Για αντισυνταγματικότητα της επίμαχης γνωμοδότησης του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ), που ανοίγει το δρόμο για εφόδους ελεγκτικών Αρχών σε σπίτια πολιτών που οφείλουν στο Δημόσιο, κάνει λόγο ο πρόεδρος της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας και πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας, Βασίλης Αλεξανδρής, σε ανακοίνωσή του.
Ο κ. Αλεξανδρής, υιοθετώντας την άποψη της μειοψηφίας της Ολομέλειας του ΝΣΚ, προειδοποιεί επίσης για περιορισμό των ατομικών δικαιωμάτων και υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία, πως για κατ' οίκον έρευνα απαιτείται «πάντοτε» η παρουσία δικαστικού λειτουργού ανεξαρτήτως του σκοπού της εκάστοτε "έρευνας" ή της νομικής της φύσης, και υπό την επιφύλαξη του νόμου, όπως γράφει το in.gr.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, «με την με αριθμ. 256/2014 γνωμοδότησή του, το ΝΣΚ παρείδε - κατά πλειοψηφία - τα δικαιοκρατικά όρια της ελεγκτικής εξουσίας της Φορολογικής Διοίκησης. Παραγνώρισε ότι η διαφύλαξη των φορολογικών δικαιωμάτων του Δημοσίου και η πάταξη της φοροδιαφυγής δεν μπορούν να επιτευχθούν έναντι οιουδήποτε τιμήματος, πολύ περισσότερο μέσω προσβολών του πυρήνα συνταγματικών εγγυήσεων και δικαιωμάτων».
Ειδικότερα, ο πρόεδρος της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, υιοθετώντας την άποψη της μειοψηφίας, σημειώνει τα εξής: «Στη φορολογική Διοίκηση δεν έχει παρασχεθεί καμία γενική εξουσιοδότηση να περιορίζει ατομικά δικαιώματα. Εν προκειμένω, επεμβάσεις στο άσυλο της κατοικίας πρέπει να πληρούν τις επιταγές των άρθρων 9 και 25 του Συντάγματος. Σύμφωνα δε με το γράμμα του άρθρου 9 παρ. 1 εδ. 3, για την "έρευνα σε κατοικία" απαιτείται "πάντοτε" η παρουσία δικαστικού λειτουργού, ανεξαρτήτως του σκοπού της εκάστοτε "έρευνας" ή της νομικής της φύσης, και υπό την επιφύλαξη του νόμου.
Ας σημειωθεί ότι αιτιάσεις περί αντισυνταγματικότητας έχει προβάλει η συνταγματική θεωρία για την είσοδο σε κατοικία, χωρίς την παρουσία δικαστικού λειτουργού, κατά την αναγκαστική εκτέλεση του ΚΠολΔ ή τη διοικητική εκτέλεση του ΚΕΔΕ (βλ. σχετ. Δαγτόγλου, "Ατομικά δικαιώματα", 2012, σελ. 349, επίσης Χρυσόγονου: "Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα", 2006, σελ. 249).
Πλέον συγκεκριμένα, το Σύνταγμα δε διακρίνει μεταξύ διοικητικών ή ανακριτικών ερευνών. Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, τα όρια ανάμεσα σε μια προληπτική-ελεγκτική και σε μια κατασταλτική δράση των φορολογικών οργάνων είναι ασαφή, οι δε δυνατότητες αποτροπής καταχρηστικών συμπεριφορών δεν διασφαλίζονται από την ισχύουσα νομοθεσία.
Με δεδομένο ότι κάθε φορολογικός έλεγχος μπορεί να έχει ως επακόλουθο την επιβολή διοικητικών κυρώσεων (ποινών κατά την έννοια της ΕΣΔΑ), αλλά και κίνησης ποινικής δίωξης κατά του φορολογουμένου, η μη διασφάλιση των δικαιοκρατικών εγγυήσεων κατά το στάδιο των φορολογικών ελέγχων/ερευνών οδηγεί σε καταστρατήγηση των δικαιωμάτων του μετέπειτα διοικητικά ή ποινικά διωκόμενου.
Τα παραπάνω παρατηρούνται (και) στις διατάξεις των άρθρων 23 επ. του ν. 4174/2013. Στο άρθρο 23 του νόμου, η εξουσία ερευνών της φορολογικής Διοίκησης φαίνεται κατά τον σκοπό της να έχει κατ/ αρχήν προληπτικό-ελεγκτικό χαρακτήρα και πάντως περιορίζεται σε "εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται για τη διενέργεια επιχειρηματικών δραστηριοτήτων". Οι όροι που διέπουν τις εν λόγω έρευνες ρυθμίζονται -ελλειμματικά- στο άρθρο 25 του ιδίου ως άνω νόμου.
Όλως δε ασαφώς, στην παρ. 3 του άρθρου αυτού (τελ. εδάφιο) προβλέπεται η δυνατότητα εισόδου στην "κατοικία" του φορολογουμένου "μόνο με εντολή του αρμόδιου εισαγγελέως". Είναι προφανές ότι η εν λόγω πρόβλεψη στερείται της απαιτούμενης "ποιότητας νόμου", η δε κατ/ οίκον έρευνα δεν έχει (μόνον) προληπτικό, αλλά (και) κατασταλτικό χαρακτήρα. Έτσι, ο κίνδυνος καταστρατήγησης θεμελιωδών δικαιωμάτων του καθ' ου η έρευνα, δια του φερόμενου ως "διοικητικού ελέγχου", είναι απτός και συγκεκριμένος.
Ενόψει των ανωτέρω, η επίμαχη γνωμοδότηση του ΝΣΚ αντιβαίνει ευθέως στις επιταγές της εσωτερικής συνταγματικής τάξης, η δε διάταξη του άρθρου 25 παρ. 3 τέλ. εδάφιο του ν. 4174/213 είναι προδήλως αντισυνταγματική».
Για αποτροπιασμό κάνει λόγο και η ΕΣΣΕ με ανακοίνωσή της
«Αγανάκτηση και αποτροπιασμό προκαλεί στον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας η γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) με την οποία επιτρέπονται οι επιδρομές σε σπίτια των φορολογούμενων ελευθέρων επαγγελματιών και οι έρευνες σε… ντουλάπες, πατάρια, μαξιλάρια και στρώματα!».
Αυτό επισημάνει μεταξύ άλλων η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου σε ανακοίνωσή της με αφορμή τη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους στο θέμα της εισόδου των ελεγκτών σε επαγγελματική στέγη και κατοικίες.
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, η οποία απαντάει σε ερώτημα του υπουργείου Οικονομικών, είναι συνταγματικά επιτρεπτή η είσοδος ελεγκτών σε σπίτια για «φορολογικούς ελέγχους και έρευνες που αποσκοπούν ευθέως ή εμμέσως στην είσπραξη φόρων ή λοιπόν εσόδων», χωρίς μάλιστα να απαιτείται η παρουσία δικαστικού λειτουργού στις έρευνες, παρότι ο νόμος ορίζει ρητά το αντίθετο, επισημαίνει η ΕΣΕΕ.
Κατά το φερόμενο από δημοσιεύματα ως σκεπτικό της απόφασης αυτής, η παρουσία εισαγγελέα σε κατ' οίκον έρευνα απαιτείται μόνο όταν πρόκειται να συλλεχθούν αποδεικτικά στοιχεία για τη διαπίστωση εγκλημάτων ή σύλληψη δράστη και την πρόληψη ή καταστολή ποινικών αδικημάτων.»
Προφανώς, το ΝΣΚ, αφού δεν κρίνει ως σκόπιμη την παρουσία εισαγγελέα, θεωρεί ότι η φοροδιαφυγή έχει πάψει πια να αποτελεί έγκλημα ή ποινικό αδίκημα, οπότε να το πει τόσο σε εμάς όσο και στο Κράτος, το οποίο υποτίθεται ότι συμβουλεύει και προστατεύει, έτσι ώστε να μην συλλαμβάνει τους πληττόμενους από την κρίση επιχειρηματίες και να μην τους στέλνει φυλακή για χρέη προς το Δημόσιο», σημειώνει η Συνομοσπονδία.
Στην ίδια ανακοίνωση η ΕΣΕΕ προσθέτει: «Άραγε είναι προετοιμασμένοι οι νομικοί σύμβουλοι που συνέταξαν την περισπούδαστη γνωμοδότηση για τις συνέπειες που μπορεί να έχουν τα πέρα από την λογική του νόμου ευρήματά τους, στην κοινωνία; Έχουν λάβει υπόψη τις αντιδράσεις ανθρώπων που μάχονται κάθε μέρα να κρατήσουν ανοιχτές τις επιχειρήσεις τους, δεν έχουν περίθαλψη οι ίδιοι και οι οικογένειές τους και τους κυνηγούν τα χρέη προς τις Τράπεζες και το κράτος, οι οποίοι ξαφνικά θα δουν τους ελεγκτές μέσα στο σπίτι τους;
Οι έμποροι πάντως σε όποιον βρει το χαμένο τζίρο της αγοράς δίνουμε αμοιβή τα νόμιμα εύρετρα, όσο για τα οικογενειακά κειμήλια και χρυσαφικά ας ψάξουν στα ενεχυροδανειστήρια της κάθε γειτονιάς. Εκεί θα τα βρούνε σίγουρα!»
Λυπούμαστε ειλικρινά γιατί τελικά δεν είναι μόνο η κρίση που αποδομεί θεσμούς οι οποίοι ήταν το πάλαι ποτέ βαθιά ριζωμένοι και σεβαστοί στην ελληνική κοινωνία. Είναι και οι ίδιοι οι θεσμοί που αυτοκαταστρέφονται...», καταλήγει η ΕΣΕΕ.
