλότερης θερμοκρασίας όλων των εποχών (μαζί με το 2010) για το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου. Θερμοκρασί-ρεκόρ ίση με 17 βαθμούς σημειώθηκε και στην ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία.
Με δεδομένο ότι επίσης σε παγκόσμιο επίπεδο το 2020 ήταν η πιο θερμή χρονιά (μαζί σε το 2016) που καταγράφηκε ποτέ στη Γη, τα παραπάνω αποτελούν “καθαρά σημάδια” της κλιματικής αλλαγής τόσο στη χώρα μας όσο και παγκοσμίως, σύμφωνα με τους Έλληνες επιστήμονες, οι οποίοι, μέσω του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή - CLIMPACT - μελετούν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας της χώρας μας και αναπτύσσουν εργαλεία για έγκαιρη προειδοποίηση των πολιτών από τα “ακραία” καιρικά φαινόμενα που συνοδεύουν την κλιματική αλλαγή.
Από ζεστή... σε πιο ζεστή δεκαετία
Ακόμα πιο ανησυχητικά είναι τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ, η γνωστή ΝΟΑΑ, σύμφωνα με τα οποία το μοτίβο που επαναλαμβάνεται είναι ότι κάθε δεκαετία είναι πιο θερμή από την προηγούμενη σε σχέση με τον μέσο όρο του 20ού αιώνα, επιβεβαιώνοντας την κατάταξη του ευρωπαϊκού “Copernicus” ότι το 2020 μαζί με το 2016 μοιράζονται το βάθρο της πρωτιάς όσον αφορά στα πιο θερμά έτη που έχουν καταγραφεί.
Τα δεδομένα από τη ΝΟΑΑ δείχνουν ότι η παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 0,82 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με το μέσο όρο του 20ού αιώνα. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι, όμως, το στοιχείο ότι ο ρυθμός αύξησης είναι περίπου κατά 0,18 βαθμούς Κελσίου κάθε δεκαετία από το 1981, σηματοδοτώντας μια επιτάχυνση της αύξησης της θερμοκρασίας τόσο στην ξηρά όσο και στους ωκεανούς. Συνολικά, σύμφωνα με την επεξεργασία των δεδομένων της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ τα έτη 2020 και 2016, ήταν κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου πιο θερμά σε σχέση με τον μέσο όρο θερμοκρασίας από τον 19ο αιώνα, ενώ το 2019 πλησίασε το ρεκόρ σε απόσταση... αναπνοής. Ήδη οι ειδικοί κάνουν την πρόβλεψη ότι το 2021 θα κατακτήσει μια θέση στη δεκάδα των πιο θερμών ετών στην ιστορία, παρά την ψυχρή επίδραση του φαινομένου La Nina που αναμένεται στον Ειρηνικό Ωκεανό. Οι προειδοποιήσεις των ειδικών γίνονται ακόμα πιο δραματικές στη βάση και αυτών των δεδομένων, καθώς ήδη έχει αρχίσει να διακρίνεται το μοτίβο των συνεπειών της αύξησης της θερμοκρασίας σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Οι πιο συχνοί τυφώνες, οι όλο και πιο επικίνδυνες και καταστροφικές πλημύρες, οι ξηρασίες και οι δασικές πυρκαγιές, που αποκτούν το χαρακτήρα μάστιγας, είναι μερικά μόνο από τα αξιοσημείωτα σημεία των καιρών τις τελευταίες δεκαετίες.
Η μεγαλύτερη συχνότητα και ραγδαιότητα των καταστροφικών καιρικών φαινομένων συνδέεται από ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό επιστημόνων με την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα. Και αυτή είναι μια διαπίστωση- “κλειδί”, καθώς καταγράφεται μια ετήσια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην επιφάνεια των ωκεανών από τον μέσο όρο του 20ού αιώνα (1900-1999), η οποία γίνεται ακόμα μεγαλύτερη αν συγκριθεί με τον μέσο όρο της δεκαετίας του 1980. Χαρακτηριστική είναι η διαπίστωση της ΝΟΑΑ για το 2020, που έδειξε ότι η αύξηση σε σχέση με τον μέσο όρο του αιώνα ήταν της τάξης των 0,76 βαθμών Κελσίου.
Αν και από χρονιά σε χρονιά είναι λογικό να υπάρχουν διαφοροποιήσεις, το σταθερό μοτίβο που διαγράφεται σαν τάση πια δε φαίνεται να αφήνει περιθώρια αμφιβολιών για το τι συμβαίνει. Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ, η χρονιά κατά την οποία καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις σε σχέση με τον μέσο όρο που έσπασαν τα ρεκόρ ήταν το 2016 και όσον αφορά στη θερμοκρασία των ωκεανών της Γης, όπως αυτή καταμετρήθηκε από μια μεγάλη σειρά συσκευών, πάνω σε πλοία, ποντισμένων στα νερά, δορυφόρων κ.ο.κ. Το γεγονός ότι η τάση είναι ολοένα και πιο ζεστά νερά σε βάθος χρόνου πια παραπέμπει στην κλιματική αλλαγή και μαζί με την αύξηση της θερμοκρασίας στην ξηρά τροφοδοτεί ακόμα μεγαλύτερες ανησυχίες της επιστημονικής κοινότητας, που “βλέπει” τα χειρότερα να βρίσκονται μπροστά με ολοένα πιο ακραία καιρικά φαινόμενα.
Πολύτιμα στοιχεία για την κλιματική αλλαγή προέρχονται και από την Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία και επιβεβαιώνουν ότι η Γη θερμαίνεται όλο και περισσότερο από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η διαπιστωμένη αυτή τάση δείχνει όχι απλά να παγιώνεται, αλλά να επιταχύνεται από το 2000 και μετά. Σύμφωνα με τη ΝΑSΑ, ο Δεκέμβριος του 2020 ήταν μόλις 1,34oC πιο ψυχρός από τη μέση μηνιαία θερμοκρασία που έχει καταγραφεί στη Γη από το 1880, όταν τις προηγούμενες δεκαετίες καταγραφόταν για τον τελευταίο μήνα του χρόνου ότι ήταν πιο ψυχρός από 2 μέχρι 2,5οC. Όσο για τις θερινές θερμοκρασίες, και αυτές δείχνουν αποκλίσεις από τον μέσο όρο που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή.
