Επιστροφή των Συμβούλιων Ιδρυμάτων στα ΑΕΙ είναι το σχέδιο που προωθείται από την εκπαιδευτική ηγεσία της χώρας μας, με στόχο την ενίσχυση και την ενδυνάμωση της αυτονομίας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Αυτό προβλέπει ο σχεδιασμός του υπουργείου Παιδείας, ο οποίος θα αποτυπωθεί σε νομοσχέδιο έως το τέλος του 2019. Νέο μοντέλο διοίκησης των Ιδρυμάτων, εξωστρέφεια με ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών και μείωση της γραφειοκρατίας είναι από τις βασικές κατευθύνσεις των αλλαγών που προωθεί η νέα ηγεσία του υπουργείου Παιδείας στα ΑΕΙ και για το θέμα αυτό θα τους σταλεί επιστολή, με την οποία θα ζητούνται γραπτώς οι προτάσεις-θέσεις τους.
Ειδικότερα, την τυπική έναρξη του διαλόγου με τα πανεπιστήμια για τις αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σηματοδοτεί η σημερινή, πρώτη συνάντηση της νέας υπουργού Παιδείας, Νίκης Κεραμέως, και του αρμόδιου υφυπουργού, Βασίλη Διγαλάκη, με το τριμελές προεδρείο της Συνόδου Πρυτάνεων.
Ο διάλογος θα κινηθεί σε τέσσερις άξονες: την εξωστρέφεια, την αυτονομία, την οργανωτική ευελιξία και τη μείωση της γραφειοκρατίας στη λειτουργία των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) των ΑΕΙ. Σύμφωνα με δηλώσεις στις οποίες προέβη στην εφημερίδα “Καθημερινή” υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, «οι άξονες έχουν σχεδιαστεί με βάση το νέο διεθνές ακαδημαϊκό τοπίο, ωστόσο στόχος είναι οι ρυθμίσεις να προέλθουν με συναίνεση των ΑΕΙ, τα οποία θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του νέου τοπίου».
Χαρακτηριστικό είναι ότι προωθείται η ενίσχυση της αυτονομίας των ΑΕΙ (π.χ. στην επιλογή του αριθμού των εισακτέων). Στο πλαίσιο αυτό, ωστόσο, δεν μπορεί να μην υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα λογοδοσίας κάθε ΑΕΙ. Έτσι σχεδιάζεται η θεσμοθέτηση συμβουλίων σε κάθε Ίδρυμα, με διαφορετικό ρόλο σε σχέση με εκείνα του Νόμου 4009/2011. Πρόκειται για θεσμό που έχει δοκιμαστεί διεθνώς, ενώ στην Ελλάδα εισήχθη με τον Νόμο 4009/2011, επί υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου. Η υπουργός Παιδείας θα ζητήσει τις προτάσεις των ΑΕΙ για τον τρόπο λειτουργίας και τις αρμοδιότητες του Συμβουλίου και ως φορέα διαμόρφωσης στρατηγικής και κοινωνικής λογοδοσίας. Η Νίκη Κεραμέως, μιλώντας χθες στον ΣΚΑΪ, σημείωσε ότι το υπουργείο είναι ανοιχτό στον διάλογο για το ποιες θα πρέπει να είναι οι αρμοδιότητές τους προκειμένου να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις διοικήσεις των πανεπιστήμιων και τα Συμβούλια. Τόνισε, εξάλλου, πως αυτό που επιθυμεί η κυβέρνηση είναι μεγαλύτερη αυτονομία στα πανεπιστήμια.
«Καλή συνεργασία»
Στην εφημερίδα “Νέα Κρήτη” μίλησε ο αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων, Ιωάννης Καρακάσης, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Γενικά εμείς στο Πανεπιστήμιο Κρήτης είχαμε καλή εμπειρία από το Συμβούλιο Διοίκησης. Μέχρι και την τελευταία στιγμή που παύτηκαν από το υπουργείο Παιδείας είχαμε καλή συνεργασία. Η αλήθεια είναι ότι δεν τους δόθηκαν ποτέ σημαντικές αρμοδιότητες. Εάν θα ήθελε να χρησιμοποιήσει κανείς τα Συμβούλια Διοίκησης με τον τρόπο που τα χρησιμοποιούσαν στα περισσότερα πανεπιστήμια του κόσμου, η ιδέα είναι πως πρέπει να έχουν κάποια σειρά αρμοδιοτήτων οι οποίες να μεταφέρονται από το υπουργείο σ’ ένα σώμα από εξωτερικούς κριτές. Εμείς είχαμε καλές σχέσεις με το Συμβούλιο Διοίκησης. Είχαμε εξαιρετικούς συναδέλφους και γενικά δεν είχαμε προβλήματα. Στα Συμβούλια αυτά συμμετείχαν άνθρωποι αμισθί. Συμμετείχαν σε επιτροπές και συνεδριάσεις. Πάντως, προσωπικός μου φόβος είναι πως με τον τρόπο με τον οποίο τους φέρθηκε η ελληνική Πολιτεία δε γνωρίζω ποιος άνθρωπος θα δεχόταν να ξαναδοκιμάσει ένα τέτοιο ρόλο. Αυτό είναι λίγο δύσκολο και πιθανόν να μην είναι ευκταία σε κάποια πανεπιστήμια η συνέχιση του θεσμού. Εμείς θα μπορούσαμε να ζήσουμε με αυτό».
Από την άλλη, η οργάνωση αγγλόφωνων προπτυχιακών με δίδακτρα για την προσέλκυση ξένων φοιτητών δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε διατμηματικά προγράμματα σπουδών σε επίπεδο σχολής και όχι τμήματος. Η λογική του τρόπου οργάνωσης των αγγλόφωνων προπτυχιακών, καθώς και της απελευθέρωσης των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών, σε σχέση με το ισχύον νομικό πλαίσιο, θα συνδεθεί με την ανάγκη για εσωτερική οργανωτική ευελιξία των Ιδρυμάτων.
Ο κ. Καρακάσης μίλησε για τα αγγλόφωνα μεταπτυχιακά προγράμματα, τονίζοντας έμμεσα πως είναι μια σημαντική πρόκληση για τη διάχυση της γνώσης και εκτός εθνικών συνόρων. Υπενθυμίζεται πως το Πανεπιστήμιο Κρήτης εδώ και αρκετά χρόνια έχει δημιουργήσει μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών τα οποία είναι διατμηματικά αλλά και αγγλόφωνα, συγκεντρώνοντας όχι μόνο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον, αλλά και παγκόσμιο.
Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Καρακάσης, «με βάση το γεγονός ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός πανεπιστημίων και ο κόσμος αποφασίζει να σπουδάσει όχι με βάση την ποιότητα αλλά με βάση την εντοπιότητα ή το πόσο μακριά είναι από το σπίτι του, εμάς δε θα μας πείραζε να υπάρχουν αγγλόφωνα μεταπτυχιακά ώστε να έχουμε φοιτητές από όλον τον κόσμο. Πρέπει να πω πως σε κάποια προγράμματα που διδάσκω εγώ έρχονται μερικοί από τους καλύτερους φοιτητές από όλο τον κόσμο. Μόνο το 40% έρχεται από την Ευρώπη. Οι υπόλοιποι είναι από την Κίνα, την Αυστραλία και την Ισλανδία. Έρχονται κάθε χρόνο 150 φοιτητές και επιλέγουμε τους 20, οι οποίοι είναι εξαιρετικοί. Νομίζω πως αυτό είναι σημαντικό, και τα αγγλόφωνα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών είναι και μέσα στον στρατηγικό μας σχεδιασμό. Είπαμε επίσης ότι θα πρέπει και να αυξήσουμε τον αριθμό των μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα Αγγλικά. Στα προπτυχιακά είναι λίγο πιο δύσκολο. Ήδη υπάρχει ένα πρόβλημα στον αριθμό των προπτυχιακών προγραμμάτων».
Σοβαρό θέμα τα ερευνητικά κονδύλια
Μείζον, επίσης, θέμα για τα ΑΕΙ είναι η απλοποίηση των διαδικασιών σχετικά με τα ερευνητικά κονδύλια. Οι ΕΛΚΕ υπάγονται στο δημόσιο λογιστικό, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη γραφειοκρατία για την αξιοποίηση των κονδυλίων τους, ακόμη και για απλές αγορές. Λόγω του προβλήματος, υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στα ΑΕΙ, τόσο με την αξιοποίηση του ερευνητικού προσωπικού όσο και με απώλεια εσόδων.
Στη συνάντηση της κ. Κεραμέως με το τριμελές προεδρείο της Συνόδου Πρυτάνεων - την πρύτανη του Χαροκόπειου Μαρία Νικολαΐδη, ως προεδρεύουσα, και τους πρυτάνεις Πανεπιστημίου Αιγαίου Χρυσή Βιτσιλάκη και ΕΚΠΑ Θάνο Δημόπουλο - θα συζητηθεί και η εφαρμογή του νέου νόμου για το άσυλο, ο ρόλος της ΑΔΙΠ στην αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών, καθώς και η προετοιμασία της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς.
