Η υγεία των διαφόρων τμημάτων του ματιού, συμπεριλαμβανομένου του αμφιβληστροειδούς, εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την παροχή θρεπτικών συστατικών μέσω του αίματος.
Η στένωση, η απόφραξη ή η φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων στον αμφιβληστροειδή μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στην όραση (1). Η διατροφή παίζει ρόλο σε πολλές διαταραχές των ματιών και μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της καλής τους υγείας.
Τρόπος λειτουργίας των ματιών
Το μάτι είναι ένα πολύπλοκο όργανο που συγκεντρώνει τις ακτίνες του φωτός για να σχηματίσει μια εικόνα στον αμφιβληστροειδή στο πίσω μέρος του ματιού. Τα φωτοευαίσθητα νευρικά κύτταρα στον αμφιβληστροειδή μετατρέπουν αυτή την εικόνα σε ένα πρότυπο νευρικών παλμών που μεταδίδονται από το οπτικό νεύρο στον εγκέφαλο.
Ο κερατοειδής και ο φακός συγκεντρώνουν το φως, η κόρη ελέγχει την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στο μάτι, το ακτινωτό σώμα τροποποιεί το σχήμα του φακού προκειμένου να επιτευχθεί η εστίαση και ο αμφιβληστροειδής αποτελείται από εκατομμύρια νευρικά κύτταρα που τελικά αποκρίνονται στο φως.
Η δομή των ματιών
Ο βολβός του ματιού κείται σε μια λιπώδη επένδυση μέσα στην οστική κόγχη του ματιού που παρέχει στο μάτι προστασία από τραυματισμό. Έξι μύες κινούν κάθε βολβό. Κάθε μυς σύρει το μάτι προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Η δράση των μυών και για τα δύο μάτια συντονίζεται από ένα νευρικό δίκτυο στο στέλεχος του εγκεφάλου.
Ο βολβός του ματιού έχει ένα σκληρό εξωτερικό περίβλημα, το σκληρό χιτώνα (λευκό τμήμα του ματιού). Το εμπρόσθιο κυκλικό τμήμα του σκληρού χιτώνα, ο κερατοειδής, είναι διαυγές και προεξέχει ελαφρώς. Στον κερατοειδή οφείλεται κατά βάση η ικανότητα εστίασης. Πίσω από τον κερατοειδή υπάρχει το υδατοειδές υγρό.
Στο πίσω μέρος αυτού βρίσκεται η ίριδα, το έγχρωμο κομμάτι του οφθαλμού, με το κεντρικό της τμήμα, την κόρη, που φαίνεται μαύρη. Μικροσκοπικοί μύες τροποποιούν το μέγεθος της κόρης όταν αλλάζει η ένταση του φωτός προκειμένου να ρυθμιστεί η ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στο μάτι. Εκτός από τον κερατοειδή, ρόλο στην εστίαση παίζει και η σύσπαση του ακτινωτού σώματος που τροποποιεί το σχήμα του φακού.
Ο αμφιβληστροειδής είναι μια πολύπλοκή δομή από νευρικό ιστό στην οποία καταλήγει η εικόνα που σχηματίζεται από τον κερατοειδή και το φακό. Το κεντρικό, κιτρινωπό τμήμα του αμφιβληστροειδούς είναι γνωστό ως ωχρή κηλίδα και είναι υπεύθυνο για την οξύτητα της όρασης. Ο αμφιβληστροειδής απαιτεί μια σταθερή παροχή οξυγόνου και γλυκόζης. Για να επιτευχθεί αυτό, ακριβώς πίσω του εκτείνεται ένα λεπτό δίκτυο αιμοφόρων αγγείων, το χοριοειδές πλέγμα.
Ο βολβός καλύπτεται από μια ελαστική μεμβράνη, τον επιπεφυκότα, που συνδέεται με το δέρμα στις άκρες των ματιών και σχηματίζει την εσωτερική επένδυση των βλεφάρων επιτρέποντας την ελεύθερη κίνηση του βολβού και προσφέροντας ένα κάλυμμα για ολόκληρο το μάτι.
Παθήσεις των ματιών
* Η σχετιζόμενη με την ηλικία εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (AMD) εμφανίζεται σε ηλικιωμένους και οδηγεί σε σταδιακή απώλεια της όρασης. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι ένα από τα δύο πιο σημαντικά αίτια σημαντικών βλαβών στα μάτια των ηλικιωμένων. Το άλλο είναι ο καταρράκτης (2). Το AMD θίγει το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς προκαλώντας προοδευτική απώλεια της κεντρικής όρασης. Η περιφερική όραση δεν επηρεάζεται. Το πρόβλημα συχνά θίγει και τα δύο μάτια, είτε ταυτόχρονα είτε το ένα μετά το άλλο.
* Ο καταρράκτης είναι το σημαντικότερο αίτιο τύφλωσης στον κόσμο. Είναι πιο συχνό σε άτομα άνω των 60 ετών και αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό σε βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Το κύριο σύμπτωμά του είναι η προοδευτική, ανώδυνη απώλεια της όρασης. Ο καταρράκτης μπορεί να αντιμετωπισθεί επιτυχώς με χειρουργική επέμβαση (3).
* Η επιπεφυκίτιδα, φλεγμονή του επιπεφυκότα, μπορεί ορισμένες φορές να οφείλεται σε έλλειψη βιταμίνης A, αλλά συνήθως προκαλείται από βακτηριακή μόλυνση κυρίως στα μικρά παιδιά και σε όσους δεν τηρούν καλές συνθήκες υγιεινής. Μια αλλεργία, ο αλλεργικός κατάρρους για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει επιπεφυκίτιδα. Η ιογενής επιπεφυκίτιδα μπορεί να εμφανιστεί ως επιδημία κυρίως σε σχολεία και άλλα περιβάλλοντα με πολύ κόσμο (1).
* Οι μυοψίες είναι μαύρα στίγματα που φαίνεται να πλέουν μέσα στο οπτικό πεδίο. Οι μυοψίες δημιουργούν σκιές στον αμφιβληστροειδή. Είναι πιο συχνές στους ηλικιωμένους και τους μύωπες και συνήθως δεν επηρεάζουν την όραση (3).
* Το κριθαράκι (styes) προκαλείται από μόλυνση των δακρυγόνων αδένων των βλεφάρων. Αν εμφανίζεται συχνά, μπορεί να προταθεί η λήψη περισσότερης βιταμίνης Α (3).
* Η ξηροφθαλμία είναι μια διαταραχή των ματιών που προκαλείται από έλλειψη βιταμίνης Α, η οποία προκαλεί ασυνήθιστη ξηρότητα στον επιπεφυκότα και τον κερατοειδή. Μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή ζημιά στον κερατοειδή και σε τύφλωση αν δεν περιποιηθεί καταλλήλως.
Συνήθειες και υγεία των ματιών
Όπως και όλα τα μέρη του σώματος, τα μάτια πρέπει να τρέφονται καταλλήλως. Επίσης, δεν πρέπει να ταλαιπωρούνται περισσότερο από όσο αντέχουν και πρέπει να υπάρχει πάντα ο κατάλληλος φωτισμός. Η κατάλληλη φροντίδα των ματιών περιλαμβάνει μια υγιεινή διατροφή με ικανοποιητικά ποσά βιταμινών και μετάλλων. Ο καθαρός αέρας ωφελεί την υγεία των ματιών και μια βόλτα το μεσημεράκι, χωρίς γυαλιά αν είναι δυνατόν, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης των ματιών.
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία των ματιών. Λαχανικά που είναι πλούσια στα καροτενοειδή λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, τα οποία είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για τα μάτια, είναι το μπρόκολο, το σπανάκι, η κόκκινη πιπεριά, τα μπιζέλια, το λάχανο και το σέλινο.
Θρεπτικά συστατικά για την υγεία των ματιών
* Οι μελέτες δείχνουν ότι τα συμπληρώματα που περιέχουν αντιοξειδωτικά θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες C και E, ψευδάργυρο, σελήνιο, χαλκό και μαγγάνιο) μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της μέτριας έντασης σχετιζόμενης με την ηλικία εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και να μειώσουν τον κίνδυνο απώλειας της όρασης (4).
* Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη ανήκουν στα καροτενοειδή και είναι ευρέως γνωστές για την ικανότητά τους να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης εκφυλιστικών παθήσεων των ματιών. Δημοσιεύονται συνεχώς έρευνες που αποδεικνύουν ότι τα υψηλά επίπεδα λουτεΐνης στον αμφιβληστροειδή και το φακό του ματιού μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης εκφυλιστικών παθήσεων των ματιών, όπως της AMD και του καταρράκτη. Μια πρόσφατη μελέτη στη Γερμανία έδειξε ότι η λουτεΐνη φιλτράρει το μπλε φως πιο αποτελεσματικά από άλλα καροτενοειδή, όπως το καροτένιο και το λυκοπένιο (5).
* Το εκχύλισμα bilberry (Vaccinium myrtillus) φαίνεται να είναι ωφέλιμο για τα μάτια. Το bilberry έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες κι επομένως μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του οξειδωτικού στρες και των βλαβών που αυτό προκαλεί στο κολλαγόνο των ματιών. Οι ανθοκυανοσίδες (anthocyanosides) στο bilberry έχουν συγγένεια με την οπτική πορφύρα (ροδοψίνη) του αμφιβληστροειδούς που είναι υπεύθυνη για την όραση και τον έλεγχο της προσαρμογής του ματιού από το σκοτάδι στο φως και αντιστρόφως (6).
* Η ευφρασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πλύσεις σε ευαίσθητα, ερεθισμένα, κόκκινα, κουρασμένα μάτια. Παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί ως ένα κατάπλασμα για φλεγμονές των ματιών (7).
* Η βιταμίνη A είναι απαραίτητη για την πρόληψη της ξηροφθαλμίας και το σχηματισμό της οπτικής πορφύρας (ροδοψίνη), που είναι μια χρωστική των ματιών που εμπλέκεται στη νυχτερινή όραση (3).
* Η έλλειψη ριβοφλαβίνης (Β2) μπορεί να οδηγήσει σε αίσθηση καψίματος ή κνησμό στα μάτια (8).
Πηγή: douni.gr
