default-image

Εμείς, η "μεσαία τάξη"

Ελλάδα
Εμείς, η "μεσαία τάξη"

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στο γνωστό τραγούδι του Δήμου Μούτση, η μεσαία τάξη είναι «η μόνη τάξη με έντιμη συνείδηση εθνική, παρασυρόμενη όμως από τις άλλες τάξεις στα νοήματα και τις πράξεις δίνει χροιά πολιτική...». Μόνο που στις μέρες μας το ρεφρέν του Μούτση ότι «για όλα φταίνε οι γκόμενες, οι πρώην και οι επόμενες...» ακριβώς με την πολιτική και τις αποφάσεις έχει άμεση συνάφεια.

Του Γιώργου Σαχίνη

Κάποτε υπήρχε ένας κοινωνικοοικονομικός χώρος που όσοι τοποθετούνταν σε αυτόν θεωρούσαν ότι είχαν διαφύγει οριστικά και αμετάκλητα τον κίνδυνο της φτώχιας και της ανέχειας. Πολύ περισσότερο είχαν την ελπίδα ότι μπορούν να προχωρήσουν και να φτάσουν στα ψηλότερα οικονομικά/κοινωνικά επίπεδα. Αυτή η «μεσαία τάξη» είναι βασικό εργαλείο απορρόφησης των κραδασμών που προκαλεί η σύγκρουση μεταξύ αυτών των που έχουν τα πάντα και εκείνων που δεν έχουν να χάσουν παρά μόνο τις αλυσίδες τους. Μ' άλλα λόγια, η μεσαία τάξη μπορεί να απορροφήσει τους κραδασμούς των ταξικών συγκρούσεων και να διαχύσει την ψευδαίσθηση για την ύπαρξη μιας κοινωνίας η οποία πορεύεται δίκαια και ανοδικά.

Η σημασία της μεσαίας τάξης ως αμορτισέρ των κοινωνικών συγκρούσεων είναι τόσο προφανής που έγινε κατανοητή ακόμη και στην αντιπαράθεση μεταξύ Σαμαρά-Τσίπρα. Μόνο που και οι δύο θα πρέπει να έχουν κατά νου και όποιος το κατανοήσει γρήγορα θα είναι και ο "εκλεκτός" της, πως για να μπορέσει να παίξει το ρόλο της η «μεσαία τάξη» θα πρέπει να υπάρχει. Και η ελληνική μεσαία τάξη - ο στυλοβάτης του συστήματος της μεταπολίτευσης - δεν υπάρχει πια.

Σύμφωνα με έκθεση της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας την τελευταία πενταετία έχουν βάλει λουκέτο 220.000 επιχειρήσεις, το 2015 θα διακόψουν τη λειτουργία τους άλλες 40.000 εταιρείες και θα χαθούν πάνω από 100.000 θέσεις εργασίας.

Σύμφωνα με έρευνα της ICAP, σε δείγμα 16.000 εταιρειών, ο συνολικός τζίρος τους μειώθηκε μέσα σε 5 χρόνια κατά 77 δισ. ευρώ ή 35%.

Ωστόσο προεκλογικά τώρα ακούμε ότι η "μεσαία τάξη" ήταν αυτή που "άντεξε την κρίση". Προφανώς, οι εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρηματίες που έβαλαν λουκέτο στις επιχειρήσεις τους ανήκουν στην... εργατική τάξη. Τα χιλιάδες ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων που έμειναν χωρίς δουλειά λόγω της μείωσης της επιχειρηματικότητας, της αποχώρησης πολλών πολυεθνικών από την Ελλάδα και της σύμπτυξης των τραπεζών και άλλων μεγάλων επιχειρήσεων σε ομίλους, σύμπτυξη που συνοδευόταν πάντα από τη δραστική μείωση του προσωπικού, είναι απλώς κάποιοι μισθοσυντήρητοι, ουδεμία σχέση έχοντες με τη "μεσαία τάξη".

Σήμερα, τους "νοικοκυραίους" τους συναντά κανείς στις απέραντες σειρές μπροστά στις τράπεζες, όπου αναμένουν να πληρώσουν τον ΕΝΦΙΑ, σκυφτούς με το πρόσωπό τους γυρισμένο προς τον τοίχο στις ουρές των συσσιτίων των δήμων και της εκκλησίας, κατατρομαγμένους και αγωνιούντες στα γκισέ της εφορίας, μπας και μπορέσουν να κάνουν διακανονισμό των χρεών τους στα ειρηνοδικεία, μπας και γλιτώσουν τον πλειστηριασμό, αλλά και στα στέκια των αστέγων, στα παγκάκια και στις κόγχες των μεγάλων κτηρίων του κέντρου των μεγάλων αστικών κέντρων, ακόμη και στο Ηράκλειο που εμφανίζει σαφώς πιο ήπια σημάδια κρίσης.

Οι "νοικοκυραίοι" είναι ένα είδος υπό εξαφάνιση στην Ελλάδα της ύφεσης. Έχασαν το βόλεμά τους, την ασφάλειά τους, τη σιγουριά τους για το μέλλον. Οι "νοικοκυραίοι" πλέον αγωνιούν για το σήμερα, το αύριο ούτε καν θέλουν να το σκέφτονται.

Ιδού, λοιπόν τι λένε οι αριθμοί της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (τα στοιχεία αναφέρονται στο τρίτο τρίμηνο του έτους):

- Το 2008 οι απασχολούμενοι στην κατηγορία "μέλη των βουλευόμενων σωμάτων, ανώτερα διοικητικά και διευθυντικά στελέχη του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα" ανέρχονταν σε 484.700 άτομα.

- Το 2010 είχαν μειωθεί σε 439.100 άτομα. Δηλαδή, τα δύο πρώτα χρόνια της ύφεσης κόστισαν σε αυτή την κατηγορία απασχολούμενων 45.600 θέσεις εργασίας ή το 9,4% του συνόλου.

Η μεγάλη "σφαγή", όμως, συντελέστηκε την τετραετία των μνημονίων 2011-2014.

- Το 2014 οι απασχολούμενοι της κατηγορίας ανέρχονταν μόλις σε 130.100. Που σημαίνει ότι σε σχέση με το 2010 "χάθηκαν" 309.000 θέσεις απασχόλησης ή το 70,4% του συνόλου.

- Σωρευτικά, από την αρχή της κρίσης οι "χαμένες" θέσεις απασχόλησης ανήλθαν σε 354.600. Δηλαδή, το 2014 σε σχέση με το 2008 "χάθηκε" το 73,2% των υψηλόβαθμων και υψηλόμισθων θέσεων απασχόλησης στην ελληνική οικονομία.

Στην προαναφερθείσα κατηγορία περιλαμβάνονται οι βουλευτές (ο αριθμός αυτών δε μειώθηκε), ανώτατα διοικητικά στελέχη της δημόσιας διοίκησης, διευθύνοντες σύμβουλοι και γενικοί διευθυντές, διοικητικοί και εμπορικοί διευθυντές, διευθυντές παραγωγής, διευθυντές ξενοδοχείων, επιχειρήσεων εστίασης και εμπορικών επιχειρήσεων, τα υψηλόβαθμα στελέχη των τραπεζών κ.λπ.

Την ίδια περίοδο, 2008-2014, "χάθηκαν" 109.800 θέσεις απασχόλησης στην κατηγορία "τεχνολόγοι, τεχνικοί βοηθοί και ασκούντες συναφή επαγγέλματα". Οι απώλειες αυτές αντιστοιχούν στο 27,7% του συνόλου (από 395.800 σε 286.000).

Από τις 109.800 απωλεσθείσες θέσεις, οι 101.000 χάθηκαν κατά τη μνημονιακή περίοδο μετά το 2010 και μόνο οι 8.800 στα δύο πρώτα χρόνια της ύφεσης.

Εντελώς διαφορετική είναι η εικόνα που παρουσιάζει η κατηγορία "πρόσωπα που ασκούν επιστημονικά, καλλιτεχνικά και συναφή επαγγέλματα". Εδώ χάθηκαν μόλις 31.500 θέσεις απασχόλησης ή το 4,6% του συνόλου (από 684.500 το 2008 σε 653.000 το 2014).

Μάλιστα, η συγκεκριμένη κατηγορία εμφανίζεται ιδιαίτερα ανθεκτική στα μνημόνια, αφού το διάστημα 2010-2014 όχι μόνο δεν "έχασε" αλλά "κέρδισε" 1.100 θέσεις απασχόλησης.

Τυχαίο; Δε νομίζω. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι λεγόμενοι ελεύθεροι επαγγελματίες, όπως γιατροί, δικηγόροι, λογιστές, μηχανικοί, οικονομολόγοι, εκπαιδευτικοί της παραπαιδείας, που διακρίνονται ιδιαίτερα στο σπορ της φοροδιαφυγής, υπό την ανοχή των κυβερνήσεων που την ίδια περίοδο καταλήστεψαν τα εισοδήματα που εξ ορισμού δεν μπορούν να κρυφτούν, αλλά και τις περιουσίες αυτών που δεν είχαν την ευχέρεια να τις θέσουν "υπό την προστασία" κάποιας οφσόρ εταιρείας.

Συντριπτικά είναι και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που αναφέρονται στη θέση που κατέχουν στο επάγγελμα οι απασχολούμενοι. Τα σχετικά στοιχεία αναφέρονται και πάλι στο τρίτο τρίμηνο κάθε έτους.

Από τα στοιχεία αυτά γίνεται φανερό ότι η ανεργία δεν είναι "προνόμιο" μόνο των μισθωτών, αλλά έχει πλήξει σκληρά και τους μικροεπιχειρηματίες, ιδιαίτερα τους μικρούς εργοδότες που απασχολούνται και οι ίδιοι στις επιχειρήσεις τους, δηλαδή τη "μεσαία τάξη" στο χώρο των εργαζομένων. Έτσι, λοιπόν:

- Το 2008 οι αυτοαπασχολούμενοι επιχειρηματίες, οι οποίοι απασχολούσαν και προσωπικό στην επιχείρησή τους, ανέρχονταν σε 392.300. Το 1014 είχαν μειωθεί σε 223.700.

Δηλαδή, κυριολεκτικά στο δρόμο βρέθηκαν 169.000 μικροεργοδότες, που έβγαζαν το ψωμί τους δουλεύοντας και οι ίδιοι στην επιχείρησή τους ή το 43,1% του συνόλου.

Από τις χαμένες θέσεις εργοδοτών, μόνο οι 52.600 χάθηκαν στην προ μνημονίου διετία, ενώ οι 116.400 χάθηκαν στη μνημονιακή τετραετία.

- Οι μικροί επιχειρηματίες, δηλαδή οι αυτοαπασχολούμενοι χωρίς προσωπικό, εμφανίστηκαν περισσότερο ανθεκτικοί. Κατά την εξαετία της κρίσης έχασαν συνολικά 75.600 θέσεις απασχόλησης. Την προ μνημονίων περίοδο οι θέσεις απασχόλησης αυξήθηκαν κατά 10.700, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι που άνοιγαν κάποια μικροεπιχείρηση για να αποφύγουν την ανεργία.

Όμως, οι κατακλυσμικές συνέπειες των μνημονίων σταμάτησαν αυτή την τάση, καθώς μετά το 2010 οι θέσεις απασχόλησης στον τομέα αυτό μειώθηκαν κατά 86.300. Το 2008 οι αυτοαπασχολούμενοι χωρίς προσωπικό ανέρχονταν σε 955.600 και το 2014 είχαν περιοριστεί σε 880.000.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι οι θέσεις μισθωτής εργασίας κατά την εξαετία της ύφεσης μειώθηκαν κατά 709.800 ή ποσοστό 23,5%. Από αυτές, οι 530.400 χάθηκαν μετά το 2010, δηλαδή μετά την υπογραφή των μνημονίων. Επίσης, οι θέσεις βοηθών σε οικογενειακή επιχείρηση μειώθηκαν κατά 98.600 ή ποσοστό 36,4% (από αυτές, οι 78.100 θέσεις χάθηκαν κατά τη μεταμνημονιακή περίοδο).

Υποσχέσεις για αλλαγή: Η ελπίδα και οι αυταπάτες

Αυτή είναι λοιπόν η πραγματική κατάσταση της περίφημης "μεσαίας τάξης" στην οποία αυτή την εβδομάδα Σαμαράς και Τσίπρας απευθύνονται καθημερινά και, ως φαίνεται, τις επόμενες μέρες και μέχρι την κάλπη με ακόμη μεγαλύτερη ένταση. Υπόσχονται και οι δύο αλλαγή "αφηγήματος" για αυτήν, αρκεί να τους εμπιστευτεί στις υποσχέσεις τους που είναι βέβαια διαφορετικές για "αλλαγή". Όμως η υπόσχεση ότι η όποια αλλαγή θα είναι αποτέλεσμα επιτήδειων χειρισμών, αφενός καλλιεργεί αυταπάτες, αφετέρου δημιουργεί προϋποθέσεις για τη διάψευση της όποιας ελπίδας.

Όσο απαραίτητη είναι η αισιοδοξία της θέλησης για την αλλαγή, τόσο απαραίτητη είναι και η απαισιοδοξία της γνώσης για το πώς θα γίνει αυτή η αλλαγή, για να θυμηθούμε και τον Αντόνιο Γκράμσι. Αλλιώς, όπως τραγουδούσε και ο Δήμος Μούτσης, «για όλα φταίνε οι γκόμενες, οι πρώην κι οι επόμενες, ανώνυμες κι επώνυμες και γενικώς...».

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News