Οι καιροί έχουν αλλάξει και μαζί ο τρόπος διδασκαλίας. Πλέον ο ρόλος των βιβλίων και της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι διαφορετικός, καθώς οι δυνατότητες που προσφέρει η νέα τεχνολογία μοιάζουν ασύλληπτες. Αρκεί να υπάρχουν άνθρωποι με όραμα, προοπτική και αγάπη για τη μάθηση.
Όχι, δε μιλάμε για το εξωτερικό, όπως θα ήταν το αναμενόμενο, ειδικά σε αυτούς τους καιρούς, αλλά για την Ελλάδα και κυρίως την Κρήτη, χάρη σε μια ακόμα πρωτοπορία των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, του ΙΤΕ ή αλλιώς ενός «πειράματος», όπως το αποκαλεί ο οραματιστής και υπεύθυνος για το Mathesis, όπως είναι το όνομά του, ο πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης κ. Στέφανος Τραχανάς.
Το «πείραμα»
Το μοναδικό για την Ελλάδα αυτό «πείραμα» διαδικτυακής εκπαίδευσης έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που το καθιστούν εξαιρετικά ελπιδοφόρο. Πρώτα απ' όλα απευθύνεται σε όλους, είναι δωρεάν και αντιλαμβάνεται τη μάθηση μέσα από ένα πολυεπίπεδο φάσμα, μακριά από τα στερεότυπα, καθιστώντας τον ίδιο τον εκπαιδευόμενο ως μέλος μιας κοινότητας που μαθαίνει μαζί ανταλλάσσοντας εμπειρίες και γνώσεις. Κάτι «μαγικό», όπως το χαρακτήρισε ο κ. Τραχανάς.
Τα μαθήματα είναι άνετα προσβάσιμα από οποιαδήποτε συσκευή πολυμέσων όπως ένας σταθερός ή φορητός ηλεκτρονικός υπολογιστής, μια ταμπλέτα ή ακόμα και ένα κινητό τηλέφωνο και μάλιστα από κάθε γωνιά του κόσμου. Κάτι το οποίο σημαίνει ότι οποιοσδήποτε, ακόμα και από το πλέον απομακρυσμένο χωριό της χώρας ή ένα ελληνικό σπίτι κάπου στην Ασία ή τη νότια Αφρική, μπορεί να παρακολουθήσει τα μαθήματα, χάρη στις δυνατότητες τις οποίες παρέχει η πλατφόρμα OpenEdX/gr αλλά και τις τεχνικές επιλογές των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης.
Η διαδικασία
Τα μαθήματα βιντεοσκοπούνται στο στούντιο του Mathesis στο Ηράκλειο, κάτι που σύντομα θα συμβεί και στην Αθήνα, και προσφέρονται μέσω της εξελληνισμένης εκδοχής της πλατφόρμας OpenEdX, την οποία σημειωτέον χρησιμοποιούν για τα διαδικτυακά τους μαθήματα το Harvard και το ΜΙΤ.
Σύμφωνα επίσης με τις διεθνείς προδιαγραφές, οι ωριαίες διαλέξεις «γυρίζονται» σε πολλά μικρά βίντεο, διάρκειας λίγων λεπτών το καθένα, και με διαδραστικές ερωτήσεις κατανόησης μεταξύ αυτών, οι οποίες εστιάζουν την προσοχή του διαδικτυακού φοιτητή στα ουσιώδη και διευκολύνουν σημαντικά την κατανόηση του μαθήματος.
Το εντυπωσιακό και πρωτοποριακό είναι ότι, όπως μας εξήγησε ο κ. Τραχανάς, τα μαθήματα, εκτός από τα βίντεο, συνδέονται με τη χρήση ενός συμβατικού διαδικτυακού βιβλίου ειδικού τύπου, το οποίο με τη χρήση αναδυόμενων παραθύρων προσφέρει επιπλέον δυνατότητες στους «μαθητές», οι οποίοι, αφού κατανοήσουν τη διδακτέα ύλη, απαντούν σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών και βαθμολογούνται από το σύστημα.
Ανταλλαγή γνώσης
Το μάθημα δεν αποτελεί μια απλή διαδικασία αλλά «ζωντανή», καθώς, εκτός από το βίντεο και τη διαδραστικότητα, οι μαθητές μπορούν να ανταλλάσσουν εμπειρίες, απόψεις και απορίες μέσω του ειδικού Forum ώστε να τις λύνουν συζητώντας ή με τη βοήθεια του εκάστοτε καθηγητή. Όλο αυτό αποτελεί ένα πολυμεσικό βιβλίο, όπως το χαρακτήρισε ο κ. Τραχανάς, το οποίο ανοίγει νέους δρόμους στην εκπαίδευση στη βάση διεθνών προτύπων ποιότητας. Και αυτή η λέξη αποτελεί το «κλειδί».
Όπως «ορίζει» το όλο «πείραμα» ο πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, «αν ήταν να συνοψίσουμε την αποστολή του Mathesis σε μία μόνο λέξη, αυτή θα ήταν τούτη: Ποιότητα. Αυτή είναι η βασική αξία του Mathesis. Αντίθετα με την κρατούσα άποψη - πως ό,τι σου προσφέρεται δωρεάν δε δικαιούσαι να το κρίνεις και να έχεις απαιτήσεις για την ποιότητά του - εμείς πιστεύουμε πως μόνο η υψηλή ποιότητα είναι συμβατή με την ευγένεια που εμπεριέχει η έννοια του δωρεάν, η έννοια του δώρου.
Έτσι, η ποιότητα των μαθημάτων είναι για εμάς μια θεμελιώδης επιλογή που, αν αποτύχουμε να την κάνουμε πράξη, όλα τα υπόλοιπα - ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, ανοικτοί εκπαιδευτικοί πόροι, κατάργηση των κοινωνικών φραγμών στη μάθηση, διεύρυνση των ορίων στην εκπαίδευση κ.λπ. κ.λπ. - θα είναι απλώς κενά λόγια. Στο Mathesis επιδιώκουμε την ποιότητα, ακριβώς επειδή πιστεύουμε ότι η εξίσωση των ευκαιριών στην εκπαίδευση και στη μάθηση είναι από τους ευγενέστερους - και συνάμα τους πιο «κερδο»φόρους - στόχους που μια κοινωνία αξίζει να θέτει στον εαυτό της».
Το Ίδρυμα «Στ. Νιάρχος»
Ο κ. Τραχανάς δίνει έμφαση και στο ρόλο που διαδραμάτισε στη λειτουργία του Mathesis το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» που στήριξε την όλη προσπάθεια σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Τα διαδικτυακά μαθήματα με διεθνείς προδιαγραφές ποιότητας είναι ένας ακριβός στόχος. Και δεδομένου ότι οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας είναι ένας κοινωφελής οργανισμός που δε δέχεται ούτε ένα ευρώ άμεσης ή έμμεσης κρατικής ενίσχυσης, το εγχείρημα του Mathesis - παρότι βασική προτεραιότητα από την πλευρά μας - θα είχε προσγειωθεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα απαιτήσεων και προσδοκιών αν το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» δεν έκανε δεκτή την πρότασή μας να το στηρίξει στα πρώτα του βήματα».
Οι μαθητές
Σημειώνεται ότι όλα τα μαθήματα του Mathesis απευθύνονται όχι μόνο σε φοιτητές και επαγγελματίες επιστήμονες, αλλά και σε κάθε μορφωμένο πολίτη με επιστημονικά ενδιαφέροντα και πνευματικές ανησυχίες. Η εγγραφή στα μαθήματα είναι ανοικτή και δωρεάν για όλους, ενώ μετά το πέρας της επιτυχούς παρακολούθησής τους δίδεται στους διαδικτυακούς φοιτητές σχετική βεβαίωση παρακολούθησης. Υπάρχει όμως η ρητή υπόμνηση ότι η βεβαίωση αυτή δεν έχει ακαδημαϊκό αντίκρισμα, μεταξύ άλλων διότι η ταυτότητα του φοιτητή που συμπληρώνει τα σχετικά τεστ δεν μπορεί ακόμα να ελεγχθεί αξιόπιστα.
Τα μαθήματα του mathesis
Ο τίτλος του προγράμματος έχει τη δική του ιστορία καθώς αποτελεί μια σαφή αναφορά στο mathesis universalis του Καρτέσιου. Τα μαθήματα προέρχονται «και από τις δύο μεγάλες επιστημονικές ηπείρους. Από τις επιστήμες του ανθρώπου (και ειδικότερα την ιστορία) και από τις επιστήμες της φύσης και ειδικότερα τη φυσική». Τα τέσσερα πρώτα απ' αυτά τα μαθήματα - με τους δασκάλους τους και τις ημερομηνίες έναρξης - είναι τα εξής:
Α. Ιστορία
• Μαρία Ευθυμίου, αν. καθηγήτρια ιστορίας νέου ελληνισμού, Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ένα τέλος μία αρχή: Ιστορία του νέου ελληνισμού, 11ος-18ος αιώνας.
Έναρξη: 16/11/2015 - Διάρκεια: 5 εβδομάδες.
• Άγγελος Χανιώτης, καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας, Institute for Advanced Study, Princeton.
H μακρά ελληνιστική εποχή: Ο ελληνικός κόσμος από τον Αλέξανδρο στον Αδριανό.
Έναρξη: 25/1/2016 - Διάρκεια: 5 εβδομάδες.
Β. Σύγχρονη Φυσική
• Στέφανος Τραχανάς, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας.
Εισαγωγή στην Κβαντική Φυσική 1. Οι βασικές αρχές.
Έναρξη: 16/11/2015 - Διάρκεια: 6 εβδομάδες.
• Θεόδωρος Τομαράς, καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής, Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Εισαγωγή στη Σχετικότητα και την Κοσμολογία.
Έναρξη: Άνοιξη 2016 - Διάρκεια: 7 εβδομάδες.
Σταύρος Μουντουφάρης
