Ήταν 28 Μαρτίου του 1821, όταν ο Αθανάσιος Διάκος φτάνει με τους άνδρες του στον Προφήτη Ηλία Λιβαδειάς. Εκεί απαιτεί την παράδοση της πόλης από τον διοικητή της Χασάν Αγά.
Μετά από απανωτές επιτυχίες εναντίον των Τούρκων, τις επόμενες ημέρες ο Διάκος πιάνεται τελικά αιχμάλωτος στις 23 Απριλίου. Είχε προηγηθεί ηρωική αντίσταση του ίδιου και των λιγοστών ανδρών του, στο ξύλινο γεφύρι της Αλαμάνας.
Μια ημέρα μετά, ο Διάκος οδηγείται στη Λαμία, όπου του ζητείται να προσκυνήσει τους Οθωμανούς και να συνεργαστεί μαζί τους. Αυτός αρνείται και την ίδια ημέρα εκτελείται δι' ανασκολοπισμού. Ο θρύλος λέει ότι, πριν ξεψυχήσει, ο Αθανάσιος Διάκος αναφώνησε το παρακάτω τετράστιχο: «Για ιδές καιρό που διάλεξε/ ο χάρος να με πάρει/ τώρα π' ανθίζουν τα κλαδιά/ και βγάζει η γης χορτάρι».
1871: Το εγχείρημα της Κομμούνας των Παρισίων
Σαν σήμερα, στις 28 Μαρτίου του 1871, εγκαθίσταται στο Δημοτικό Μέγαρο του Παρισιού το άρτι εκλεγέν Δημοτικό Συμβούλιο της γαλλικής πρωτεύουσας, το οποίο έλαβε την ονομασία "Κομμούνα των Παρισίων" (Commune de Paris).
Η Παρισινή Κομμούνα, η οποία διήρκεσε μερικές μόνο εβδομάδες (18 Μαρτίου-28 Μαΐου 1871), ήταν ουσιαστικά η πρώτη απόπειρα της εργατικής τάξης να πάρει με επαναστατικό τρόπο την εξουσία, καταργώντας τις συγκεντρωτικές κρατικές δομές. Το πρωτοεμφανιζόμενο πολιτικό εγχείρημα κράτησε συνολικά 72 ημέρες και τερματίστηκε με την κυβέρνηση του Λουί Τιέρ, ο οποίος έπνιξε στο αίμα την εξέγερση.
Η Κομμούνα προήλθε - μεταξύ άλλων - ως απότοκο του πολιτικού χάσματος που προέκυψε λόγω του γαλλοπρωσικού πολέμου και την τραγική κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στη γαλλική κοινωνία. Το Παρίσι ξεχώριζε τότε από τις υπόλοιπες πόλεις της χώρας λόγω του μεγάλου αριθμού του εργατικού του πληθυσμού: Το 1866 είχε σχεδόν 1.800.000 κατοίκους, το 57% των οποίων εργαζόταν στη βιομηχανία. Παρά τις σαφείς αδυναμίες της Κομμούνας, καθώς επρόκειτο για το πρώτο επαναστατικό εγχείρημα του προλεταριάτου, επιτελέστηκε σπουδαίο έργο τις λίγες αυτές εβδομάδες που οι εργάτες ήλεγξαν το Παρίσι:
Καθιερώθηκε η δωρεάν παιδεία και ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας, ενώ ελήφθη και μια σειρά φιλοεργατικών μέτρων. Στις αρχές του Απριλίου, ο κυβερνητικός στρατός ξεκίνησε την πολιορκία για την ανακατάληψη της πόλης. Οι δυνάμεις του Τιέρ μπήκαν στο Παρίσι στις 21 Μαΐου, συναντώντας σκληρή αντίσταση από τους κομμουνάρους. Για μια εβδομάδα μαίνονταν σκληρές μάχες στους δρόμους της πόλης.
Οι κυβερνητικοί επικράτησαν πλήρως στις 28 Μαΐου, έπειτα από μία εβδομάδα, που έμεινε στην ιστορία ως η "Ματωμένη εβδομάδα", και κατά την οποία σκοτώθηκαν 30 με 40 χιλιάδες κομμουνάροι. Σημειώνεται ότι οι υπερασπιστές της πόλης ήταν περίπου 60.000, ενώ ο κυβερνητικός στρατός αριθμούσε περίπου 200.000 άνδρες.
Για την Παρισινή Κομμούνα, ο Καρλ Μαρξ έγραψε: «Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της τους κάρφωσε κιόλας η Ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης, απ' όπου δεν μπορούν να τους λυτρώσουν μήτε όλες οι προσευχές των παπάδων τους».
