Ήταν 3 του Σεπτέμβρη του 1974, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος με μια διακήρυξη 662 λέξεων, που γέννησε μια ολόκληρη εποχή. Μια άλλη εποχή στη νεώτερη ιστορία μας που τώρα ποια μοιάζει με μακρινό παραμύθι, με γλυκιά αρχή και μετά με «δράκους» σκάνδαλα και λυπημένο τέλος.
*Γράφει ο Στέλιος Ζερβός
Το μακρινό 1974 ήταν μια τραγική χρονιά για τον τόπο . Η Ελλάδα μετά από 7 χρονιά δικτατορίας είναι κυριολεκτικά διαλυμένη. Η Κύπρος χωρίζεται στα δυο μετά την εισβολή του Αττίλα . Χιλιάδες Έλληνες είναι πολιτικοί εξόριστοι σε φύλακες και ξερονήσια.
Η πτώση της Χούντας στις 24 Ιουλίου 1974, βρήκε τον Ανδρέα Παπανδρέου, 55 χρονών τότε, εξόριστο στον Καναδά. Ο ίδιος δεν θέλει να έλθει αμέσως στην Αθήνα, καθώς υπήρχαν φόβοι για τη ζωή του .
Ο Ανδρέας θα επέστρεψε τελικά μετά από παραινέσεις του Γιάννη Αλευρά το βράδυ της 16ης Αυγούστου και θα τύχει αποθεωτικής υποδοχής από πολιτικούς του φίλους και χιλιάδες λαού στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και κατά μήκος της διαδρομής προς το Καστρί.
Το σύνθημα που δονούσε την ατμόσφαιρα τότε ήταν «ΝΑΤΟ, ΣΙΑ, Προδοσία!». Ο κόσμος είναι στους δρόμους . Μετά από 7 χρονιά φόβου και βίας, απαιτεί αλλαγές και δικαιοσύνη.
Ο Αντρέας ήταν αποφασισμένος να ηγηθεί ενός νέου κόμματος κι εκεί κατευθύνονταν όλες οι ουσιαστικές συζητήσεις με τους στενούς του συνεργάτες.
Η επίσημη παρουσίαση αυτού του νέου κόμματος έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 στο ξενοδοχείο «Κινγκ Πάλας» της Αθήνας. Παρουσία 150 ατόμων, που αποτέλεσαν τον ιδρυτικό του πυρήνα του νέου κινήματος . Ο Ανδρέας Παπανδρέου εμφανίστηκε καθυστερημένος στην αίθουσα της εκδήλωσης, φορώντας άσπρο πουκάμισο και φαρδιά δερμάτινη ζώνη. Διάβασε ολόκληρη τη «διακήρυξη αρχών» και στη συνέχεια τη μοίρασε στους παριστάμενους δημοσιογράφους, τυπωμένη σ’ ένα μικρό πράσινο βιβλιαράκι.
Το κεντρικό σύνθημα που αναφέρεται στη διακήρυξη αυτή και καθόριζε τις αρχές του νέου κόμματος, ήταν το τετράπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία - Λαϊκή Κυριαρχία - Κοινωνική Απελευθέρωση - Δημοκρατία». Όπως τόνισε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο «βασικός κυριαρχικός στόχος του κινήματος είναι η δημιουργία μιας πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο».
Το Π.Σ.Κ, όπως το έγραφαν τις πρώτες μέρες οι εφημερίδες της εποχής , ήταν γεγονός. Το αρκτικόλεξο ΠΑΣΟΚ, που θα επικρατήσει τελικά, θα το επιβάλλει μέσα από τις σελίδες του «Βήματος» ο τότε πολιτικός συντάκτης Σταύρος Ψυχάρης.
Από εκείνη την ήμερα ξεκίνησε μια ολόκληρη εποχή ένα πολιτικό παραμύθι - γλυκό στην αρχή - με σημαία τον πράσινο ήλιο της δικαιοσύνης πολλά πρόσωπα και σλόγκαν που άφησαν εποχή.
Για σχεδόν 30 χρόνια η Ελλάδα είχε χωριστεί στα δυο, ΠΑΣΟΚ και Δεξιά.
Τι να θυμηθείς κανείς … Αλλαγή, Καστρί, ζιβάγκο, «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» , Αραφάτ, Καντάφι, Εθνική αντίσταση, «Τσοβόλα δώστα όλα», επιδοτήσεις, συντάξεις, Carmina Burana, Τοπικές Οργανώσεις, Κλαδικές, Μαργαρίτα, Μελίνα, μπουζούκια, «ντενεκέ ξεγάνωτε», Δήμητρα-Εκάλη-Ροζ βίλλα , Σκάνδαλο Κοσκωτά , Ειδικό Δικαστήριο, Μένιος, Άκης, Μίζες Ωνάσειο . Χρηματιστήριο , εξοπλιστικά , Siemens ?
Το ΠΑΣΟΚ και ο Αντρέας έκαναν τεράστιες πολιτικές τομές. Έβαλε την Ελλάδα σε μια νέα Δημοκρατική τροχιά. Καθιέρωσε νέα πολιτικά ήθη. Ο Αντρέας αγαπήθηκε πολύ, σαν χαρισματικός ηγέτης από τους οπαδούς του .
Αλλά τον μίσησαν και τον κατηγόρησαν για όλα, οι πολιτικοί του αντίπαλοι.
Ανακατεύοντας την τράπουλα της Ιστορίας με πολλά πρόσωπα πολλά ονόματα ξεχνάς. Οι εποχές του ΠΑΣΟΚ με Ανδρέα, Σημίτη, ΓΑΠ μπλέκονται μεταξύ τους, οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες.
Σήμερα, ο ήλιος εκείνου του λαϊκού ΠΑΣΟΚ του ορθόδοξου έχει δύσει . Υπάρχουν όμως τα βίντεο και οι εικόνες με το κόσμο που λάτρεψε τον Αντρέα να γεμίζει τις πλατείες . Λαοθάλασσες με πλαστικά σημαιάκια.
Αυτά κι άλλα τόσα στοιχειοθετούν όλες εκείνες τις ημέρες της κάλπικης ευτυχίας μας - όπου οι περισσότεροι περνούσαν καλά - μέσα σε μια οικονομική φούσκα που μεγάλωνε με επιδοτήσεις και δάνεια. Διακοποδάνεια, εορτοδάνεια, εξοχικά, αμαξάρες , φούσκες του χρηματιστηρίου. Όλα αυτά έγιναν μέρος της ιστορίας του εφιάλτη μας.
Κάπως έτσι, εκείνη η ιστορική διακήρυξη του 1974 πέρασε στην ιστορία.
Πηγή: Σαν σήμερα, Ίδρυμα Ανδρέα Γ. Παπανδρέου
(Φωτογραφία Αρχείου - IN TIME)
