Ζούμε σε μια πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα εποχή στην οποία οι νέες τεχνολογίες αναπτύσσονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, αναδιαμορφώνοντας την πραγματικότητα, ενώ κάποιες φορές μάς εκπλήσσουν αλλά και - γιατί όχι - μας τρομάζουν.
Του Παναγιώτη Αναστασάκου*
Ποιος θα φανταζόταν πριν από λίγα χρόνια ότι οι σημερινοί γίγαντες του διαδικτύου, η Google, η Apple, η Amazon και κάποιες άλλες σαν αυτές, θα ήταν στην πρώτη σειρά από πλευράς όχι μόνον οικονομικών μεγεθών, αλλά και αναπτυξιακών προοπτικών;
Οι ψηφιακές εφαρμογές, που είναι η βάση για όλα αυτά και με τα όσα ξέρουμε, θα επηρεάσουν - μέχρι ακόμη και να κλείσουν - τις περισσότερες παραδοσιακές βιομηχανίες κατά τα επόμενα 10-15 χρόνια. Να πούμε και μερικά παραδείγματα;
Το Uber είναι απλώς μια ψηφιακή εφαρμογή, η οποία δε διαθέτει αυτοκίνητα, αλλά είναι πλέον η μεγαλύτερη εταιρεία ταξί στον κόσμο, ενώ η Airbnb είναι ήδη η μεγαλύτερη ξενοδοχειακή εταιρεία στον κόσμο, αν και δε διαθέτει καθόλου ξενοδοχεία ή άλλες ιδιοκτησίες.
Με την τεχνητή νοημοσύνη που συνεχώς βελτιώνεται, οι υπολογιστές γίνονται εκθετικά καλύτεροι στην κατανόηση του κόσμου. Φέτος τον Μάιο, με ένα υπολογιστή συνδεδεμένο στο cloud της Google, ο AlphaGo (η τεχνητή νοημοσύνη της Google) κέρδισε τον καλύτερο παίκτη του κόσμου στο παιχνίδι Go (1) και μάλιστα 10 χρόνια νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν. Το 2021 ο παγκόσμιος κύκλος εργασιών που σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη θα προσεγγίσει τα 2,9 τρισ. δολάρια. Μέχρι το 2040 (το αργότερο) θα είναι διαθέσιμη η διασύνδεση του ανθρώπινου εγκεφάλου με το υπολογιστικό νέφος, με την εμφύτευση, στον εγκεφαλικό φλοιό, νανο-ρομπότ που θα μεγιστοποιούν τις εγκεφαλικές δεξιότητες με την προσθήκη επιπλέον γνώσεων.
Στη νομική επιστήμη, οι νέοι δικηγόροι στις ΗΠΑ δεν μπορούν ήδη να βρουν εύκολα δουλειά, επειδή μέσω του λόγω της εφαρμογής IBM Watson (2) μπορεί κανείς να πάρει νομικές συμβουλές (μέχρι τώρα για περισσότερο ή λιγότερο βασικά πράγματα) μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και με 90% ακρίβεια, σε σχέση με ακρίβεια της τάξης του 70% όταν αυτό γίνεται από ανθρώπους. Στο μέλλον, λοιπόν, εκτιμάται πως θα υπάρχουν 90% λιγότεροι δικηγόροι και μόνο οι εξειδικευμένοι θα παραμείνουν.
Στην ιατρική διάγνωση, ο IBM Watson Health βοηθά ήδη τους χειριστές του να διαγνώσουν καρκίνο, με 4 φορές μεγαλύτερη ακρίβεια από τους ιατρούς. Η βιοτεχνολογία είναι, αυτή τη στιγμή, ο δεύτερος πιο ενδιαφέρων, επιχειρηματικά, κλάδος μετά την τεχνητή νοημοσύνη. Ουσιαστικά το γήρας έχει αρχίσει να αντιμετωπίζεται ως ασθένεια και όχι ως μια φυσιολογική εξέλιξη.
Στην αναγνώριση προσώπων, το Facebook διαθέτει ήδη ένα λογισμικό αναγνώρισης που μπορεί να αναγνωρίσει πρόσωπα καλύτερα από τον άνθρωπο.
Το 2030, οι υπολογιστές αναμένεται πως θα γίνουν πιο “έξυπνοι” από τους ανθρώπους.
Στα αυτοκίνητα: Το 2018 κυκλοφόρησαν τα πρώτα αυτοκίνητα αυτο-οδήγησης. Περί το 2021, το σύνολο της βιομηχανίας θα αρχίσει να διαταράσσεται. Δε θα θέλουμε πια να έχουμε αυτοκίνητο... Θα καλούμε ένα αυτοκίνητο με το τηλέφωνό μας, θα εμφανίζεται εκεί που είμαστε και θα μας οδηγεί στον προορισμό μας. Δε θα χρειαστεί να το παρκάρουμε, θα πληρώνουμε μόνο για την απόσταση που το χρησιμοποιούμε και θα μπορούμε να είμαστε ακόμη και παραγωγικοί κατά την οδήγηση. Τα παιδιά μας δε θα λάβουν ποτέ άδεια οδήγησης και δε θα χρειαστεί ποτέ να αποκτήσουν αυτοκίνητο. Έτσι θα αλλάξουν και οι πόλεις, γιατί θα χρειάζονται 90-95% λιγότερα αυτοκίνητα και θα μπορούμε τότε να μετατρέψουμε τους χώρους στάθμευσης σε πάρκα.
Στα τροχαία ατυχήματα: Στις μέρες μας 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο σε τροχαία ατυχήματα παγκοσμίως. Έχουμε τώρα ένα ατύχημα κάθε 100.000 χλμ. Με την αυτόνομη οδήγηση αυτός ο δείκτης θα πέσει σε ένα ατύχημα κάθε 10 εκατομμύρια χλμ. Αυτό θα σώσει ένα εκατομμύριο ζωές κάθε χρόνο. Έτσι, οι εταιρείες ασφάλισης αυτοκινήτων θα έχουν τεράστια προβλήματα επειδή, χωρίς ατυχήματα, η ασφάλιση των αυτοκινήτων θα γίνει πολύ φθηνότερη. Η επιχειρηματική δραστηριότητα ασφάλισης αυτοκινήτων θα εξαφανιστεί σιγά-σιγά.
Και η ακίνητη περιουσία θα αλλάξει, επειδή οι άνθρωποι, αν μπορούν να αργάζονται ενώ θα ταξιδεύουν, θα πάνε πιο μακριά για να ζήσουν σε μια πιο όμορφη γειτονιά.
Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα γίνουν συνηθισμένα το 2020. Οι πόλεις θα είναι λιγότερο θορυβώδεις γιατί όλα τα καινούργια αυτοκίνητα θα λειτουργούν με ηλεκτρισμό.
Η ηλεκτρική ενέργεια θα γίνει απίστευτα φθηνή και καθαρή. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο θα βρίσκεται σε εκθετική καμπύλη ανάπτυξης για 30 χρόνια.
Στην ηλιακή ενέργεια: Μετρήθηκε πέρυσι πως περισσότερες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλιακής ενέργειας μπήκαν σε λειτουργία παγκοσμίως από ό,τι οι εγκαταστάσεις που παράγουν ενέργεια από τα ορυκτά. Οι εταιρείες ενέργειας προσπαθούν απεγνωσμένα να περιορίσουν την πρόσβαση στο δίκτυο για να αποτρέψουν τον ανταγωνισμό από τις οικιακές ηλιακές εγκαταστάσεις, αλλά αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει. Σύντομα τα αυτόνομα οικιακά ενεργειακά συστήματα θα επικρατήσουν.
Στο πόσιμο νερό: Το αναμενόμενο είναι πως μαζί με τη φθηνή ηλεκτρική ενέργεια έρχεται και το φθηνό και άφθονο καθαρό νερό. Η αφαλάτωση του θαλασσινού νερού χρειάζεται τώρα μόνο 1 έως 2 kwh ανά κυβικό μέτρο (με κόστος από 15 έως 0,25 σεντ). Δεν έχουμε, όπως ξέρετε, έλλειψη νερού στα περισσότερα μέρη, έχουμε όμως ανεπαρκείς ποσότητες καθαρού πόσιμου νερού. Φανταστείτε λοιπόν την ποιότητα ζωής όταν κάποιος θα έχει τόσο καθαρό νερό όσο του χρειάζεται, σχεδόν χωρίς κόστος.
Στις καινοτομίες για την υγεία, το “Tricorder” του “Star Trek” για τη διάγνωση των ασθενειών γίνεται πραγματικότητα. Υπάρχουν ήδη εταιρείες που θα κατασκευάσουν τη συσκευή (που θα ονομάζεται “Tricorder” από το “StarTrek”), η οποία θα λειτουργεί σε συνεργασία με το τηλέφωνό μας, θα λαμβάνει τη σάρωση του αμφιβληστροειδούς, το δείγμα του αίματός μας και θα μπορούμε να αναπνέουμε σε αυτό. Στη συνέχεια θα αναλύει 54 βιοδείκτες που θα εντοπίζουν σχεδόν οποιαδήποτε ασθένεια. Θα είναι μια πολύ φθηνή εξέταση, οπότε σε λίγα χρόνια όλοι σε αυτόν τον πλανήτη θα έχουν πρόσβαση στην ιατρική ανάλυση παγκόσμιας κλάσης σχεδόν δωρεάν. Αντίο, λοιπόν, διαγνωστικά κέντρα και ιατρικά ιδρύματα.
Η τρισδιάστατη εκτύπωση θα επικρατήσει. Η τιμή του φθηνότερου εκτυπωτή 3D μειώθηκε από 18.000 σε 400 δολάρια μέσα σε 10 χρόνια. Ταυτόχρονα, έγινε 100 φορές πιο γρήγορος. Όλες οι μεγάλες εταιρείες υποδημάτων έχουν ήδη ξεκινήσει να παράγουν παπούτσια 3D εκτύπωσης. Ορισμένα κοινά ανταλλακτικά σε τμήματα του αεροπλάνου είναι ήδη εκτυπωμένα σε 3D σε απομακρυσμένα αεροδρόμια. Ο διαστημικός σταθμός διαθέτει τώρα έναν εκτυπωτή που εξαλείφει την ανάγκη για το μεγάλο μέρος των ανταλλακτικών που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν. Σύντομα τα νέα “έξυπνα” τηλέφωνα θα έχουν δυνατότητες 3D σάρωσης. Θα μπορείτε να σαρώσετε 3D τα... πόδια σας και να εκτυπώσετε στη συνέχεια τα τέλεια παπούτσια σας στο σπίτι. Στην Κίνα, έχουν ήδη χρησιμοποιήσει 3D εκτυπωτή και έχτισαν ένα πλήρες κτήριο γραφείων 6 ορόφων. Μέχρι το 2027, το 10% όλων των προϊόντων που παράγονται θα έχουν εκτυπωθεί σε 3D.
Ο χάρτης της εργασίας αλλάζει
Σχετικά με τις αλλαγές στην εργασία περιμένουμε πως το 70-80% των θέσεων εργασίας θα εξαφανιστούν τα επόμενα 20 χρόνια. Θα υπάρξουν παράλληλα και πολλές νέες θέσεις εργασίας, αλλά δεν είναι σαφές εάν θα υπάρχουν αρκετές νέες θέσεις εργασίας για όλους.
Στη γεωργία, θα υπάρξει σύντομα ένα γεωργικό ρομπότ αξίας 100 δολαρίων. Οι αγρότες στις χώρες του τρίτου κόσμου θα μπορούν στη συνέχεια να γίνουν διευθυντές του τομέα τους αντί να εργάζονται όλη μέρα στους αγρούς τους. Οι υδροπονικές καλλιέργειες που θα κυριαρχήσουν θα χρειάζονται πολύ λιγότερο νερό.
Στην παραγωγή βρώσιμων πρωτεϊνών, το πρώτο πιάτο Petri (3) που παρήγαγε σε εργαστήριο κρέας από μοσχάρι είναι ήδη γεγονός και συνεπώς στο μέλλον το εργαστηριακά παραγόμενο μοσχάρι θα είναι διαθέσιμο και πολύ φθηνότερο από το μοσχάρι που παράγεται από την αγελάδα. Αυτή τη στιγμή, το 30% όλων των γεωργικών επιφανειών χρησιμοποιείται για τις αγελάδες. Φανταστείτε να μη χρειαζόμαστε αυτόν τον χώρο πια.
Υπάρχουν παράλληλα αρκετές νεοσύστατες εταιρείες που θα φέρουν σύντομα πρωτεΐνες εντόμων στην αγορά. Θα περιέχουν περισσότερη πρωτεΐνη από το κρέας. Θα χαρακτηριστούν ως “εναλλακτική πηγή πρωτεϊνών” (επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι θα εξακολουθούν να απορρίπτουν την ιδέα της κατανάλωσης εντόμων).
Για την καλή ψυχολογική μας διάθεση, υπάρχει ήδη μια εφαρμογή που ονομάζεται “moodies”, η οποία μπορεί να πει σε τι διάθεση είστε. Μέχρι το 2020 θα υπάρχουν apps που μπορούν να πουν από τις εκφράσεις του προσώπου σας αν λέτε ψέματα. Φανταστείτε λοιπόν μια πολιτική συζήτηση όπου θα μπορούν να αναγνωρίζουν οι τηλεθεατές εάν οι ομιλητές λένε αλήθεια ή ψέματα...
Για την καλή ψυχολογική μας διάθεση, υπάρχει ήδη μια εφαρμογή που ονομάζεται “moodies”, η οποία μπορεί να πει σε τι διάθεση είστε. Μέχρι το 2020 θα υπάρχουν apps που μπορούν να πουν από τις εκφράσεις του προσώπου σας αν λέτε ψέματα. Φανταστείτε λοιπόν μια πολιτική συζήτηση όπου θα μπορούν να αναγνωρίζουν οι τηλεθεατές εάν οι ομιλητές λένε αλήθεια ή ψέματα.
Το Bitcoin μπορεί να γίνει ακόμη και το προεπιλεγμένο αποθεματικό νόμισμα... σε όλο τον κόσμο! Το 62% των κατοίκων της υποσαχάριας Αφρικής δεν έχει τραπεζικό λογαριασμό, όπως και ένα μεγάλο κομμάτι των κατοίκων της Ινδίας. Όλοι αυτοί έχουν, όμως, κινητό και ήδη στρέφονται προς τα κρυπτονομίσματα.
Η μέση διάρκεια ζωής αυξάνεται κατά 3 μήνες τον χρόνο. Πριν από τέσσερα χρόνια η διάρκεια ζωής ήταν 79 έτη, ενώ τώρα είναι 80 χρόνια. Ο ίδιος ρυθμός αύξησης διατηρείται και το 2036 - η διάρκεια ζωής θα αυξάνεται περισσότερο από ένα έτος ετησίως. Έτσι, όλοι θα μπορούσαμε να ζήσουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, πιθανώς και περισσότερο από 100 χρόνια.
Στην εκπαίδευση, τα φθηνότερα “έξυπνα” τηλέφωνα βρίσκονται ήδη στα 10 δολάρια στην Αφρική και την Ασία. Μέχρι το 2020, το 70% όλων των ανθρώπων θα έχει ένα “έξυπνο” τηλέφωνο. Αυτό σημαίνει ότι όλοι έχουν την ίδια πρόσβαση στην παγκόσμια εκπαίδευση. Κάθε παιδί μπορεί να χρησιμοποιήσει την ακαδημία Khan (4) για όλα όσα χρειάζεται ένα παιδί για να μάθει στο σχολείο στις χώρες του πρώτου κόσμου. Έχουν ήδη κυκλοφορήσει αντίστοιχα λογισμικά στην Ινδονησία και σύντομα θα κυκλοφορήσουν στα Αραβικά, τα Σουαχίλι και τα Κινέζικα. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες εάν δώσουμε δωρεάν την αγγλική εφαρμογή, έτσι ώστε τα παιδιά στην Αφρική και παντού στον κόσμο να μπορούν να μιλούν άπταιστα Αγγλικά. Και αυτό θα μπορούσε να συμβεί μέσα σε μισό χρόνο.
Αυτά λοιπόν είναι κάποια χαρακτηριστικά για τον νέο κόσμο που έρχεται, αλλά καλύτερα να σταματήσουμε εδώ κλείνοντας με μία διαπίστωση: Τη μια στιγμή μπορεί να σκεφτόμαστε ότι έρχεται ένας καλύτερος κόσμος, την άλλη, όμως, ίσως βλέπουμε, πίσω από τον ζοφερό ορίζοντα, τη χειραγώγηση της ανθρωπότητας από εκείνους που θα ελέγχουν τους αλγόριθμους της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι πιθανό να συμβούν και τα δύο. Οι μηχανές να αντιγράψουν τους ανθρώπους και οι άνθρωποι τις μηχανές.
Πώς θα τους ξεχωρίζουν τότε; Μάλλον από τη θνητότητα. Οι άνθρωποι θα έχουν, ποιος ξέρει για πόσο, την... αχίλλειο πτέρνα του θανάτου.
ΥΓ: Στοιχεία για το κείμενο ελήφθησαν από μια πρόσφατη αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του Dieter Zetsche, που είναι ο επικεφαλής της DaimlerBenz, και ο οποίος αναφέρθηκε στις αλλαγές που θα ζήσουμε στο άμεσο μέλλον, οι οποίες πραγματικά παραπέμπουν σε έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο στον οποίο ο άνθρωπος φαίνεται πως θα περάσει σε δεύτερη μοίρα.
Και κάποιες επεξηγήσεις:
(1) Επιτραπέζιο παιχνίδι Go: Το Go είναι ένα στρατηγικό επιτραπέζιο παιχνίδι που ξεκίνησε από την Κίνα (γνωστό σαν Ουέι-Τσι, Weiqi). Οι δύο παίκτες, άσπρος και μαύρος, προσθέτουν εναλλάξ πέτρες στο γκόμπαν (ταμπλό), περικυκλώνοντας μια περιοχή, φυλακίζοντας πέτρες του αντιπάλου και προστατεύοντας τις δικές τους πέτρες. Το Go παίζεται κυρίως στην Ανατολική Ασία (Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα κ.λπ.), και μέσω του διαδικτύου στον υπόλοιπο κόσμο.
Οι κανόνες του Go είναι πολύ απλοί, αλλά η στρατηγική που ακολουθείται από τους παίκτες είναι περίπλοκη και θεωρείται ότι ξεπερνά σε βάθος άλλα παιχνίδια όπως π.χ. το σκάκι.
(2) Ο υπολογιστής Watson της IBM: Ο υπολογιστής Watson της IBM, ο οποίος πήρε το όνομά του προς τιμήν του ιδρυτή της IBM Thomas J. Watson, κατασκευάστηκε από μια επιστημονική ομάδα του τομέα Έρευνας της IBM, σε ένα διάστημα τεσσάρων ετών. Στόχος τής εν λόγω προσπάθειας είναι να αντιμετωπιστεί μια πρόκληση: να κατασκευαστεί ένα υπολογιστικό σύστημα, ικανό να ανταγωνιστεί την ανθρώπινη ικανότητα απόκρισης σε ερωτήσεις, όταν αυτές τίθενται σε φυσική γλώσσα (όχι σε κωδικοποιημένη γλώσσα υπολογιστών), με ταχύτητα, ακρίβεια και σιγουριά.
(3) Πιάτο Petri: Το τρυβλίο Petri ή δίσκος Πέτρι είναι ένα γυάλινο ή πλαστικό ρηχό στρογγυλό πιάτο, που αποτελεί ζωτικής σημασίας εργαλείο στα επιστημονικά εργαστήρια, αφού μέσα σ’ αυτό καλλιεργούνται κύτταρα ή μικροοργανισμοί.
(4) Ακαδημία Khan: Η Khan Academy είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με στόχο την αλλαγή της εκπαίδευσης προς το καλύτερο, με τη δωρεάν παροχή παγκοσμίου επιπέδου εκπαίδευσης για οποιονδήποτε και οπουδήποτε. Εκτός από τα βίντεο γνωριμίας, υπάρχουν πρωτότυπα αγγλικά βίντεο στον κύριο χώρο της ιστοσελίδας (http://www.khanacademy.org/), τα οποία έχουν υπότιτλους στα Ελληνικά.
* Ο Παναγιώτης Αναστασάκος είναι πολιτικός μηχανικός, ταξίαρχος εν αποστρατεία.
