Έχετε μπει ποτέ στη διαδικασία να διαβάσετε αναλυτικά τα μικροσκοπικά γράμματα στις συσκευασίες με τα προϊόντα που αγοράζετε; Το πιο πιθανό είναι πως ανήκετε στην κατηγορία του 70% των καταναλωτών, που δηλώνει πως, όταν ψωνίζει, κοιτάζει μονάχα την ημερομηνία λήξης. Και αυτή, αν βεβαίως καταφέρει να τη βρει γυρίζοντας, σχεδόν κατά κανόνα, γύρω-γύρω το προϊόν και προσπαθώντας να εστιάσει στους μικρούς αριθμούς και τις γραμματοσειρές. Κι όμως, οι αναγραφές στις συσκευασίες θα έπρεπε να είναι το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να κοιτάζουμε προσεκτικά ώστε να επιλέξουμε το πιο κατάλληλο και υγιεινό προϊόν, καθώς ο διάβολος κρύβεται στις... λεπτομέρειες. Και αυτές είναι πολλές...
Για παράδειγμα, μια σειρά ακαταλαβίστικων όρων - χημικές συνθέσεις που είναι δύσκολο ακόμα και να ψελλίσουμε, πόσω μάλλον να καταλάβουμε οι περισσότεροι από εμάς - μπορεί να κρύβουν την ποσότητα των πρόσθετων που υπάρχουν στα προϊόντα, των γνωστών “Ε”. Μόνο που δεν αναφέρονται ως τέτοια, αλλά υπονοούνται με την καθ’ όλα νόμιμη μεταγραφή τους με χημικούς όρους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την υποχρεωτική αναγραφή στη γλώσσα της χώρας κυκλοφορίας τού κάθε προϊόντος, εν προκειμένω Ελληνικά, με σαφή καθορισμό των γραμματοσειρών. Όμως και εκεί τα “παραθυράκια” κάνουν τη διαφορά και πρέπει να μας βρίσκουν “υποψιασμένους”.
Ζητήσαμε από τον πρώην πρόεδρο του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων, επιστημονικού συνεργάτη του ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” και διευθυντή του Τμήματος Διατροφολογίας του New York College, Νίκο Κατσαρό, να μας βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση των μυστικών των ετικετών των προϊόντων και η πολύτιμη συμβολή του στη σύνταξη αυτού του οδηγού αποκαλύπτει όλα εκείνα που πρέπει να έχουμε κατά νου όταν ψάχνουμε στα ράφια για να βρούμε τι θα βάλουμε στο καλάθι και άρα στο πιάτο μας.
Όπως ορίζουν οι ευρωπαϊκοί και κατά συνέπεια οι ελληνικοί κανονισμοί, κάθε προϊόν πρέπει να αναγράφει την ημερομηνία λήξεώς του είτε στο πώμα, αν πρόκειται για αναψυκτικό ή υγρό, είτε σε κάποιο άλλο σημείο της ετικέτας για τις υπόλοιπες συσκευασίες. Επίσης, πρέπει να αναφέρεται (όπως είναι αυτονόητο) το όνομα του προϊόντος, αλλά και τα συστατικά τα οποία πρέπει να αναγράφονται κατά περιεκτικότητα ή κατά σειρά περιεκτικότητάς τους ανά 100 γραμμάρια. Αυτό σημαίνει ότι, στην περίπτωση που δεν υπάρχει η ποσοστιαία αναλογία του περιεχομένου κάθε συστατικού, ο καταναλωτής μπορεί να αντιληφθεί ποια από αυτά κυριαρχούν από τη σειρά με την οποία αναγράφονται. Αν δηλαδή είναι πρώτη η ζάχαρη, σημαίνει ότι βρίσκεται σε μεγαλύτερη ποσότητα στο προϊόν απ’ ό,τι το δεύτερο συστατικό και ούτω καθεξής.
Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η παρατήρηση του κ. Κατσαρού για τα πρόσθετα που πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφονται, τα περίφημα “Ε”, τα οποία ακολουθούνται από ένα τριψήφιο νούμερο. Σύμφωνα με τον γνωστό επιστήμονα, επειδή άρχισε ο κόσμος να αντιλαμβάνεται ότι είναι επικίνδυνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει την ευκαιρία στους κατασκευαστές να αναγράφουν το χημικό όνομα που προσδιορίζει τα πρόσθετα. Αυτό κατά τον κ. Κατσαρό αποτελεί μια «μη σαφή διευκρίνιση για τον καταναλωτή», καθώς αναφέρει χημικά που... «άντε μετά να καταλάβει ο υποψήφιος πελάτης τι σημαίνουν». Και αυτά τα πρόσθετα είναι ουκ ολίγα... Όπως σημειώνει ο πρώην πρόεδρος του ΕΦΕΤ ανέρχονται σε... 2.000!
Υποχρεωμένοι είναι οι παραγωγοί από το 2005 να αναγράφουν στις ετικέτες και τις αλλεργιογόνες ουσίες που μπορεί να περιλαμβάνουν τα προϊόντα τους, αν περιέχουν δηλαδή ψάρι, αβγό, γλουτένη κ.ά. - ένας κανονισμός που, σύμφωνα με τον κ. Κατσαρό, τηρείται σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό. Επίσης, για να κυκλοφορήσουν τα προϊόντα στην αγορά, πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφεται η ετικέτα και στα Ελληνικά, με βάση τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα ο σχετικός κανονισμός ορίζει και τις γραμματοσειρές για το καθένα. Όμως ο νόμος δίνει την ευκαιρία σε εισαγόμενα προϊόντα κάποια πρόσθετα να τα αναφέρουν σε ένα περιλαίμιο, σαν κορδόνι, σε εξαιρετικές όμως περιπτώσεις. Και εκεί υπάρχει ένα ζήτημα, καθώς σε κάποια, με τη δικαιολογία «έλλειψης χώρου», υπάρχουν μόνο τα Αγγλικά.
Και αν θέλουμε να προεκτείνουμε το θέμα και σε άλλα εισαγόμενα προϊόντα πλην των τροφίμων, το θέμα αποκτά άλλες διαστάσεις, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν μεν τα ελληνικά σε εγχειρίδιο χρήσης ή στην ετικέτα ή στη συσκευασία, όμως αποτελούν μετάφραση μέσω των γνωστών μεταφραστικών “μηχανών” του διαδικτύου, με το αποτέλεσμα να είναι συχνά “τρέχα-γύρευε”. Πέραν του ότι σε κάποιες περιπτώσεις τα γράμματα είναι τόσο μικροσκοπικά, που ούτε με γυαλιά δεν μπορεί να τα διαβάσει κάποιος.
Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον η επισήμανση του κ. Κατσαρού ότι «απαγορεύονται οι ισχυρισμοί υγείας στις ετικέτες ή τις συσκευασίες», ότι δηλαδή το τάδε προϊόν κάνει καλό στην καρδιά ή οπουδήποτε αλλού. Εξαίρεση αποτελεί το ελαιόλαδο και ένα γνωστό προϊόν το οποίο μειώνει τη χοληστερίνη, για το οποίο επιτρέπεται η αναγραφή ότι «προστατεύει από καρδιοπάθειες». Επίσης επιτρέπονται οι «διατροφικοί - αυτή τη φορά - ισχυρισμοί» για προβιοτικά γιαούρτια, ότι είναι ενισχυμένα με ίνες βιταμινών. Αυτό ισχύει και για τα δημητριακά μόνο αν περιέχουν πάνω από το 30% σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα. Αν και στις ετικέτες για το επίμαχο αυτό θέμα η παραβατικότητα είναι σχετικά περιορισμένη, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική στις ιστοσελίδες και βεβαίως στις διαφημίσεις των προϊόντων.
Αποφύγετε “Ε” και τεχνητά γλυκαντικά
Οι επισημάνσεις αυτές του κ. Κατσαρού έχουν ιδιαίτερη σημασία, με δεδομένο ότι έρευνες έχουν αποδείξει πως οι καταναλωτές σε ποσοστό που φτάνει το 70% δε διαβάζουν τις ετικέτες των προϊόντων, πέραν βεβαίως της ημερομηνίας λήξης. Όμως όλοι οφείλουμε να προσέχουμε, σύμφωνα με τον γνωστό επιστήμονα, πέρα από το πότε λήγει η διάρκεια ζωής κάθε προϊόντος, την παρουσία των αλλεργιογόνων, για όσους έχουν αλλεργίες, και να αποφεύγουμε οτιδήποτε έχει πολλά “Ε”. Αυτά περιέχονται σε όλα τα συσκευασμένα προϊόντα, οπότε, αν δεν μπορούμε να τα αποφύγουμε τελείως αντικαθιστώντας τα με φρέσκα, τουλάχιστον ας επιλέξουμε εκείνα με τα λιγότερα δυνατά “Ε”. Επίσης, πρέπει να αποφεύγουμε με κάθε τρόπο τα τεχνητά γλυκαντικά, τα οποία όχι μόνο δε βοηθούν την απώλεια βάρους, αλλά αντίθετα επιτείνουν την παχυσαρκία και προκαλούν ζημιές ειδικά στο συκώτι. «Περιορίστε την κατανάλωση ζάχαρης και μην εμπιστεύεστε οποιαδήποτε τεχνική γλυκαντική ουσία, καθώς όλες προκαλούν βλάβες», προειδοποιεί ο κ. Κατσαρός. Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι καταναλωτές μπορούν να προσφεύγουν για καταγγελίες στον ΕΦΕΤ στο τηλέφωνο 11777, είτε στις κατά τόπους Διευθύνσεις Υγιεινής είτε στην Αστυνομία. Οι δε καταγγελίες μπορούν να γίνουν είτε επώνυμα είτε ανώνυμα.
