default-image

Υπερ-υπολογιστής στην Ελλάδα, που όμως "τρώει" τα παιδιά της

Ελλάδα
Υπερ-υπολογιστής στην Ελλάδα, που όμως "τρώει" τα παιδιά της

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας υπερ-υπολογιστής θα συμβάλει καθοριστικά στην υποστήριξη της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας, καλύπτοντας τις ανάγκες της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας σε πληθώρα σύγχρονων επιστημών και προσφέροντας πρόσβαση στο πανευρωπαϊκό δίκτυο υπερ-υπολογιστών.

Η Ελλάδα, μέσω του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ), πρωτοστατεί στο χώρο της υπολογιστικής νέφους και των υπερ-υπολογιστικών υποδομών, με τη διάθεση του πρώτου εθνικού υπολογιστικού συστήματος υψηλών επιδόσεων (High Performance Computer - HPC) για την υποστήριξη επιστημονικών εφαρμογών μεγάλης κλίμακας. Η Υπολογιστική Ιατρική και Χημεία, η Βιολογία, η Φυσική, αλλά και πολλά άλλα επιστημονικά πεδία που βασίζονται στην επεξεργασία δεδομένων πολύ μεγάλου μεγέθους, όπως η Μετεωρολογία, η Σεισμολογία, οι Επιστήμες Υλικών και η Πληροφορική στον τομέα της ανάλυσης δεδομένων (big data), είναι ενδεικτικές επιστημονικές ειδικότητες που θα ωφεληθούν άμεσα από την υπερ-υπολογιστική υποδομή του ΕΔΕΤ.

Το υπερ-υπολογιστικό σύστημα, το οποίο βασίζεται σε πλατφόρμα της ΙΒΜ, θα ενσωματώνει την τελευταία γενιά επεξεργαστών Intel Xeon, και θα προσφέρει υπολογιστική ισχύ που αγγίζει τις 180 τρισεκατομμύρια πράξεις κινητής υποδιαστολής ανά δευτερόλεπτο (180TFlops), επιδόσεις που το κατατάσσουν στο "top 500", δηλαδή στους 500 ισχυρότερους υπολογιστές του κόσμου. Ο πλήρης κατάλογος του top 500, που άρχισε να συντάσσεται το 1993, αποτελεί διεθνώς ένα τεχνολογικό "βαρόμετρο" για την υπολογιστική ισχύ κάθε κράτους. Ο ελληνικός υπερ-υπολογιστής θα ενσωματωθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο υπερ-υπολογιστών PRACE (Partnership for Advanced Computing in Europe).

Το ΕΔΕΤ, το οποίο είναι ήδη μέλος του PRACE, με την πολυετή τεχνογνωσία που διαθέτει, θα εξασφαλίσει την απρόσκοπτη λειτουργία της υπερ-υπολογιστικής υποδομής και θα παρέχει συστηματική υποστήριξη στους χρήστες της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας, όπως κάνει ήδη εδώ και χρόνια σε παρεμφερείς τεχνολογίες και υπηρεσίες προς την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα.

Μέχρι σήμερα, η μόνη λύση που είχαν τα ελληνικά ινστιτούτα και ακαδημαϊκά ιδρύματα ήταν είτε να καταφύγουν στον υπερ-υπολογιστή ενός ξένου πανεπιστημίου, με το οποίο συνεργάζονται, είτε να καταθέσουν αίτηση στο ευρωπαϊκό δίκτυο υπερ-υπολογιστών PRACE. Όμως στην πράξη τα περισσότερα αιτήματα των Ελλήνων ερευνητών απορρίπτονταν καθότι η Ελλάδα δεν ήταν ενεργό μέλος του ευρωπαϊκού δικτύου.

Ο ελληνικός υπερ-υπολογιστής θα μετέχει ενεργά πλέον στο ευρωπαϊκό δίκτυο διαθέτοντας το 10% της επεξεργαστικής ισχύος του στο ευρωπαϊκό δίκτυο, διευκολύνοντας επομένως την πρόσβαση σε αυτό Ελλήνων επιστημόνων, που χρειάζονται ακόμη μεγαλύτερες υποδομές. Με αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα μπαίνει στον ευρωπαϊκό "χάρτη" των υπερ-υπολογιστικών υποδομών, ενώ μπορεί να λειτουργήσει ως πόλος έλξης επιστημόνων απ' όλη τη νοτιοανατολική Ευρώπη, αφού αυτή τη στιγμή το μοναδικό σύστημα που υπάρχει στην περιοχή βρίσκεται στην Κύπρο και έχει περίπου τη μισή επεξεργαστική ισχύ από τον ελληνικό υπερ-υπολογιστή (90 TeraFlop).

Ικανοποίηση Κ. Φωτάκη

Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, με πρωτοβουλία του Τομέα Έρευνας και Καινοτομίας, ολοκληρώνεται στο κεντρικό του κτήριο στο Μαρούσι η εγκατάσταση του εθνικού υπολογιστικού συστήματος υψηλών επιδόσεων (High Performance Computer - HPC), με τη συνδρομή του Εθνικού Δικτύου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ).

Ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης δήλωσε την ικανοποίησή του επειδή «η ελληνική ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα αποκτά επιτέλους μια σύγχρονη υποδομή υπερ-υπολογιστή». Άλλωστε, και ο ίδιος ο υπουργός είναι πειραματικός φυσικός με ένα πολύ "βαρύ" βιογραφικό, όπως έχει δηλώσει ο διεθνούς φήμης Έλληνας φυσικός και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής Δημήτρης Νανόπουλος, και αντιλαμβάνεται πόσο πολύτιμο εργαλείο θα είναι στα χέρια της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας ο υπερ-υπολογιστής, καθώς ο ίδιος διαθέτει τεράστια εμπειρία στις ερευνητικές υποδομές.

Ο αν. υπουργός Κώστας Φωτάκης

Ας μην ξεχνάμε ότι ο Κώστας Φωτάκης από το 1990 μέχρι την ανάληψη των κυβερνητικών του καθηκόντων διεύθυνε την Ευρωπαϊκή Εγκατάσταση Λέιζερ που λειτουργεί στο ΙΤΕ, η οποία είναι γνωστή στο ευρύ κοινό από την πρωτοποριακή εφαρμογή της στον καθαρισμό των Καρυάτιδων στο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ περιλαμβάνει 26 επιλεγμένα εργαστήρια λέιζερ από χώρες-μέλη της Ε.Ε., δηλαδή μια αντίστοιχη ευρωπαϊκή ερευνητική υποδομή στον τομέα της Φυσικής και συγκεκριμένα των λέιζερ.

Καλές οι υπερσύγχρονες υποδομές, αλλά... πιο σημαντικός ο ανθρώπινος παράγοντας

Παρά την όποια περηφάνια που προσφέρει στη χώρα μας η λειτουργία μιας τέτοιας υπερ-υπολογιστικής υποδομής, δε λείπει η μελαγχολία για την πατρίδα που "τρώει" τα παιδιά της. Η συνεχιζόμενη διαρροή και μάλιστα σε τόσο μεγάλους αριθμούς επιστημονικού προσωπικού που εκπαιδεύτηκε στα ελληνικά πανεπιστήμια, προς άλλες ανεπτυγμένες χώρες για να στελεχώσουν θέσεις υψηλότερων απολαβών, δεν αποτελεί μια συνηθισμένη στατιστική παρά μια μάστιγα, τα αποτελέσματα της οποίας θα γίνουν ορατά στις επόμενες δεκαετίες.

Μέχρι πρότινος, στο μυαλό των περισσότερων έρχονταν παραδείγματα κορυφαίων επιστημόνων που ξενιτεύτηκαν για να μπορέσουν να αποδώσουν σύμφωνα με τις δυνατότητές τους, όπως του πασίγνωστου σε όλους Γεωργίου Παπανικολάου, του πρωτοπόρου Έλληνα γιατρού στην Κυτταροπαθολογία, που διέπρεψε φεύγοντας για τη Γερμανία.

Βεβαίως, οι κορυφαίοι χρειάζονται κατάλληλες υποδομές για να αναπτύξουν το επιστημονικό τους ταλέντο και να αναγνωριστεί το έργο τους. Μέσα σε αυτούς τους νέους επιστήμονες που ξενιτεύονται θα αναδειχθούν νέα ονόματα με καινοτόμα προσφορά στις επιστήμες, καθώς η παροχή καλύτερων συνθηκών (οικονομικών και εργασιακών) προσφέρει ένα ιδανικό περιβάλλον εκκόλαψης ιδεών και πρακτικής αξιοποίησής τους.

Ερχόμενοι λοιπόν στη διάθεση ενός τέτοιου υπερ-υπολογιστή, σκεφτόμαστε πόσοι νέοι ανερχόμενοι επιστήμονες, όπως ο "δικός μας" άνθρωπος, ο Δημήτρης Νικολόπουλος, πρώην ερευνητής του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ και πρώην καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης, ακριβώς στο επίμαχο πεδίο των υπολογιστικών συστημάτων, θα μπορούσαν να έχουν μείνει στην Ελλάδα και στην Κρήτη και να έχουν πλέον στα χέρια τους ένα ισχυρό εργαλείο για να αναπτύξουν τις ιδέες τους.

Ο κ. Δημήτρης Νικολόπουλος

Ταλέντα όπως του Δημήτρη Νικολόπουλου φυσικά δεν μένουν αναξιοποίητα στο εξωτερικό, όπως καταδεικνύει και η τεράστια φωτογραφία, μεγέθους κτηρίου, που φιγουράρει σε κεντρικούς δρόμους του Μπέλφαστ στην Ιρλανδία!

Η λεζάντα αποκαλυπτική: «Χρησιμοποιώντας υπολογιστικά συστήματα για την κατανόηση σύνθετων φαινομένων». Ακριβώς δηλαδή αυτό που θέλει η ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα με την απόκτηση του υπερ-υπολογιστή!

Η κατάρα της φυγής "εγκεφάλων"… Φεύγουν ο ένας μετά τον άλλο

Το συγκεκριμένο αποτελεί ένα από τα πολλά αντιπροσωπευτικά παραδείγματα για τον ορισμό του «brain drain», δηλαδή της φυγής "εγκεφάλων" και μάλιστα ακριβώς στον τομέα των υπολογιστικών συστημάτων, όπου πλέον αποκτούμε ευρωπαϊκή υπόσταση ως χώρα! Από μια μικρή έρευνα που κάναμε στην Κρήτη για το brain drain, μόνο στον τομέα της Πληροφορικής, τον τομέα της "νέας βιομηχανικής επανάστασης", έχουν φύγει ή είναι έτοιμοι να φύγουν πληθώρα όχι απλώς νέων φιλόδοξων ή καταξιωμένων ερευνητών, αλλά κορυφαίων επιστημόνων σε παγκόσμια κλίμακα!

Και όσο αν ακουστεί παράξενο, η κύρια αιτία δεν είναι το οικονομικό, χωρίς βεβαίως να παραβλέπεται η τεράστια ψαλίδα στις αποδοχές μεταξύ Ελλήνων και Ευρωπαίων επιστημόνων. Άλλωστε, κορυφαίοι επιστήμονες ήρθαν στην Ελλάδα εποχές δραχμής, εποχές με ακόμη πιο μεγάλες διαφορές στο οικονομικό απ' ό,τι σήμερα και δημιούργησαν εκ του μηδενός το ΙΤΕ και το Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Τι συμβαίνει άραγε και πολλοί από αυτούς που ήρθαν κατά το παρελθόν, αφήνοντας τεράστιες επιστημονικές καριέρες στο εξωτερικό, φεύγουν ο ένας πίσω από τον άλλο, συμπαρασύροντας και άλλους στο διάβα τους;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα μπορούσε να αναζητηθεί σε μια άλλη "σταθερή αξία", που εν μέσω κρίσης στην Ελλάδα όχι απλώς παραμένει, αλλά μεγεθύνεται. Στο σκοτεινό σύστημα διοίκησης στον ερευνητικό χώρο της Ελλάδας με όρους φεουδαρχίας και οικογενειοκρατίας. Μια οικογενειοκρατία που όχι απλώς "συναγωνίζεται επάξια" εκείνη των πολιτικών, αλλά την ξεπερνά, καθώς μένει πάντα στο απυρόβλητο ανεξάρτητα πολιτικών καταστάσεων, όπου τα βιολογικά και τα πνευματικά παιδιά ολίγων καθηγητών που ελέγχουν τα πράγματα, άτομα που ποτέ τη ζωή τους δεν εκτέθηκαν όχι στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, αλλά, βρε αδερφέ, σε ένα άλλο ακαδημαϊκό ίδρυμα της αλλοδαπής, ετοιμάζονται να πάρουν σειρά στη διαιώνιση ενός κλειστού συστήματος.

Σε αυτό το σύστημα, η αξιολόγηση αποτελεί το όπλο για τον υποβιβασμό των αρίστων και τον εκδιωγμό τους, που συμβάλλει σε αυτή τη φυγή εγκεφάλων, με την παράλληλη ανάδειξη των αρεστών με δήθεν όρους «Αριστείας». Και επειδή στις μέρες μας γίνεται αρκετός λόγος για την αξιολόγηση, είναι σημαντικό προτού αυτή να αποτελεί την "κολυμβήθρα του Σιλωάμ" για τα πάντα, να αναρωτιόμαστε ποιοι αξιολογούν και με ποια κριτήρια.

Αυτή η μειοψηφική αλλά διοικούσα άρχουσα τάξη με το πέπλο της «Αριστείας», χωρίς η ίδια να έχει αξιολογηθεί για τα πεπραγμένα της, αξιολογεί με θολούς όρους και κριτήρια κάθε νέο επιστήμονα, που για να ανελιχθεί θα πρέπει να δώσει "διαπιστευτήρια" υποταγής. Και ενώ κυνηγά ανελέητα την όποια τίμια επιχειρηματική προσπάθεια ερευνητών, θεωρώντας ότι και η σκέψη των ερευνητών ανήκει στο φέουδό της, την ίδια στιγμή διαθέτει εταιρείες εγχώριες και υπεράκτιες, ώστε να παίρνουν "ανταγωνιστικά" εργολαβίες.

Η ίδια που ενώ τάχα κόπτεται για την αριστεία, μετατρέπει σε ερευνητές και καθηγητές τους αρεστούς γραμματείς τους, και σαν να μην αρκεί αυτό τους πληρώνουν για δήθεν επιπλέον ερευνητική απασχόληση, χρεώνοντας τη λυπητερή σε έργα άλλων, ή στους τακτικούς προϋπολογισμούς των ιδρυμάτων τους. Την ίδια στιγμή, εξαίρετοι ερευνητές δεν προάγονται και καταλήγουν σε χαμηλότερες βαθμίδες από τους αυλικούς, έχοντας δύο επιλογές: είτε να φύγουν, είτε να ζουν σε αυτό το ζοφερό περιβάλλον, όπου πρέπει να περνούν εν είδει καψωνιού μέσα από γραφειοκρατικές συμπληγάδες για το αυτονόητο, την ίδια ώρα που οι αυλοκόλακες απολαμβάνουν όλες τις "ευελιξίες" του συστήματος, πέραν όχι από το όριο όχι μόνο της ακαδημαϊκή ηθικής αλλά και της νομιμότητας.

Εύσημα... και ευθύνες

Γι' αυτό λοιπόν η Πολιτεία, πέρα από τις προφορικές εξαγγελίες για αξιοκρατία, αξιολόγηση και επιβράβευση των αρίστων στην έρευνα και την ενδυνάμωσή της με υποδομές, πρέπει επιτέλους να ασχοληθεί σοβαρά με τον εκδημοκρατισμό του ερευνητικού ιστού της χώρας.

Ήρθε η ώρα όχι απλώς να αλλάξει σιωπηρά η σκυτάλη των διοικήσεων, αλλά οι διοικούντες να αξιολογηθούν με σαφή κριτήρια και να αποδοθούν εύσημα ή ευθύνες όπου υπάρχουν για τα έργα και τις ημέρες τους. Να ελεγχθεί το δημόσιο χρήμα που ενδεχομένως χάθηκε σε υπεράκτιες εταιρείες τεχνοβλαστούς, σε αδιαφανείς πληρωμές ημετέρων, σε δήθεν ερευνητικές υποδομές και δήθεν διεθνή βραβεία, να αναλυθούν οργανογράμματα και να αντιστοιχηθούν με γενεαλογικά δέντρα, αλλά να αξιολογηθούν και γι' αυτά που δεν έγιναν για δεκαετίες και που σήμερα, εν μέσω κρίσης, τόσο πολύ τα στερείται η ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα.

Θα πρέπει να αλλάξει άρδην μια πορεία που έχει ως αποτέλεσμα την απομύζηση και την εξορία της αφρόκρεμας της επιστήμης, που τόσο πολύ χρειάζεται η Ελλάδα στην παρούσα συγκυρία, ώστε να αντιστραφεί επιτέλους η κατάρα του brain drain.

Γιώργος Σαχίνης

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News