Τριάντα ένα χρόνια έχουν συμπληρωθεί από τον καύσωνα του 1987, ο οποίος ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου και διήρκεσε μέχρι και τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, με τα θύματά του να υπολογίζονται σε χιλιάδες.
Το 1987 ήταν ένα περίεργο έτος από πολλές όψεις. Κάποιος θα το χαρακτήριζε ως διπολικό.
Ασυνήθιστοι καύσωνες αλλά και χιονοπτώσεις συνέθεσαν το κλίμα του καιρού. Ο Μάρτιος, για παράδειγμα, ήταν ένας μήνας ασυνήθιστα παρατεταμένων χιονοπτώσεων. Τη Δευτέρα 9/3/1987, το πάχος του χιονιού στο κέντρο της Αθήνας έφτασε τα 10-15 cm, ενώ ως τις 17 Μαρτίου έπεφταν χιόνια σε Αττική και Εύβοια και οι θερμοκρασίες ήταν καθαρά πολικές. Στη Νέα Φιλαδέλφεια -4°C, στο Τατόι -7°C και στα Τρίκαλα Θεσσαλίας -18°C! (Γιώργος Μελανίτης, «Ο καιρός και τα μυστικά του»).
Ο όρος «καύσωνας» (<μτγν. καύσων) χρησιμοποιείται στη χώρα μας για να περιγράψει μια παρατεταμένη περίοδο πολύ θερμού καιρού. Ο διεθνής όρος είναι heat wave (θερμό κύμα). Σύμφωνα με το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, έκδοση 2014, ο καύσωνας είναι «εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία του αέρα (για την Ελλάδα, ίση ή μεγαλύτερη των 39 βαθμών Κελσίου κατά τη διάρκεια της ημέρας και μεγαλύτερη των 26 κατά τη νύχτα), η οποία συνοδεύεται από άπνοια, παρατηρείται σε ευρεία γεωγραφική έκταση και διαρκεί δύο τουλάχιστον εικοσιτετράωρα».
Καύσωνες είχαμε και τα προηγούμενα χρόνια και μάλιστα με θύματα: 20-26 Αυγούστου 1958, με ρεκόρ θερμοκρασίας 47,2°C στα Τρίκαλα και 500-600 νεκρούς, στις 10/7/1977 με 48°C σε Ελευσίνα και Τατόι, και στις 25/6/1982 με 44,6°C στη Νέα Φιλαδέλφεια και 43,8°C στα Τρίκαλα (και 40 νεκρούς). Ωστόσο, ο καύσωνας του 1987 ήταν πραγματικά απίστευτος...
Ήδη από τις 18 και 19 Ιουλίου, η θερμοκρασία άρχισε να ανεβαίνει απειλητικά στους 38-39°C. Στις 20 Ιουλίου, η θερμοκρασία έφτασε στους 40°C και ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου οι μέγιστες θερμοκρασίες ήταν σταθερά πάνω από 40°C (max Ελευσίνα 45°C, Νέα Φιλαδέλφεια 44°C), με μέση τιμή τους 43°C. Οι ελάχιστες θερμοκρασίες κυμαίνονταν από 29°C έως 32°C, με μέση τιμή τους 31°C. Έτσι, σε συνδυασμό με την πλήρη άπνοια και την έντονη υγρασία, η κατάσταση ήταν κάτι παραπάνω από τραγική και αφόρητη... Κάθε μέρα ήταν χειρότερη από την προηγούμενη... Κλιματιστικά δεν υπήρχαν σχεδόν πουθενά, οι ανεμιστήρες ήταν ανεπαρκείς και αν προσθέσουμε ότι όλοι σχεδόν αγνοούσαν τα στοιχειώδη μέτρα προφύλαξης από τις υψηλές θερμοκρασίες, ήταν αναμενόμενο να έχουμε τραγικές συνέπειες...
Μία ημέρα μετά οι νεκροί τοποθετούνταν ακόμα και στα ψυγεία των βαγονιών των τρένων του ΟΣΕ, σύμφωνα με το ρεπορτάζ (αρχική φωτογραφία). Μετά την έβδομη ημέρα του καύσωνα, η θερμοκρασία άρχισε να πέφτει, αλλά αργά. Ο απολογισμός όμως ήταν τραγικός. Ο φονικός καύσωνας του 1987 άφησε πίσω του, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 1.300 νεκρούς, εκ των οποίων οι 1.115 στην Αττική...
Τα διαμερίσματα - «κλουβιά» μετατράπηκαν σε φούρνους, όπου έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες, ηλικιωμένοι κυρίως, άνθρωποι. Οι νεκροί σύντομα ξεπέρασαν τους 1.000... Καθώς πολλές οικογένειες είχαν ήδη ξεκινήσει τις διακοπές τους, συνέβαινε το εξής απίστευτο: Τα δελτία ειδήσεων καλούσαν ονομαστικά εκατοντάδες οικογένειες που βρίσκονταν στην εξοχή να επικοινωνήσουν με την Αστυνομία για «σοβαρή οικογενειακή τους υπόθεση». Αφορούσε κάποιον δικό τους, ηλικιωμένο άνθρωπο, που είχαν αφήσει πίσω και δεν άντεξε τον καύσωνα. Τα νεκροτομεία ήταν γεμάτα και «άνοιξαν» και εκείνα του Στρατού. Εκατοντάδες νεκροί παρέμεναν άταφοι γιατί δεν υπήρχαν διαθέσιμοι χώροι στα νεκροταφεία...
«Σε τρένα οι νεκροί», όπως έγραφε σε πρωτοσέλιδο και το «Έθνος»... Ο όρος «θερμοπληξία» μπήκε για τα καλά στη ζωή των Ελλήνων...
Και μέσα σε όλη την τραγική αυτή κατάσταση, ήρθε και το αθάνατο ελληνικό δαιμόνιο να συνδυαστεί με τον επιτήδειο Έλληνα για να εκμεταλλευτεί και τον καύσωνα. Όπως γράφει στο μπλογκ του ο μεγάλος μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος, «στην οδό Πανεπιστημίου, συμπατριώτες μας πουλούσαν στους ταλαίπωρους διαβάτες νερό σε πλαστικά ποτήρια σε απίστευτα υψηλές τιμές...»! Βλέπετε, δεν υπήρχαν τότε τα μπουκαλάκια εμφιαλωμένου νερού.
Ο καύσωνας, αφρικανικής προέλευσης, έφυγε, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες νεκρούς. Σχεδόν όλοι στο διαδίκτυο αναφέρονται σε 1.000-1.500 νεκρούς. Εμείς θα στηριχτούμε στα βιβλία των κορυφαίων μετεωρολόγων Δ. Ζιακόπουλου και Γ. Μελανίτη, που θεωρούμε σαφώς πιο έγκυρα.
Ο Γ. Μελανίτης, στο βιβλίο του που αναφέραμε και παραπάνω, γράφει ότι οι νεκροί ήταν περισσότεροι από 3.500 (οι 2.500 απ' αυτούς στην Αθήνα). Και ο Δ. Ζιακόπουλος στο βιβλίο του «Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου», τόμος ΙΙ «Η πρόγνωση», αναφέρει ότι οι νεκροί, συνολικά, έφτασαν τους 4.000.
Από το 1988 άρχισε η μαζική εγκατάσταση κλιματιστικών σε δημόσια κτήρια αλλά και στα σπίτια, κι έτσι οι καύσωνες των επόμενων ετών ήταν, σχετικά, ανώδυνοι...
