Όταν το 1866 ο Γάλλος ζωγράφος Γκουστάβ Κουρμπέ ολοκλήρωσε το έργο του «Η Καταγωγή του Κόσμου», δεν φανταζόταν ότι 150 χρόνια αργότερα αυτός ο πίνακας θα λογοκρινόταν ως πορνογραφία.
Ο πίνακας του Γάλλου ζωγράφου - που ηγήθηκε του κινήματος του ρεαλισμού στη ζωγραφική - εκτίθεται στο Musee d'Orsay, στο Παρίσι. Το 2011, ένας δάσκαλος νηπιαγωγείου στη Γαλλία, ο Φρεντερίκ Ντουράν-Μπαϊσάς, ανήρτησε στον «τοίχο» του στο Facebook έναν σύνδεσμο που οδηγούσε στον πίνακα του Κουρμπέ.
Λίγο μετά, οι Αρχές που φροντίζουν για τα χρηστά ήθη στο Facebook «κατέβασαν» τη σελίδα του δάσκαλου. Χωρίς καμία εξήγηση. Ο Ντουράν-Μπαϊσάς μήνυσε τον «γίγαντα» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, υποστηρίζοντας ότι έπεσε θύμα λογοκρισίας.
Η υπόθεση έφτασε επιτέλους στα δικαστήρια, και η δίκη ξεκίνησε την 1η Φεβρουαρίου. Οι νομικοί σύμβουλοι του Facebook επέμειναν να γίνει η δίκη στην Καλιφόρνια, όπως προβλέπεται από τους όρους χρήσης του μέσου. Παρ' όλα αυτά, γαλλικό Εφετείο αποφάσισε, το 2016, ότι η δίκη θα γίνει στη Γαλλία.
«Λογοκρίνοντας αυτόν τον πίνακα, ο οποίος επιπλέον είναι ένας ύμνος στην ελευθερία για δημιουργία, είναι επίθεση κατά της δημοκρατίας, επίθεση κατά της Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη» υποστηρίζει - όπως γράφει η Le Monde - ο δικηγόρος του δασκάλου νηπιαγωγείου, Στεφάν Κοτινό.
«Εάν το Facebook έχει διαφορετική άποψη για το περιεχόμενο των νόμων για την ελευθερία της έκφρασης, δεν έχει δικαίωμα να την επιβάλει» τονίζει.
Ο Ντουράν-Μπαϊσάς ζητά αποζημίωση 20.000 ευρώ για αμαύρωση της φήμης του, εξηγήσεις γι αυτό που συνέβη και αποκατάσταση της σελίδας του στο Facebook.
«Είχε 800 φίλους στο Facebook, 800 φίλους που αναρωτήθηκαν γιατί του "έκλεισαν" τον λογαριασμό» ανέφερε η Μαριόν Κοτινό-Ζους. «Φίλους που σκέφτηκαν ότι ήταν αμφίβολης ηθικής, που τον ρώτησαν - κι εδώ, παραθέτω - κατά πόσον ήταν αναμεμειγμένος σε "ύποπτες δουλειές"». Πώς να εξηγήσει στους 800 φίλους του ότι ήταν καλός άνθρωπος;» πρόσθεσε ο δικηγόρος.
Η υπεράσπιση έχει τα δικά της επιχειρήματα. Κατ' αρχήν, δεν μπορεί να γίνει αποκατάσταση της σελίδας, καθώς τα δεδομένα μιας καταργημένης σελίδας διατηρούνται μόνον για 90 μέρες. Επεσήμαναν επίσης ότι μετά το «κατέβασμα» της σελίδας του, ο Ντουράν-Μπαϊσάς έκανε καινούργια σελίδα με το ψευδώνυμο «Trouduc» (asshole, θα λέγαμε στα αγγλικά).
«Ξαναπήρε τους φίλους του πίσω. Συνέχισε να ποστάρει, συμπεριλαμβανομένων και πολλών εικόνων με την "Καταγωγή του Κόσμου"» υποστήριξε ένας από τους δικηγόρους της υπεράσπισης.
Και είναι αλήθεια. Ο δάσκαλος έκανε καινούργια σελίδα και ξαναπόσταρε τον πίνακα του Κουρμπέ, χωρίς πρόβλημα. Τότε είπαν ότι το Facebook κατήργησε τον πρώτο λογαριασμό του Κουρμπέ όχι λόγω της «Καταγωγής του Κόσμου», αλλά επειδή ο Ντουράν-Μπαϊσάς είχε δημιουργήσει αυτόν τον λογαριασμό με ψευδώνυμο και όχι με το πραγματικό του όνομα (το οποίο απαγορεύεται από τους όρους χρήσης του μέσου).
«Σ' αυτή την περίπτωση, γιατί δεν "έκλεισαν" τον δεύτερο λογαριασμό του, ο οποίος δημιουργήθηκε επίσης με χρήση ψευδωνύμου;» ρώτησε την έδρα ο Κοτινό. «Γιατί άφησαν ενεργό για δυόμισι χρόνια τον πρώτο λογαριασμό και τον "έκλεισαν" ξαφνικά όταν ο Ντουράν-Μπαϊσάς ανήρτησε την "Καταγωγή του Κόσμου";» συνέχισε.
Η απόφαση του δικαστηρίου αναμένεται στις 15 Μαρτίου.
Υπενθυμίζονται κάποιες εκκωφαντικές περιπτώσεις στις οποίες φάνηκε, σε όλο της το μεγαλείο, η «ευαισθησία» του Facebook σε θέματα μη προσβολής των χρηστών ηθών: το 2011, επέπληξε τη New York Academy of Art επειδή πόσταρε στη σελίδα της κάποια έργα σπουδαστών της σχολής με γυμνό.
Ένα χρόνο αργότερα, λογόκρινε έργο του Γκέρχαρντ Ρίχτερ που είχε «ανεβάσει» στη δική του σελίδα το Centre Pompidou. Ακόμη και η «Μικρή Γοργόνα», το άγαλμα-σύμβολο της Κοπεγχάγης αποδείχθηκε δυσκολοχώνευτη για το Facebook.
Προς το παρόν, και εν αναμονή της απόφασης του δικαστηρίου - το Facebook ζητά από τον Ντουράν-Μπαϊσάς το συμβολικό ποσό του 1 ευρώ, αποζημίωση για αμαύρωση της φήμης του - χύνεται πολύ μελάνι και ηλεκτρονικό «μελάνι» για την υπόθεση. Με χιούμορ, τις περισσότερες φορές.
Για παράδειγμα, το άρθρο που έγραψε ο Μπέντζαμιν Σάτον στο Hyperallergic το εικονογράφησε ο ίδιος με φωτογραφία του πίνακα του Κουρμπέ, αλλά με το εφηβαίο της απεικονιζόμενης γυμνής καλυμμένο με το emoji που δηλώνει «θαυμασμό».
Και το Designboom παρουσιάζει την έμπνευση του Βρετανού εικαστικού Τζον Μπέκλεϊ (John Bekley), στην οποία η απεικονιζόμενη στον πίνακα του Κουρμπέ ξαπλωμένη γυμνή στο κρεβάτι με ανοιχτά τα πόδια φορά σλιπάκι, με πολλά «f» σε μπλε φόντο.
ΑΠΕ - ΜΠΕ
